پرسهای قدرتی (مکانیکی- هیدرولیکی-پرس‌بریک) پرسهای قدرتی به ماشینی اطلاق می‌شود که عموماً دارای بستر ساکن و ایستا بوده و ضربه زن آن در قاب پرس هدایت شده تابر روی مسیر معینی حرکت رفت و برگشت تناوبی با زاویه قائمه نسبت به بستر پرس داشته باشد. پرسهای قدرتی برای انجام عملیات برش – خمش – تغییر شکل مواد نیمه ساخته و فشردن مواد فلزی – بکار می‌روند. این کار بوسیله قالب‌های بالایی و پایینی (سنبه – ماتریس) که به کف ضربه‌زن و میز نگاهدارنده بسته می‌شود انجام می‌گیرد.اصطلاح پرسهای قدرتی که در این آیین نامه تعریف شده شامل پرسهای بولدوزری، خمش گرم، غلتک‌ها و نوردها و آهنگری (فورچینگ) نمی‌گردد.
آیین نامه حفاظتی پرس ها پرس کاری سرد فلزات
آیین نامه حفاظت در مقابل خطر پرتو های یونساز
2021-09-15آیین نامه ایمنی تصفیه خانه های آب و فاضلاب
2021-09-15ماده ۲۰
ضربه
یک حرکت رفت و برگشتی یا سیکل کامل بخش کشویی پرس «ضربه» نامیده می‌شود به بیشترین فاصله‌ای که ضربه‌زن می‌تواند در سیکل خود طی نماید کورس گفته می‌شود.
ماده ۲۱
ضربه ناخواسته (ضربه تکراری) REPAT STROKE
در پرسهای با تغذیه دستی (در وضعیت تک ضرب) چنانچه بعد از اتمام یک ضربه، عمل قطع کلاچ در حد بالایی به موقع انجام نشود و یا بهر دلیلی میل لنگ نتواند در همان نقطه متوقف گردد در این صورت یک ضربه تکراری و غیرمنتظره انجام می‌گیرد که «ضربه ناخواسته نامیده می‌شود. در صورتی که کلاچ به موقع عمل کند ولی ترمز به دلیل نقص فنی خوب عمل ننماید در نتیجه لنگ (CRANKPIN) در نقطه معمول مرگ بالا متوقف نشده و به حرکت خود ادامه خواهد داد در نتیجه ضربه زن تحت تأثیر نیروی وزن و سنگینی خود ممکن است به پایین سقوط نماید به این وضعیت Over Run گفته می‌شود.
ماده ۲۲
قالب رد شده از آستانه معینی Over Run Go Beyond (alimit) Die
قالب ابزاریاست که برای پرس و یا شکلدادن مواد در پرسبکارمیرود و از یکجفت ابزار (TOOLS) تشکیل یافته به بخش بالایی سنبه و به قسمت پایینی ماتریس نیز گفته می‌شود.
ماده ۲۳
قالب‌های ایمن ENCLOSED TOOLS
قالب‌های ایمن به قالب‌هایی اطلاق می‌گردد که در مراحل طراحی و ساخت آن‌ها نکات ایمنی مراعات گردیده به نحوی که درموقع کار با آن‌ها منطقه خطری ایجاد نمی‌گردد.
ماده ۲۴
کلاچ
کلاچ به مفهوم یک سیستم انتقال نیرو است که در پرسهای مکانیکی جهت انتقال نیرو و قطع نیرو از فلایویل (چرخ طیار) به میل لنگ CRANKSHAFT به‌کار می‌رود که به صورت مستقیم یا توسط چرخ‌‌دنده واسطه این عمل انجام می‌پذیرد و انواع آن به شرح زیرا است:
۱) کلاچ چرخش کامل Positive Clutch
نوعی کلاچ مکانیکی است که در حین عمل تا زمانی که میل‌لنگ یک دور کامل نزده و ضربه‌زن یک سیکل کامل را تا رسیدن به حدبالایی طی نکرده است حرکت آن متوقف نمی‌گردد از قبیل کلاچ‌های خار شعاعی – خار محوری – چند فکی.
