تسویه حساب کارگر و کارفرما
قرارداد منابع انسانی
2022-04-24تسویه حساب کارگران قراردادی
2022-04-24قانون کار در کشور ما برای تنظیم روابط میان کارفرما و کارگر تدوین و تصویب شده است . یکی ازموضوعات مهمی که به موجب این قانون اجرای آن الزامی است، مسئله تسویه حساب با پرسنل پس ازپایان قرارداد کار است. عدم آگاهی کافی از مفاد قانونی پیرامون این موضوع دردسرهای زیادی را برای کارفرما و کارگران ایجاد می‌کندکه بعضا منجر به تشکیل پرونده‌های متعدد قضایی می‌گردد. در این مقاله قصد داریم آنچه که کارفرمایان و کارگران باید درباره مسئله تسویه حساب بدانند را به طور کامل مورد ارزیابی قراردهیم. در ادامه با ما همراه باشید .
تسویه حساب کارگر و کارفرما
تسویه حساب از منظر قانون به چه معناست ؟
قانون کار تأکید کرده است که هر گونه استفاده از نیروی کار در کسب و کارها اعم ازدائم و موقت، باید درچارچوب قرارداد مشخص بین طرفین صورت بگیرد. در همین راستا مسئله تسویه حساب ذیل قرارداد کارموضوعیت پیدا می‌کند. به‌گونه‌ای که کارفرما موظف است در زمان اتمام موعد قرارداد با پرسنل خود، کلیه حق و حقوق آن‌ها را بپردازد. به این ترتیب هیچ‌گونه تعهدی از طرف کارفرما به کارگر باقی نمی‌ماند.
نکته مهم این است که قانون کار شرایط خاصی را برای تسویه حساب بین کارفرما وکارگر در نظر نگرفته است. بلکه این موضوع را به صورت توافقی بین دو طرف واگذارکرده است. بنابراین در زمان عقد قراردادکار باید تمام شرایط مربوط به اتمام یا فسخ قرارداد از سوی کارفرما یا کارگر، مد نظر قرار بگیرد .
مواردی که در تسویه حساب باید لحاظ شود
یک کارگر فارغ از اینکه قرارداد موقتی یا دائمی دارد، دارای حقوقی است که پرداخت آن‌ها بر عهده کافرمااست. دستمزد کارگر به عنوان توافقی به شمار می‌آید که بین کارگر و کارفرما صورت می‌گیرد و یک کارگربه ازای هر روز کار در پایان ماه آن را دریافت می‌کند؛ اما حقوق کارگر به همین جا ختم نمی‌شود. بلکه اومستحق دریافت حق مسکن، بن کارگری، حق خوار و بار و حق اولاد نیز است که به صورت ماهانه دریافت می‌شود .
محاسبه عیدی و پاداش سالیانه نیروی کار نیز به عنوان بخش دیگری از حقوق آن‌ها به شمار می‌آید که باید سالانه مطابق با مصوبه وزارت کار به آن‌ها پرداخت شود. در کنار این موارد انواع مرخصی نیز در قانون کار پیش‌بینی شده است. کارگران به موجب قانون، می‌توانند از حق مرخصی خود استفاده کنند. چنانچه در پایان سال از مرخصی تعیین شده، استفاده نکنند، کارفرما موظف است با محاسبه مانده مرخصی،اقدام به خرید آن از کارگر کند. در هر سال کاری هر کارگر حداکثر می‌تواند ۹ روز از مرخصی خودرا ذخیره کند. هر چند این امکان وجود دارد که با توافق بین کارگر و کارفرما تعدادروزهای ذخیره مرخصی افزایش پیدا کند. به ازای هر یک روز مرخصی ذخیره شده نیز باید دستمزد یک روز کار به کارگر اختصاص پیدا کند .
