متاسفانه تعداد زیادی از کارفرمایان و کارگران اطلاع چندان مناسبی از روند نحوه تسویه حساب با کارگران را ندارند و همین موضوع باعث وجود اختلاف بین طرفین و در مواردی حتی منجر به شکایت و عدم اتمام پروژه به شکل مناسب می‌شود. بنابراین در مورد تسویه حساب با کارگر،فقط کارکنان و کارگران نیستند. که خسارت مالی و آسیب‌های دیگر می‌بینند، بلکه کارفرمایان نیز دچار ضرر و زیان زیادی خواهند شد ؛علاوه بر این مساله، اگر کار به شکایت و پیگیری‌های مشابه برسد، در نهایت باید شورای حل اختلاف ورسیدگی به امور مربوطه ، در میان کارفرما و کارگران قضاوت لازم را انجام دهند. در این صورت هم کارفرماو هم کارگر، شاید فقط بخاطر اختلاف جزئی در روند تسویه حساب با کارگر، وقت خودشان را دراداره کار و نهادهای مختلف هدر دهند  .

در زمینه قانون کار و نحوه تسویه حساب بهتر است که از خدمات مشاوره بیمه و قانون کار بهره بگیرید تا از بوجود آمدن مشکلات محتمل جلوگیری نمایید . بنابراین اگر از همان ابتدا، تمامی کارفرمایان و کارگران تا حد زیادی از چگونگی و مراحل تسویه حساب باکارگر یا تسویه حساب با پرسنل، اطلاعات مناسبی داشته باشند، هم اختلاف زیادی بین طرفین پیش نمی‌آید و هم فعالیت‌های پروژه به خوبی پیش می‌رود. آگاهی راجع به مواردی مانند تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر، می‌تواند اهمیت زیادی در عقد قراردادهای پیمانکاری داشته باشد تا هر دو طرف مخصوصاکارگران، بتوانند از حقوق خود به شکل مناسبی دفاع کنند. مبنا مشاور در این مقاله اطلاعات جامعی درباره امور مربوط به تسویه حساب با کارگر و تسویه حساب با پرسنل مختلف را دراختیار شما قرار می‎‌دهد .

روش تسویه حساب با کارگران باید چگونه باشد؟

نحوه تسویه حساب با کارگر

به منظور تسویه حساب تمام  با کارگران و پرداخت تمامی حقوق و مزایای آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، یک سند تسویه حساب به صورت مقطعی تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است این سند به صورت تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر نوشته شود. معمولا مبلغ توافق‌شده درقرارداد به همراه مزایای گوناگون، به حساب بانکی کارگران واریز شده و کارگران سند نوشته‌شده ومضموم تسویه حساب با کارگر را تایید و امضا می‌کنند. البته برخی از کارفرمایان پروژه‌ها وکسب‌وکارهای بزرگ هنگام واریز حقوق به بانک، یک سند بانکی به کارگران ارائه می‌کنند که معادل با امضای کارگران خواهد بود.

تسویه حساب با کارگر از دید قانون وزارت کار

دقت کنید که در قانون کار ایران، ماده قانونی خاصی به منظور تسویه حساب با کارگر وجود ندارد. بنابراین روند تسویه حساب تنها به توافق بین کارگران و کارفرمایان بستگی دارد.در صورتیکه تسویه حساب باکارگر در مدت معلومی انجام نشود، کارگران می‌توانند اقدام به شکایت از کارفرما کنند. کارفرمایان باید این نکته را در نظر بگیرند که به منظور اجرای قانون کار، بعد از اینکه مهلت قرارداد پیمانکاری به اتمام رسیده و یا فسخ شده باشد، لازم است تا علاوه بر پرداخت حق‌الزحمه کارگران به همراه مزایا، مبلغی هم تحت عنوان حق سنوات به آن‌ها پرداخت کنند.البته بیشتر از مبلغ تسویه حساب با کارگر، نحوه پرداخت حقوق کارگران و مراحل قانونی آن  است که هردو طرف باید از آن‌ها اطلاع داشته باشند. حتی در قراردادهای موقت هم بعد ازاتمام آن‌ها، کارفرمایان بایدنسبت به تسویه حساب با کارگران اقدام کنند.حتما می‌دانید که بر اساس قانون وزارت کار، یک مزد روزانه برای کارگران تعریف می‌شود که حاصل ضرب این مبلغ در عدد ۳۰ یا ۳۱ مبلغ ماهیانه را مشخص می‌کند. میزان مزایا و پاداش و عیدی کارگران هم توسط قانون کار هر ساله تعیین می‌شود .