۲) کلاچ چرخش غیرکامل PART REVOLUTION CLUTCH
این سیستم کلاچ به ترتیبی است که می‌تواند انتقال نیرو را قبل از رسیدن میل‌لنگ به یک چرخش کامل قطع نماید. مانند کلاچ الکتروپنوماتیکی و کلاچ اصطکاکی.
ماده ۲۵
کنترل پایی (برقی یا پنوماتیکی) FOOT CONTROL
کنترل پایی مکانیزمی است که در آن با استفاده از یک پدال پایی فرمان داده می‌شود و در سیستم کلاچ چرخش غیرکامل کاربرد دارد.
ماده ۲۶
کفشک قالب
کفشک قالب به صفحه یا بلوکی اطلاق می‌شود که روی آن یک سنبه‌گیر یا ماتریس‌گیر نصب شده است.
ماده ۲۷
میل راهنما
میل راهنما میله ایست که روی کفشک بالایی و پایینی قالب نصب شده و در یک بوش که در طرف مخالف کفشک قالب قرار داردحرکت می‌کند در نتیجه هم راستا بودن نیمه بالایی و پایینی قالب را تأمین می‌کند.
ماده ۲۸
میز نگاهدارنده (قالب بند) BOLESTER
عبارت است از صفحه‌ای جهت بستن قالب که به قسمت ضربه زن (رام) و یا بستر پرس متصل بوده و دارای شیارهای “T” شکل‌یا سوراخ‌های گرد می‌باشد.
ماده ۲۹
نیروی محرکه
منظور از نیرویمحرکهمکانیزمیاست کهباعثحرکتضربهزن (میز متحرک) پرس می‌گردد.
فصل دوم: مقررات کلی
ماده۳۰
مواد مورداستفاده درساخت قسمت‌های‌مختلف پرس باید بهنحوی انتخاب و به‌کار برده شود که علاوه بر تحمل بارهای وارده وتنش‌های حاصل، از کیفیت و مرغوبیت مناسبی برخوردار بوده به نحوی که نتیجه آزمون‌های ضروری در حد قابل قبول (استاندارد)باشد.
ماده ۳۱
قطعات ریختگی در ساختمان پرس می‌بایستی از مواد و ترکیباتی مناسب انتخاب و ریخته شود که فاقد مک و تخلخل و عیوب‌مضره دیگری باشد که ممکن است در کاربرد قطعات منفصله تأثیر منفی گذارد.
ماده ۳۲
کلیه قسمت‌های متحرک پرس نظیر چرخ دنده- فلاویل‌ها (چرخ طیار) و تسمه و – فلکه‌ها و امثالهم باید به نحو مناسبی حفاظ‌گذاری شود بطوریکه با باز کردن حفاظ دستگاه متوقف گردد.
ماده ۳۳
لوحه شناسایی (نشانه‌گذاری) INDICATION
هر دستگاه پرس باید دارای یک لوحه شناسایی حاوی اطلاعات و مشخصات زیر بوده و در محل قابل رویتی بر روی پرس نصب‌شود.
۱) نام و علامت کارخانه سازنده.
۲) تاریخ ساخت.
۳) شماره تولید.
۴) ظرفیت پرس یا تناژ.
۵) تعداد ضربه‌ها در دقیقه.
۶) ابعاد میز پرس.
۷) وزن پرس.
۸) طول (ارتفاع) کورس پرس بر حسب میلی‌متر.
۹) مقدار تعدیل و تنظیم کشویی (ضربه‌زن) بر حسب میلی‌متر.
۱۰) حداکثر سرعت فرود بر حسب میلی‌متر بر ثانیه برای پرسهای هیدرولیک.
۱۱)مقدار فرود اجباریبرحسب میلی متر برای پرسهای هیدرولیک INRTIA DESCENT VALUE
۱۲) قدرت موتور
تبصره
سازنده دستگاه مؤظف است دستورالعمل نصب و بهره‌برداری و تعمیر و نگاهداری صحیح دستگاه را نیز در اختیار خریدار(مصرف‌کننده) قرار دهد.