در پایان مدت قرارداد نیز علاوه بر مواردی که در بالا برشمردیم، محاسبه سنوات خدمت کاربران نیز باید از سوی کارفرما قرار بگیرد. فارغ از اینکه مهلت قرارداد به پایان برسد یاکارگر اخراج شود، تسویه سنوات به عنوان حقوق او به شمار می‌آید. مطابق قانون کار، سنوات خدمت به ازای هر سال کار کردن معادل دو ماه حقوق به کارگر اختصاص می‌یابد و در صورتی که مدت زمان خدمت کمتر از یک سال باشد، به ازای هر ماه باید حقوق ۲.۵ روز به او پرداخت شود .
مراحل تسویه حساب با کارگر
کارفرما باید اسناد مدون و کاملی برای تسویه حساب با پرسنل خود تهیه کند. به این ترتیب در موعد مقررتسویه حساب هر کارگر در ازای دریافت حقوق خود باید این اسنادرا تکمیل کند. به این ترتیب کارفرمامی‌تواند در صورت شکایت کارگر، از این اسناد برای دفاع از خود در مراجع قضایی استفاده کند.
برای تسویه حساب مراحلی وجود دارد که حتما باید یک به یک و به دقت طی شود. این مراحل عبارت‌اند از:
۱. تسویه اداری
یک کارگر یا کارمند در یک کسب و کار با توجه به موقعیت شغلی که دارد، از امکانات و خدماتی بهره‌مندمی‌گردد. طبیعی است که در زمان اتمام قرارداد کاری، باید این امکانات و خدمات به صورت سالم به شرکت برگردانده شود. در قالب تسویه اداری، این فرآیند صورت می‌گیرد و کارگر کلیه امکاناتی که درگذشته از شرکت تحویل گرفته است را برمی‌گرداند .
۲. تسویه مالی
در ادامه نوبت به تسویه حساب مالی می‌رسد. در این فرآیند کلیه حق و حقوق کارگربه طور دقیق و باارائه توضیحات کافی به او، محاسبه می‌شود. از جمله می‌توان به محاسبه مانده مرخصی آخر سال اشاره کرد. در نهایت واحد مالی شرکت، در قالب یک سند با ذکر جزئیات میزان حقوقی که باید به کارگر درزمان تسویه پرداخت شود را تعیین می‌کند.
در ادامه واحد حسابداری شرکت، مطالبات کارگر را پرداخت می‌کند. نکته مهم این است که تسویه حساب با نیروی کار به صورت نقدی نباید انجام گیرد و صرفا حقوق او باید از طریق حساب بانکی به او پرداخت شود.
۳. تعیین تکلیف بیمه بیکاری
بیمه بیکاری مورد بعدی است که باید در فرآیند تسویه حساب تعیین تکلیف شود. درقراردادهای موقت کاری، چنانچه بعد از تسویه حساب کارگر به دلایل غیر ارادی وارد شرایط بیکاری شود، مطابق قانون اگرحداقل ۶ ماه خدمت کرده باشد، می‌تواند ازبیمه مستمری دریافت نماید. چنانچه قرارداد کاری فرد از نوع دائمی باشد، بعد از اتمام همکاری می‌تواند با شکایت از کارفرما، بیمه بیکاری دریافت کند.
۴. رضایت از کارگر
یک کارگر بعد از پایان قرارداد کاری خود در یک مجموعه، قطعا به دنبال کار در مجموعه دیگری خواهد بود.داشتن رضایت نامه از کارفرمای قبلی می‌تواند نقش مؤثر زیادی در پیدا کردن کار برای او داشته باشد.چنانچه کارگر در زمان تسویه حساب درخواست رضایت نامه کند، کارفرما موظف به ارائه سند رضایت نامه معتبر به او است .