مراحل تسویه حساب کارفرما با کارگر

همانطور که اشاره کردیم، برای تسویه حساب‌ با کارگران، در ابتدا یک سند جامع تنظیم می‌شود که مبلغ حقوق، مزایا و دیگر اطلاعات مهم روی آن درج می‌شود و مبلغ توافق‌شده پس از تنظیم سند به حساب بانکی کارگران واریز شده و به امضای کارگران می‌رسد. در ادامه تمامی مراحل قانونی برای تسویه حساب با پرسنل را خدمتتان معرفی می‌کنیم:

• تسویه حساب اداری

تسویه اداری نخستین مرحله به منظور تسویه با کارگر است. در بسیاری از پروژه‌های مختلف، ممکن است اشیاء و تجهیزات باارزشی از قبیل وسایل حفاظتی و کالای مختلف در اختیار کارگران قرار داده شود.هم‌چنین کارگران می‌توانند از صندوق امانت در برخی مشاغل بهره ببرند. در تمامی این موارد، لازم است تا ابتدا کارفرمایان نسبت به تسویه اداری با کارگر اقدام کنند.

• تسویه حساب مالی

بعد از اینکه فرایند تسویه اداری و تحویل تجهیزات و ابزارهای مختلف توسط کارگران به اتمام رسید، کارگران باید به مرکز اداری مجموعه‌ای که در آن فعالیت‌کرده‌اند مراجعه کرده و موارد مهمی که در میزان حقوق آن‌ها تاثیر می‌گذارد مانند میزان ساعات کاری، میزان حضور و استفاده از مرخصی‌ها و غیره را به طور کامل و شفاف مشخص کنند. سپس کارگران می‌توانند با مراجعه به بخش مالی، درخواست اخذدستمز خودشان را داشته باشند. کارفرمایان بعد از بررسی سند، با بررسی جوانب مختلف و محاسبه حقوق کارگران، نسبت به پرداخت حق‌الزحمه آن‌ها به حساب بانکی آن‌ها اقدام کنند. در پایان کار، مزایای کارگران هم بر اساس مواد قانون کار اقدام کنند.

• بیمه بیکاری کارگران

بعد از انجام روند تسویه حساب با کارگر، آن‌ها باید از وضعیت بیمه بیکاری خود اقدام کنند.چنانچه کارگرپس از اتمام همکاری به وضعیت بیکاری در بیاید، اما بیکاری او از نوع غیرارادی بوده و بدون عقد قراردادباشد، طبق قانون بیمه بیکاری، اگر دارای شش ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، می‌تواند مقداری معینی از مستمری بیمه را اخذ کند. هم‌چنین برای قراردادهای یکساله هم مستمری بیمه بیکاری تعیین شده است. برای قراردادهای دائمی، کارگران پس از شکایت،قطعا باید بیمه بیکاری خود را دریافت کنند.

• اخذ رضایت نامه از کارفرما

حتما می‌دانید که میزان رضایت کارفرمایان از کارگرانشان در یافتن شغل و همکاری در پروژه‌های مناسب در آینده آن‌ها بسیار موثر است. در اکثر مواقع دریافت رضایت‌نامه مرحله آخر تسویه حساب با کارگرمحسوب می‌شود. طبق ماده ۱۸۷ قانون کار، كارفرمايان وظیفه دارند بعد از پايان قرارداد كار بنابه‌درخواست كارگر، گواهی انجام كار با ذکر مدت‌، نوع كار انجام شده و زمان شروع و پايان‌ را به کارگران اعطا کنند.

مهلت تسویه حساب با کارگر

در قسمت‌های قبلی اشاره کردیم که هر موقع که قراردادکاری اعم از قرارداد موقت یا دائم به پایان برسد و یا توسط طرفین فسخ شود، ابتدا باید به تسویه حساب با کارگر در زمینه‌های مختلف اداری و مالی پرداخته شود و سپس قرارداد قبلی تمدید شده یا قرارداد جدیدی بعد از توافق طرفین عقد گردد.دقت کنید که در واقعیت هیچ مهلت خاصی در قانون کار ایران به منظور تسویه حساب با کارگرمشخص نشده است. اما روال کار عموما بدین صورت است که کارفرمایان تا چند روز بعد از اتمام قرارداد یا فسخ آن اقدام به تسویه حساب با پرسنل می‌کنند.چنانچه به هر دلیلی کارگر استعفا داده و یا از کار اخراج شود هم همین مهلت چندروزه برای تسویه حساب در نظر گرفته می‌شود.