فصل سوم- حوادث و خطرات پرسهای قدرتی
ماده ۳۴
خطرات پرسهای مکانیکی
معمولاً حوادث در منطقه عمل پرسهای مکانیکی در مواقع زیر رخ می‌دهد:
مرحله اول
۱) دست‌های کارگر در حین عملیات عادی پرس و در مواقع بسته شدن قالب‌ها در میان آن‌ها قرار می‌گیرد.
۲) در هنگام عملیات عادی پرس کارگر نتواند به موقع دست‌هایش را از منطقه خطر خارج نماید.
مرحله دوم
۳) بعد از اتمام یک ضربه و سیکل کامل و در زمانی که پرس در حالت فرمان نیست و کارگر در حین گذاشتن قطعه کار و یا برداشتن قطعه ساخته شده از میان قالب‌هاست ضربه ناخواسته و غیرمنتظره‌ای زده شده و یا شرایط Over Run = رد شدن از آستانه معین ایجاد شود. در نتیجه قالب‌ها بر روی دست‌های کارگر بسته می‌شود.
زمانی که کلاچ چرخش کامل شروع بکار نماید خلاص کردن آن غیرممکن است مگر اینکه سیکل آن کامل شود. عموماً همراه با این نوع کلاچ نوعی ترمز وجود دارد که روی میل لنگ مداوماً اثر می‌گذارد. این نوع کلاچ به علت مشخصه فوق بسیار خطرناک بوده خصوصاً در زمانی که با نقایص متعارف زیر همراه گردد خطر اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
شکسته شدن خار و فنر کلاچ که ضربه ناخواسته ایجاد می‌کند.
شکستن پیچ تنظیم ضربه‌زن که باعث افتادن آن می‌شود.
خارج شدن ترمز از تنظیم که باعث می‌شود شرایط (Over Run) بوجود آید.
توسعه شکستگی در میل لنگ و شاتون که باعث افتادن ضربه‌زن می‌شود.
در رفتن قالب بالایی از میان قالب‌گیر و یا شکسته شدن قالب‌ها که ایجاد حادثه می‌نماید.
هرز شدن پیچ‌های اتصال که باعث افتادن موتورها، حفاظ‌های دستگاه یا سایر قطعات ثابت می‌شود.
ماده۳۵
بهترین روشایمنسازی پرسهایمکانیکی و پیشگیری از حوادثعبارتاست از:
۱) استفاده از قالب‌های ایمن و یا
۲) استفاده از حفاظ‌های حصاری ثابت با تغذیه اتوماتیک
در نتیجه در کلیه مراحل، کارگر متصدی پرس و دستیاران و سایر پرسنل، خارج از منطقه عملیات پرس قرار می‌گیرند و امکان هیچگونه دسترسی به منطقه خطر دستگاه وجود ندارد.
ماده ۳۶
حوادث پرسهای هیدرولیکی
ضربه‌زن پرسهای هیدرولیکی دارای سرعت فرود کمتری نسبت به پرسهای مکانیکی است این پرس‌ها اکثراً کارهایی مشابه پرسهای مکانیکی انجام می‌دهند بنابراین اصول حوادث و خطرات‌شان نیز همانند یکدیگر است یعنی خطر درگیری دست‌های پرسکار در بین قالب‌ها در حین عملیات عادی به علاوه خطر ضربه‌های غیر منتظره که ممکن است در اثر نقایص زیر رخ دهد:
سقوط ناگهانی ضربه‌زن در اثر ایجاد نقص در نیروی محرکه پرس
قطع مدار فشار روغن.
ایجاد نقص در سیستم‌های فرمان دو دگمه‌ای.
افزایش غیرمنتظره فشار برق مدارت الکتریکی پرس.
ایجاد نقص در سیستم سیم‌کشی پرس.
نشت شیرهای کنترل (روغن و هوا).