طرز تسویه حساب کارگران
همیشه یکی از دغدغه ها و نگرانی های کارفرمایان تسویه حساب کارگران بوده و با این سوالات مواجه هستند :
چگونه اسناد پرداختی حقوق و مزایای کارگران خود را تنظیم نمایند تا شکل قانونی داشته باشد؟ چگونه برگ تسویه حساب با کارگران را تظیم کنم که پاسخگوی مراجع اداره کار باشد و اداره کار ما را محکوم نکند؟در برخی موارد کارفرما از پرداخت حق بیمه کارگران خودداری کرده و اتفاقی برای کارگر می افتد که کمبود سابقه بیمه مانع دریافت مستمری می شود. کارفرما می خواهد به کارگر کمک کند ولی سازمان تامین اجتماعی چه مدارکی را می پذیرد تا سابقه واریز نشده را لحاظ کند؟
تا قبل از سال ۱۳۹۷ کارفرمایان راه ساده ای انتخاب می کردند و با کارگران تسویه حساب ثبتی انجام می دادند. اما هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۷ رای وحدت رویه برای اسنادپرداخت حقوق و مزایای کارگران صادر کرد که طی آن برگ های تسویه حساب کلی ثبتی و غیر ثبتی را رافع مسئولیت کارفرما در قبال پرداخت حقوق و مزایا ندانست.
در این حال تکلیف چیست و اسناد تسویه حساب کارگران چگونه باید تنظیم شود؟
در این مقاله هم اصول و اساس تکالیف کارفرما ذکر شده و هم به تمام سوالات در مورد نحوه تسویه حساب با کارگران پاسخ داده شده است. برای تنظیم این اسناد می توانید به راحتی از سیستم تنظیم لیست حقوق و فیش حقوق این سامانه استفاده نمایید.
تسویه حساب و یا تصفیه حساب چیست؟
تسویه به معنی برابر ساختن و مساوی ساختن است. تصفیه به معنی صاف کردن است. حالا در مورد پرداخت حقوق و مزایای کارگران و در حوزه بالادستی حسابداری اصطلاح تسویه حساب درست است یاتصفیه حساب جای بحث است.در تسویه حساب بستانکاری و بدهکاری طرفین موازنه شده و رابطه کاری و مالی ادامه می یابد.در پایان رابطه کاری و یا قرارداد با پرداخت هرگونه بدهکاری و یا دریافت هرگونه بستانکاری حساب و کتاب را صاف می کنند. بنابراین هر دواصطلاح تسویه حساب و تصفیه حساب کاربردخاص خود را دارد.
تسویه حساب کارگران و تصفیه حساب کارگران چگونه انجام می گیرد؟
اساس رابطه مالی بین کارگر و کارفرما
به رابطه کارگر و کارفرما در کارگاه قراردادی است کتبی و یا شفاهی بین کارگر و کارفرما که برابر با مواد۲ و ۳ قانون کار برقرار شده و در این رابطه کارگر در قبال دریافت مزد به دستور کارفرما کار انجام می دهد.
در داخل تعریف فوق دو عبارت جلب توجه می کند ۱- انجام کار ۲-دریافت مزد. انجام کار و دریافت مزد می شوند دو ستون بستانکاری و بدهکاری رابطه کار فی مابین کارگر و کارفرما. یعنی کارگر با انجام کار از کارفرما بستانکار می شود و یا از سمت دیگر کارفرما پس از انجام کارگر به وی بدهکار می شود.
در رابطه کاری فوق مدت هم وجود دارد. مدت قرارداد شفاهی و یا کتبی کار کارگر ممکن است از چندساعت تا چندین سال به طول بیانجامد.در کارهای کوتاه مدت مانند نظافت یکبار دفتر کار قرارداد کار به طور موقت و کوتاه مدت بوده و در برخی کارها که جنبه مستمر دارند مانند کار درشرکت تولید خودرو ممکن است مدت قرارداد تا ۳۰ سال هم باشد.
در کارهای کوتاه مدت و کمتر از یک ماه معمولا بلافاصله بعد از اتمام کار کارفرما تسویه حساب کارگران راانجام نموده و تمام می شود.در کارهای طولانی و بیش از یک ماه برابر با ماده ۳۷ قانون کار حقوق ومزایای ماهیانه پرداخت می شود و در پایان سال مزایای سالیانه پرداخت می شود و در اتمام رابطه کاری مزایای آخر خدمت پرداخت می شود. در این حالت متوجه می شویم که در طول اشتغال تسویه حساب های ماهیانه و تسویه حساب های سالیانه صورت می گیرد و در اتمام قراردادکار و قطع رابطه کاری تصفیه حساب صورت می گیرد.