متاسفانه امروزه با تغییر این عرف،برخی از اوقات یک الی دو ماه تاخیر در روند پرداخت حق کارگران سپری می‌شود که این امر زیاد شایسته به نظر نمی‌رسد. بدیهی است که در صورت تاخیر زیاد نسبت به تسویه حساب با کارگر توسط کارفرمایان، کارگران می‌توانند با مراجعه به وزارت کار و انجام پیگیری‌های لازم، شکایت خود را ثبت کنند.در مورد پرداخت بیمه بیکاری کارگران هم یک مهلت ۳۰ روزه از اخراج کارگر و قطع همکاری در نظر گرفته می‌شود. کارگران پس از پایان این مهلت، می‌توانند با تهیه فرم عدم تمدید قرارداد خود با کارفرما، اقدامات مربوط را نسبت به پیگیری و شکایت خود از طریق مراجعه به اداره کار انجام دهند.

فرم تسویه حساب با کارگر

نحوه تنظیم فرم تسویه حساب و متن تسویه حساب با کارگران، از اهمیت زیادی برخوردار است. حتما تا به‌ حال فرم‌های تسویه حساب‌های مختلفی را دیده‌اید که در قراردادهای مختلف تنظیم شده‌اند. مهم‌ترین نکته علاوه بر ذکر اطلاعات جزئی مانند پارامترهای محاسباتی حقوق، این است که حتما باید یک سند پرداخت هم در کنار فرم تسویه حساب ضمیمه شود. در غیر این صورت طبق نظر شورای دیوان عدالت اداری، ارائه تنها فرم تسویه حساب کافی نیست و اعتبار کامل ندارد.

طرز تسویه حساب کارگران

همیشه یکی از دغدغه ها و نگرانی های کارفرمایان تسویه حساب کارگران بوده و با این سوالات مواجه هستند :

چگونه اسناد پرداختی حقوق و مزایای کارگران خود را تنظیم نمایند تا شکل قانونی داشته باشد؟ چگونه برگ تسویه حساب با کارگران را تظیم کنم که پاسخگوی مراجع اداره کار باشد و اداره کار ما رامحکوم نکند؟

در برخی موارد کارفرما از پرداخت حق بیمه کارگران خودداری کرده و اتفاقی برای کارگر می افتد که کمبود سابقه بیمه مانع دریافت مستمری می شود. کارفرما می خواهد به کارگر کمک کند ولی سازمان  تامین اجتماعی چه مدارکی را می پذیرد تا سابقه واریز نشده را لحاظ کند؟ تا قبل از سال ۱۳۹۷ کارفرمایان راه ساده ای انتخاب می کردند و با کارگران تسویه حساب ثبتی انجام می دادند. اما هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۷ رای وحدت رویه برای اسنادپرداخت حقوق و مزایای کارگران صادر کرد که طی آن برگ های تسویه حساب کلی ثبتی و غیر ثبتی را رافع مسئولیت کارفرما در قبال پرداخت حقوق و مزایا ندانست.

در این حال تکلیف چیست و اسناد تسویه حساب کارگران چگونه باید تنظیم شود؟

در این مقاله هم اصول و اساس تکالیف کارفرما ذکر شده و هم به تمام سوالات در مورد نحوه تسویه حساب با کارگران پاسخ داده شده است.برای تنظیم این اسناد می توانید به راحتی از سیستم تنظیم لیست حقوق و فیش حقوق این سامانه استفاده نمایید.

تسویه حساب و یا تصفیه حساب چیست؟

تسویه به معنی برابر ساختن و مساوی ساختن است.  تصفیه به معنی صاف کردن است. حالا در موردپرداخت حقوق و مزایای کارگران و در حوزه بالادستی حسابداری اصطلاح تسویه حساب درست است یاتصفیه حساب جای بحث است.در تسویه حساب بستانکاری و بدهکاری طرفین موازنه شده و رابطه کاری و مالی ادامه می یابد. در پایان رابطه کاری و یا قرارداد با پرداخت هرگونه بدهکاری و یا دریافت هرگونه بستانکاری حساب و کتاب را صاف می کنند. بنابراین هر دواصطلاح تسویه حساب و تصفیه حساب کاربردخاص خود را دارد.