زمان تسویه حساب کارگران و تصفیه حساب کارگران
زمان تصفیه حساب کارگر : همانگونه که در قسمت قبل اشاره شد زمان تصفیه حساب در اتمام قراردادکار است. اگر قرارداد کار موقت باشد وپس از اتمام آن مجدد تمدید شود در اتمام هر قرارداد کار موقت تصفیه حساب صورت می پذیرد.
زمان تسویه حساب کارگر : قانون کار برای هر روز کارگر مزد مشخص کرده و جمع مزد ۳۰ یا ۳۱ روزه وماهیانه کارگر را حقوق نامیده است. علاوه بر مزد و حقوق مزایایی مانند حق مسکن، بن کارگری، حق خواربار، حق اولاد را نیز ماهیانه استحقاق کارگر دانسته است. در طول سال نیز عیدی و پاداش سالیانه کارگران و مرخصی استحقاقی کارگران را مشخص نموده است. در نهایت کارفرما را مکلف نموده هنگام اتمام قرارداد کار مزایای پایان کار – سنوات خدمت – معادل یک ماه آخرین حقوق را نیز به کارگران پرداخت نماید.
پس زمان تسویه حساب کارگران به صورت تسویه حساب ماهیانه، تسویه حساب سالیانه خواهد بود.
ریز حقوق ومزایای کارگران چقدر است؟پس از مشخص شدن موضوع سوال این جاست که برای هر یک از حقوق و مزایای کارگران که گفته شد چه مبلغی تعلق می گیرد؟آیا می توان با کارگر به مبلغ خاصی توافق کرد؟ (پاسخ در ادامه مقاله)
چه مزایایی برای شرایط کاری مختلف باید به حقوق کارگر اضافه شود؟ شب کاری، اضافه کاری، نوبت کاری، جمعه کاری و …
تاثیر مدرک تحصیلی کارگر در حقوق وی چقدر است؟ سابقه کار چه تاثیری در حقوق کارگر دارد؟ ..و سوالات زیاد دیگر.
قانون کار در مواد مختلف حقوق و مزایای کارگر را مشخص نموده است و هرگونه توافق به کمتر از مقادیرمشخص شده در قانون کار باطل است.پس نمی توان به حقوقی کمتر از حقوق قانون کار توافق کرد.
فیش حقوق کارگران چیست؟
فیش حقوق کارگران نیز برگه ای هست که محتویات برگ تسویه حساب کارگر را دارد و معمولا برای اطلاع کارگر از ریز حقوق و مزایای خود دراختیار کارگر قرار می گیرد.
نحوه ی تسویه حساب کارگران
برای تسویه حساب و یا تصفیه حساب سند شامل تمام حقوق و مزایای آن مقطع مثلا ماهیانه و یا سالیانه تنظیم می شود و مبلغ معادل برگ تسویه حساب ترجیحا در حساب بانکی واریز شود و به امضای کارگربرسد.در صورت واریز حقوق به بانک سند بانکی معادل امضای کارگر خواهد بود که در کارگاه های بزرگ این کار انجام می شود.
هر قرارداد کار پس از طی زمان معینی به پایان می‌رسد. در زمان اتمام قرارداد، کارگر و کارفرما باید نسبت به اتمام دوره همکاری خود با یکدیگر مراحلی را طی کرده و تسویه حساب نهایی را انجام دهند. تسویه حساب یکی از مهم‌ترین مراحل شغلی هر نیروی کار پس از اتمام قرارداد یا پایان فصل کاری است و باید هر دو طرف قرارداد یعنی کارگر و کارفرما، با داشتن اطلاعات کافی و کامل از این پروسه و نحوه‌ی نوشتن برگه تسویه حساب کارگر، به‌بهترین شکل ممکن دوره همکاری خود را به پایان برسانند.
در این مطلب به بررسی موضوع تسویه حساب با کارگران بپردازیم و مهم‌ترین قوانین و نکات موجود درنوشتن برگه تسویه حساب کارگر را با هم مرور کنیم. همراه ما باشید.
تسویه حساب با کارگر چیست؟
انجام این پروسه معمولا با محاسبه زمان اشتغال کارگر، تعداد مرخصی‌ها، بدهکاری یا بستانکاری کارگر وتمام موارد مشابه آن انجام شده و مبلغ نهایی با رضایت طرفین در برگه درج و سپس امضا می‌شود.
این فرایند به‌صورت خلاصه تمام کاری است که در زمان تسویه حساب کارگر اتفاق می‌افتد، اما معمولا این کار به این سهولت تمام نمی‌شود و بخش‌های مختلفی دارد.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمان تسویه حساب کارگران وجود دارد، تسویه حساب محضری یا تسویه حساب عادی است. در تسویه حساب عادی، تمام محاسبات حقوق و مزایای کارگر، بر روی کاغذهای عادی انجام شده و بر طبق آن‌ها پرداخت نهایی صورت می‌گیرد. این برگه‌ها که به اسناد عادی شناخته شده‌اند، در صورت بروز اختلاف میان کارگر و کارفرما، سند محکمی برای کارفرما نخواهند بود و کارگر به‌راحتی می‌تواند ادعای خسارت کند.
به همین خاطر سند دیگری نیز موجود است که به نام تسویه حساب محضری شناخته می‌شود. کارفرما باارائه اسناد محضری و اخذ امضاهای لازم از کارگر، امکان شکایت‌های آتی را از بین می‌برد. با این وجود وحتی با حضور انواع سندهای محضری، شکایت کارگران در این رابطه ادامه داشت و به همین خاطر درسال ۱۳۹۷ و با صدور یک رأی جدید، دیوان عالی اداری اعلام کرده که صرف وجود تسویه حساب محضری،کافی نیست و باید مدارک دیگری نیز برای اثبات پرداخت تمام حق و حقوق کارگران از سوی کارفرما ارائه شود.
با توجه به این موارد و وجود حساسیت بالا نسبت به موضوع تسویه حساب با کارگر، بهتر است دانش خودرا در این زمینه افزایش داده و چه به‌عنوان کارگر و چه به‌عنوان کارفرما، با اطلاعات کافی و کامل این فرایند را طی کنید.
مراحل تسویه حساب با کارگر
در زمان تسویه حساب، کارفرما باید سندی را تنظیم کند که در آن تمام حقوق، مزایا و همه پرداختی‌های کارگر در آن درج شده باشد. در این سند علاوه بر محاسبه پرداختی‌های کارگر، باید مراحل اداری و مالی وتعیین وضعیت بیمه بیکاری نیز انجام شده و سپس در صورت صحت و توافق کارگر و کارفرما بر مبلغ وجزئیات درج شده در سند، پرداخت صورت بگیرد. البته باید بدانید که این پرداختی نباید به‌صورت نقد باشد و مبلغ حتما باید به شماره حساب بانکی کارگر واریز شود. پس از پرداخت مبلغ، کارگر برگه تسویه حساب راامضا کرده و فرایند تسویه خاتمه می‌یابد. مهم‌ترین بخش‌های تسویه حساب با کارگر شامل مراحل زیربوده و انجام این مراحل برای داشتن یک تسویه حساب دقیق و کامل، ضروری است.