تسویه حساب کارگران و تصفیه حساب کارگران چگونه انجام می گیرد؟

اساس رابطه مالی بین کارگر و کارفرما

به رابطه کارگر و کارفرما در کارگاه قراردادی است کتبی و یا شفاهی بین کارگر و کارفرما که برابربا مواد۲ و ۳ قانون کار برقرار شده و در این رابطه کارگر در قبال دریافت مزد به دستور کارفرما کارانجام می دهد.در داخل تعریف فوق دو عبارت جلب توجه می کند ۱- انجام کار ۲-دریافت مزد. انجام کار و دریافت مزد می شوند دو ستون بستانکاری و بدهکاری رابطه کار فی مابین کارگر و کارفرما. یعنی کارگربا انجام کار از کارفرما بستانکار می شود و یا از سمت دیگر کارفرما پس از انجام کارگر به وی بدهکار می شود.

در رابطه کاری فوق مدت هم وجود دارد. مدت قرارداد شفاهی و یا کتبی کار کارگر ممکن است از چندساعت تا چندین سال به طول بیانجامد. در کارهای کوتاه مدت مانند نظافت یک بار دفتر کارقرارداد کار به طور موقت و کوتاه مدت بوده و در برخی کارها که جنبه مستمر دارند مانند کاردرشرکت تولید خودرو ممکن است مدت قرارداد تا ۳۰ سال هم باشد. در کارهای کوتاه مدت و کمتر از یک ماه معمولا بلافاصله بعد از اتمام کار کارفرما تسویه حساب کارگران راانجام نموده و تمام می شود.در کارهای طولانی و بیش از یک ماه برابر با ماده ۳۷قانون کار حقوق ومزایای ماهیانه پرداخت می شود و در پایان سال مزایای سالیانه پرداخت می شود و در اتمام رابطه کاری مزایای آخر خدمت پرداخت می شود. در این حالت متوجه می شویم که در طول اشتغال تسویه حساب های ماهیانه و تسویه حساب های سالیانه صورت می گیرد و در اتمام قراردادکار و قطع رابطه کاری تصفیه حساب صورت می گیرد.

زمان تسویه حساب کارگران و تصفیه حساب کارگران

زمان تصفیه حساب کارگر : همانگونه که در قسمت قبل اشاره شد زمان تصفیه حساب در اتمام قراردادکار است. اگر قرارداد کار موقت باشد و پس از اتمام آن مجدد تمدید شود در اتمام هر قرارداد کار موقت تصفیه حساب صورت می پذیرد.

زمان تسویه حساب کارگر : قانون کار برای هر روز کارگر مزد مشخص کرده و جمع مزد ۳۰ یا ۳۱ روزه و ماهیانه کارگر را حقوق نامیده است. علاوه بر مزد و حقوق مزایایی مانندحق مسکن، بن کارگری، حق خواربار، حق اولاد را نیز ماهیانه استحقاق کارگر دانسته است. در طول سال نیز عیدی و پاداش سالیانه کارگران و مرخصی استحقاقی کارگران را مشخص نموده است. در نهایت کارفرما را مکلف نموده هنگام اتمام قرارداد کار مزایای پایان کار– سنوات خدمت – معادل یک ماه آخرین حقوق را نیز به کارگران پرداخت نماید.پس زمان تسویه حساب کارگران به صورت تسویه حساب ماهیانه، تسویه حساب سالیانه خواهد بود.

ریز حقوق ومزایای کارگران چقدر است؟

پس از مشخص شدن موضوع سوال این جاست که برای هر یک از حقوق و مزایای کارگران که گفته شدچه مبلغی تعلق می گیرد؟آیا می توان با کارگر به مبلغ خاصی توافق کرد؟ (پاسخ در ادامه مقاله)چه مزایایی برای شرایط کاری مختلف باید به حقوق کارگر اضافه شود؟ شب کاری، اضافه کاری، نوبت کاری، جمعه کاری و …تاثیر مدرک تحصیلی کارگر در حقوق وی چقدر است؟ سابقه کار چه تاثیری در حقوق کارگر دارد؟ .. و سوالات زیاد دیگر. قانون کار در مواد مختلف حقوق و مزایای کارگر را مشخص نموده است و هرگونه توافق به کمتراز مقادیرمشخص شده در قانون کار باطل است. پس نمی توان به حقوقی کمتر از حقوق قانون کار توافق کرد.

برگ تسویه حساب کارگران، فرم تسویه حساب، فرم تصفیه حساب، برگ تصفیه حساب ؟؟؟؟

گمشده ی همیشگی کارفرمایان بویژه در کارگاه های متوسط و کوچک.برگ تسویه حساب کارگر و یاتصفیه حساب کارگر یک سند حساب داری است که در روی آن حساب وکتاب یک ماه کارگر قیدشده است و پس از پرداخت مبلغ زیر برگ تسویه حساب به کارگر آن را امضای کارگر می رسانند.

فیش حقوق کارگران چیست؟

فیش حقوق کارگران نیز برگه ای هست که محتویات برگ تسویه حساب کارگر را دارد و معمولابرای اطلاع کارگر از ریز حقوق و مزایای خود در اختیار کارگر قرار می گیرد.

نحوه ی تسویه حساب کارگران

برای تسویه حساب و یا تصفیه حساب سند شامل تمام حقوق و مزایای آن مقطع مثلا ماهیانه و یا سالیانه تنظیم می شود و مبلغ معادل برگ تسویه حساب ترجیحا در حساب بانکی واریزشود و به امضای کارگربرسد. در صورت واریز حقوق به بانک سند بانکی معادل امضای کارگرخواهد بود که در کارگاه های بزرگ این کار انجام می شود. یکی از موارد مهمی که قانون کار به آن پرداخته است، نحوه تسویه حساب با کارکنان در پایان قرارداد کاراست.

این مسئله اهمیت تسویه حساب قانونی را به روشنی آشکار می‌کند؛ زیرابی‌اطلاعی و یا کوتاهی در این خصوص و طی نکردن مراتب قانونی منجر به بروز مشکلات ودرگیری میان کارگر و کارفرما می‌شود. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا در راستای آشنایی شما همراهان عزیز با یکی ازمهم‌ترین مباحث حسابداری حقوق و دستمزد، نحوه صحیح تسویه حساب با پرسنل شرکت ونکات آن بر اساس جدیدترین قوانین را برای‌تان مطرح نماییم. با ما همراه باشید.

تسویه حساب با کارکنان به چه معناست؟

تسویه حساب با کارکنان عبارت است از فرآیند محاسبه و پرداخت کلیه مطالبات کارکنان و ثبت ونگهداری اسناد قانونی پرداخت یا تعهد پرداخت وجوه. به بیان دیگر، طی فرآیند تسویه حساب،کارفرما باید کلیه حق و حقوق پرسنل خود را بپردازد و به کلیه تعهدات خود بر اساس قراردادکار عمل نماید.آیا تسویه حساب با تصفیه حساب تفاوت دارد؟ بله قطعا. آنچه در این نوشته مورد نظر ماست،تسویه حساب به همراه تصفیه حساب در پایان قرارداد کار است.

زمان تسویه حساب با کارکنان

تسویه حساب با کارکنان در پایان هر قرارداد کار، فارغ از اینکه کارگر به همکاری با مجموعه ادامه دهد و یاقطع همکاری نماید، انجام می‌شود. به بیان دیگر، حتی در مواردی که کارگر پس از اتمام قرارداد کار موقت تمایل به تمدید قرارداد خود داشته باشد، در پایان هر قرارداد موقت کارفرما باید با وی تسویه حساب نماید.

نکته

پرداخت کلیه مطالبات کارگران با مجموعه به نحوه قطع همکاری آنان ارتباطی ندارد؛ در حقیقت قطع همکاری با مجموعه به هر صورت انجام شود، اعم از اینکه قرارداد کار پایان یابد یا کارگر استعفا دهد و یا ازکار اخراج شود، کارفرما موظف به پرداخت کلیه مطالبات حتی حق سنوات او است.

مهلت تسویه حساب با کارکنان

متاسفانه قانون کار مهلت مشخص و یا شرایط معینی برای زمان تسویه حساب با پرسنل مشخص نکرده است؛ به بیان دیگر، تسویه مطالبات بر اساس زمان مورد توافق بین کارگر و کارفرما انجام می‌شود.

نکته

علیرغم اینکه مهلت مشخصی برای تسویه حساب با کارکنان در قانون کار اعلام نشده است، در صورتی که کارفرما فرآیند تسویه حساب را بدون موافقت کارگر به تعویق بیندازد، کارگر می‌تواند از کارفرما نزد اداره کار شکایت نماید.

تسویه حساب با کارکنان در قانون

تسویه حساب با پرسنل یکی از موضوعاتی است که قوانین به صورت مستقیم جزئیات آن را بیان نکرده‌اند؛بلکه توافق در این خصوص را بر عهده کارگر و کارفرما و حاکمیت اخلاق سپرده‌اند.کلیات مطرح شده درخصوص مطالبات کارکنان در زمان تسویه حساب، به شرح قوانین زیر است:

• مطالبات ناشی از قرارداد کار

• مزایای پایان کار

• عیدی و پاداش در سال کارکرد

مطالبات ناشی از قرارداد کار

مطابق ماده ۲۲ قانون کار، کارفرما موظف است در پایان قرارداد کار، کلیه مطالبات ناشی از قرارداد کار ومربوط به دوره اشتغال کارگر را به او (در صورت فوت او به وارث قانونی او) پرداخت نماید.