نکات مهم در رابطه با نوشتن برگه تسویه حساب کارگر
مهم‌ترین نکته راجع به برگه تسویه این است که باید برای هر کارگر به‌صورت مجزا یک برگه تسویه نوشته و تکمیل شود و مهم‌تر از همه اینکه از کپی‌کردن یک برگه تسویه یکسان برای تمام افراد خودداری نمایید. انجام این کار به این دلیل ضرورت دارد که هر برگه موارد قانونی مختص به خود را خواهد داشت و از آن‌جاکه شرایط کاری و استخدامی همه کارگران یکسان نیست، برگه تسویه آن‌ها نیز نمی‌تواند یکسان باشد. نکته مهم دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که همراه با برگه تسویه حساب، ارائه سندپرداختی به کارگر نیز ضرورت دارد. نداشتن سند پرداختی به معنای عدم پرداخت حق و حقوق کارگر بوده و می‌تواند مشکلات قانونی مختلفی برای کارفرما ایجاد کند.
تسویه حساب با کارکنان به چه معناست؟
تسویه حساب با کارکنان عبارت است از فرآیند محاسبه و پرداخت کلیه مطالبات کارکنان و ثبت و نگهداری اسناد قانونی پرداخت یا تعهد پرداخت وجوه. به بیان دیگر، طی فرآیند تسویه حساب، کارفرما باید کلیه حق و حقوق پرسنل خود را بپردازد و به کلیه تعهدات خود بر اساس قرارداد کار عمل نماید.
زمان تسویه حساب با کارکنان
تسویه حساب با کارکنان در پایان هر قرارداد کار، فارغ از اینکه کارگر به همکاری با مجموعه ادامه دهد و یا قطع همکاری نماید، انجام می‌شود. به بیان دیگر، حتی در مواردی که کارگر پس از اتمام قرارداد کار موقت تمایل به تمدید قرارداد خود داشته باشد، در پایان هر قرارداد موقت کارفرما باید با وی تسویه حساب نماید.
نکته
پرداخت کلیه مطالبات کارگران با مجموعه به نحوه قطع همکاری آنان ارتباطی ندارد؛ در حقیقت قطع همکاری با مجموعه به هر صورت انجام شود، اعم از اینکه قرارداد کار پایان یابد یا کارگر استعفا دهد و یا از کار اخراج شود، کارفرما موظف به پرداخت کلیه مطالبات حتی حق سنوات او است.
مهلت تسویه حساب با کارکنان
متاسفانه قانون کار مهلت مشخص و یا شرایط معینی برای زمان تسویه حساب با پرسنل مشخص نکرده است؛ به بیان دیگر، تسویه مطالبات بر اساس زمان مورد توافق بین کارگر و کارفرما انجام می‌شود.
نکته
علیرغم اینکه مهلت مشخصی برای تسویه حساب با کارکنان در قانون کار اعلام نشده است، در صورتی که کارفرما فرآیند تسویه حساب را بدون موافقت کارگر به تعویق بیندازد، کارگر می‌تواند از کارفرما نزد اداره کار شکایت نماید.
قانون مهلت مشخصی برای تسویه حساب تعیین نکرده است
تسویه حساب با کارکنان در قانون
تسویه حساب با پرسنل یکی از موضوعاتی است که قوانین به صورت مستقیم جزئیات آن را بیان نکرده‌اند؛ بلکه توافق در این خصوص را بر عهده کارگر و کارفرما و حاکمیت اخلاق سپرده‌اند. کلیات مطرح شده در خصوص مطالبات کارکنان در زمان تسویه حساب، به شرح قوانین زیر است:
مطالبات ناشی از قرارداد کار
مزایای پایان کار
عیدی و پاداش در سال کارکرد
مطالبات ناشی از قرارداد کار
مطابق ماده ۲۲ قانون کار، کارفرما موظف است در پایان قرارداد کار، کلیه مطالبات ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر را به او (در صورت فوت او به وارث قانونی او) پرداخت نماید.
مزایای پایان کار
قانون گذار در ماده ۲۴ قانون کار کارکرد یک سال یا بیشتر در یک کارگاه را ضمانت دریافت پاداش دانسته است. بر این اساس در صورت خاتمه قرارداد کار، اعم از معین یا مدت موقت، کارفرما موظف است به کارکنانی که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار در کارگاه او اشتغال داشته‌اند، به ازای هر سال سابقه (اعم از متوالی یا متناوب) معادل یک ماه آخرین حقوق آنان را به عنوان مزایای پایان کار (حق سنوات) پرداخت نماید.