مزایای پایان کار

قانون گذار در ماده ۲۴ قانون کار کارکرد یک سال یا بیشتر در یک کارگاه را ضمانت دریافت پاداش دانسته است. بر این اساس در صورت خاتمه قرارداد کار، اعم از معین یا مدت موقت، کارفرماموظف است به کارکنانی که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار در کارگاه او اشتغال داشته‌اند، به ازای هر سال سابقه (اعم از متوالی یا متناوب) معادل یک ماه آخرین حقوق آنان رابه عنوان مزایای پایان کار (حق سنوات) پرداخت نماید.

عیدی و پاداش در سال کارکرد

مطابق قانون عیدی و پاداش کارگران (مصوب ۱۳۷۰)، کلیه کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفندبه هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل ۶۰ روز آخرین مزد، به عنوان عیدی وپاداش بپردازند؛ مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. مبلغ عیدی پرداختی به کارکنانی که کمتر از یکسال در یک کارگاه مشغول بوده‌اند، به ماخذ ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه می‌شود.

نکته

دقت کنید که نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای کارمندان دولتی با کارکنان بخش خصوصی متفاوت است.

مراحل قانونی تسویه حساب با کارکنان

در سال‌های اخیر، دیوان عدالت اداری در راستای پیشگیری از تضییع حقوق کارگران آرایی در خصوص تسویه حساب با کارکنان صادر نموده است که می‌تواند ضمانت اجرایی خوبی برای انجام قانونی فرآیندتسویه حساب باشد. از جمله مقررات ایجاد شده بر اساس آرای دیوان عدالت اداری می‌توان به تهیه ونگهداری اسناد پرداخت مطالبات به کارگر که به امضای کارگر رسیده باشد، اشاره نمود.به این ترتیب، بی‌اطلاعی یا بی‌توجهی کارگر و کارفرما به نحوه انجام تسویه حساب به صورت قانونی، منجر به بروز مشکلاتی برای طرفین خواهد شد. در ادامه به منظور افزایش آگاهی کارگران وکارفرمایان وپیشگیری از بروز چالش، مراحل قانونی فرآیند تسویه حساب با کارکنان را مطرح می‌کنیم.

فرآیند قانونی تسویه حساب با کارکنان طی مراحل زیر انجام می‌شود:

• مرحله اول: تسویه اداری/کارگاهی

• مرحله دوم: تسویه مالی

• مرحله سوم: دریافت و الصاق سند پرداخت مطالبات

• مرحله چهارم تعیین تکلیف بیمه بیکاری

• مرحله پنجم: ارائه گواهی رضایت از کارگر

برای تسویه حساب قانونی با کارکنان، طی کردن مراحل تسویه حساب الزامی است

مرحله اول: تسویه حساب اداری/کارگاهی با کارکنان

کارکنان طی مدت فعالیت در مجموعه، لوازم، تجهیزات و حتی اطلاعاتی در اختیار دارند، که در زمان قطع همکاری و تسویه حساب با کارکنان باید به همان صورتی که دریافت نموده‌اند، به مجموعه تحویل دهند. ازجمله مهم‌ترین این اقلام می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ابزارآلات و تجهیزات کارگاهی نظیر دستگاههای موجود در کارگاه

• اقلام اداری نظیر سیستم‌های کامپیوتری و یا دستگاههای تلفن همراه

• تجهیزات رفاهی نظیر منزل یا اتومبیل

• تجهیزات نظامی یا امنیتی

• اطلاعات مربوط به مجموعه مورد نظر مانند لیست شماره تماس‌های مشتریان

مرحله دوم: تسویه حساب مالی با کارکنان

برای تسویه حساب مالی ابتدا باید مطالبات و بدهی‌های شخص تعیین شود. بر این اساس در بخش حسابداری مراحل زیر انجام می‌شود:

1. تعیین مدت دقیق کارکرد شخص بر اساس دستگاه ورود و خروج (بر اساس روز و ساعت)

2. محاسبه ساعات اضافه کاری، تعطیل کاری و کارکردهای فوق العاده

3. محاسبه ساعات غیبت یا مرخصی

4. محاسبه تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده

5. محاسبه دیون و بدهی‌های شخص به مجموعه

6. محاسبه مطالبات شخص بر اساس موارد تعیین شده

 نکته

فرم تسویه حساب با کارکنان برای هر یک از پرسنل، بر اساس شرایط جذب و میزان کارکرد متفاوت ازدیگری است؛ از این رو باید برای هر یک از کارکنان برگه تسویه حساب جدایی در نظر گرفت.

مرحله سوم: الصاق سند پرداخت مطالبات به برگه تسویه حساب پرسنل

یکی از مهم‌ترین مراحل تسویه حساب با کارکنان، ضمیمه نمودن سند پرداخت مطالبات شخص به برگه تسویه حساب او است. هیئت عمومی دیوان عدالت اداری بر اساس رای وحدت رویه شماره ۱۷-۲۰ مورخ ۹۷/۱/۲۱ اعلام نمود، برگه تسویه حساب با کارکنان بدون الصاق سند پرداخت هیچ گونه اعتباری ندارد.

سند پرداخت باید شامل اقلام زیر به صورت تفکیکی باشد:

• موضوع پرداختی

• مبلغ پرداخت شده

• مدت استحقاق کارکنان از مزایای موضوع پرداخت

• اقرار کارکنان به دریافت کلیه مطالبات

خوب است بدانید:

انواع سند پرداخت معتبر عبارت از فیش واریز بانکی، کپی چک تسلیمی، پرینت حساب و یا سایر موارد نشان دهنده پرداخت مطالبات به کارگر است. بر این اساس، پرداخت مطالبات مالی کارکنان به صورت وجوه نقد برخلاف قانون بوده و تسویه کلیه مطالبات اشخاص باید به روش‌هایی که دارای اسناد بانکی معتبر باشد (نظیر پرداخت چک بانکی یا واریز به حساب) انجام شود.

مرحله چهارم: تعیین تکلیف بیمه بیکاری در زمان تسویه حساب کارکنان

گاهی فرد پس از تسویه حساب با محل خدمت قبلی، تا مدتی شغل مناسبی پیدا نمی‌کند؛ به عبارت دیگر، مدتی را بیکار می‌ماند و در نتیجه تمایل به استفاده از بیمه بیکاری در این مدت دارد؛ از این رو تعیین وضعیت بیمه بیکاری را نیز می‌توان یکی از مراحل فرآیند تسویه حساب با کارکنان در نظر گرفت.

کارگر پس از تسویه حساب تنها در سه حالت زیر می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری استفاده نماید:

• اشخاص فاقد قرارداد کار؛ در صورتی که بیش از ۶ ماه در یک کارگاه خدمت نموده باشند و برای آنان بیکاری غیرارادی حادث شود

• اشخاص با قرارداد کار موقت بیش از یک سال؛ بر اساس تفاهم‌نامه شماره ۱۱۸۷۳۹ مورخ ۱۳۸۴/۱۲/۱ وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در صورتی که برای ایشان بیکاری غیرارادی حادث شود

• اشخاص با قرارداد کار دائم؛ در صورتی که بیکاری غیرارادی برای این اشخاص حادث شود، با ارائه یک نسخه از قرارداد و برگه تسویه حساب به اداره کار و شکایت از کارفرما، امکان استفاده از مزایای بیمه بیکاری را دارد

مرحله پنجم: ارائه گواهی رضایت از کارگر در زمان تسویه حساب پرسنل

قانون کار در ماده ۱۸۷، کارفرما را موظف نموده است که بنا به درخواست کارگر پس از پایان قرارداد کار،گواهی انجام کار با قید مدت کارکرد، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده را به وی تسلیم نماید.

چه اقلامی باید در برگه تصفیه حساب قانونی کارکنان لحاظ شود؟

بر اساس قوانین، فرم تسویه حساب با کارکنان شامل اقلام و مطالبات زیر است:

• حقوق و دستمزد و کلیه مطالبات معوق کارکنان بر اساس قرارداد کار تنظیم شده

• مزایای به تبع شغل، مزایای شاغل و مزایای رفاهی از جمله حق اولاد و عائله مندی، حق مسکن، خواربار و مزایای غیرنقدی

• حقوق برای حداکثر ۹ روز از مرخصی‌های استفاده نشده طی سال (ماده ۶۶ قانون کار)

• عیدی و پاداش پایان سال کارکرد

• سنوات پایان خدمت

نحوه محاسبه مطالبات کارگران در زمان تسویه حساب

۱- محاسبه حقوق و دستمزد، کلیه مزایا و مطالبات با کمک آموزش حسابداری حقوق و دستمزد به سادگی قابل محاسبه است.

۲- نحوه محاسبه حقوق در ایام مرخصی بر اساس رای دیوان عدالت اداری به شماره ۱۹۶۳ مورخ ۹۹/۱۲/۱۹ به صورت زیر است:

نحوه محاسبه بازخرید ایام مرخصی

در واقع حقوق روزانه ایام مرخصی معادل یک سی‌ام حق السعی ماهیانه است.

۳- حداقل عیدی و پاداش برای یک سال کارکرد، معادل ۶۰ روز دستمزد روزانه و برای کارکرد کمتر از یک سال، پنج روز حقوق و دستمزد به ازای هر ماه است.

۴- حق سنوات یا سنوات پایان خدمت، معادل یک ماه حقوق برای هر سال کارکرد و برای کارکرد کمتر ازیک سال، ۲٫۵ روز حقوق و دستمزد به ازای هر ماه است.

خوب است بدانید:

دیوان عدالت اداری در رای شماره ۲۷۲۷ مورخ ۹۸/۱۰/۴، اعلام نمود: در قراردادهای کار با مدت بیش ازیک سال، تسویه حق سنوات کارگران در پایان هر سال به صورت علی‌الحساب خواهد بود. به بیان دیگر، باتوجه به اینکه قرارداد کار بین کارگر و کارفرما به اتمام نرسیده است، مبلغ پرداختی به عنوان علی‌الحساب در نظر گرفته می‌شود و مابه‌التفاوت آن باید در زمان اتمام قرارداد پرداخت شود.  برخی کارگاه ها تصور می کنند که اگر کارگر فقط اقرار کند که تمامی حقوق و مزایای خودش رادریافت کرده و هیچ شکایتی ندارد و آن را مکتوب نماید، کافی است و دیگر امکان شکایت وجود ندارد در حالی که این تصور، اشتباه است و این اقرار، اعتبار ندارد.از طرفی، برخی دیگر از کارگاه ها، تسویه حساب هایی به شکل سفید امضا می گیرند که به غیر از اینکه، این تسویه حساب ها اعتباری ندارند، بلکه اگر سفید امضا بودن آن، اثبات شود، برای کارفرما جریمه زندان نیز خواهد داشت.

اما موضوع اساسی در تسویه حساب با کارگرانی که ارتباط کاری خود را با کارگاه قطع کرده یااخراج شده اند این است که باید پرداخت های صورت گرفته به کارگر، به طور تفکیک شده،مشخص باشد و مشخص شود که اجزای پرداختی ها برای چیست و هر آیتم دستمزد و مزایا برای چه دوره ای و به چه میزان پرداخت شده است.در رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری تاکید شده که جهت احراز تسویه حساب کارفرما با کارگر، ارائه اسناد ناظر بر پرداخت مزد و حقوق به کارگر لازم می‌باشد.

در این رای که عمل به آن برای تسویه حساب کارفرمایان با کارگران ضروری است، آمده است:

مطابق ماده ۳۷ قانون کار، پرداخت مزد به صورت روزانه یا ساعتی یا ماهانه تعیین شده است وبه وجه نقد رایج کشور یا با تراضی طرفین به وسیله چک از سوی کارفرما به کارگر پرداخت خواهد شد.ضرورت وجود اسناد پرداخت منطبق با صور ساعتی، روزانه و یا ماهانه اقتضاء می‌کند که کارفرمانحوه پرداخت مزد و حقوق و اسناد آن را در اختیار داشته باشد و صرف اینکه کارگر با تنظیم یادداشتی اعلام کندکه مزد و حقوق مربوط را دریافت کـرده بـدون اینکه کارفرما اسناد مالی ناظربـر نحوه پرداخت را ارائه کندموجد یقین بـر پرداخت مزد و حقوق کارگر نخواهد بود.

از این رو در هر مورد که کارفرما مدعی پرداخت مزد و حقوق و مزایا به کارگر است و سندی منتسب به کارگر ارائه می‌کند که وی مزد و حقوق خود را دریافت کرده ارائه اسناد مثبته پرداخت این مزد و حقوق الزامی است و با توجه به مراتب آراء مندرج در گردش کار که اسناد ناظر برپرداخت مزد و حقوق به کارگررا برای احراز تسویه حساب کارفرما با کارگر لازم دانسته صحیح وموافق مقررات تشخیص شد و در اجرای بند ۳ ماده ۱۲ و ماده ۹۰ قانون تشکیلات و آیین داردسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، مفاد آراء مذکور با استدلال پیش گفته به عنوان رای ایجاد رویه تصویب می‌شود. این رای برای سایر شعب دیوان عدالت اداری، ادارات و اشخاص حقیقی و حقوقی مربوط لازم الاتباع است.