عیدی و پاداش در سال کارکرد
مطابق قانون عیدی و پاداش کارگران (مصوب ۱۳۷۰)، کلیه کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل ۶۰ روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش بپردازند؛ مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. مبلغ عیدی پرداختی به کارکنانی که کمتر از یکسال در یک کارگاه مشغول بوده‌اند، به ماخذ ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه می‌شود.
نکته
دقت کنید که نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای کارمندان دولتی با کارکنان بخش خصوصی متفاوت است.
مراحل قانونی تسویه حساب با کارکنان
در سال‌های اخیر، دیوان عدالت اداری در راستای پیشگیری از تضییع حقوق کارگران آرایی در خصوص تسویه حساب با کارکنان صادر نموده است که می‌تواند ضمانت اجرایی خوبی برای انجام قانونی فرآیند تسویه حساب باشد. از جمله مقررات ایجاد شده بر اساس آرای دیوان عدالت اداری می‌توان به تهیه و نگهداری اسناد پرداخت مطالبات به کارگر که به امضای کارگر رسیده باشد، اشاره نمود.
به این ترتیب، بی‌اطلاعی یا بی‌توجهی کارگر و کارفرما به نحوه انجام تسویه حساب به صورت قانونی، منجر به بروز مشکلاتی برای طرفین خواهد شد. در ادامه به منظور افزایش آگاهی کارگران و کارفرمایان و پیشگیری از بروز چالش، مراحل قانونی فرآیند تسویه حساب با کارکنان را مطرح می‌کنیم.
فرآیند قانونی تسویه حساب با کارکنان طی مراحل زیر انجام می‌شود:
مرحله اول: تسویه اداری/کارگاهی
مرحله دوم: تسویه مالی
مرحله سوم: دریافت و الصاق سند پرداخت مطالبات
مرحله چهارم تعیین تکلیف بیمه بیکاری
مرحله پنجم: ارائه گواهی رضایت از کارگر
برای تسویه حساب قانونی با کارکنان، طی کردن مراحل تسویه حساب الزامی است
مرحله اول: تسویه حساب اداری/کارگاهی با کارکنان
کارکنان طی مدت فعالیت در مجموعه، لوازم، تجهیزات و حتی اطلاعاتی در اختیار دارند، که در زمان قطع همکاری و تسویه حساب با کارکنان باید به همان صورتی که دریافت نموده‌اند، به مجموعه تحویل دهند. از جمله مهم‌ترین این اقلام می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
ابزارآلات و تجهیزات کارگاهی نظیر دستگاههای موجود در کارگاه
اقلام اداری نظیر سیستم‌های کامپیوتری و یا دستگاههای تلفن همراه
تجهیزات رفاهی نظیر منزل یا اتومبیل
تجهیزات نظامی یا امنیتی
اطلاعات مربوط به مجموعه مورد نظر مانند لیست شماره تماس‌های مشتریان
مرحله دوم: تسویه حساب مالی با کارکنان
برای تسویه حساب مالی ابتدا باید مطالبات و بدهی‌های شخص تعیین شود. بر این اساس در بخش حسابداری مراحل زیر انجام می‌شود:
تعیین مدت دقیق کارکرد شخص بر اساس دستگاه ورود و خروج (بر اساس روز و ساعت)
محاسبه ساعات اضافه کاری، تعطیل کاری و کارکردهای فوق العاده
محاسبه ساعات غیبت یا مرخصی
محاسبه تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده
محاسبه دیون و بدهی‌های شخص به مجموعه
محاسبه مطالبات شخص بر اساس موارد تعیین شده
نکته
فرم تسویه حساب با کارکنان برای هر یک از پرسنل، بر اساس شرایط جذب و میزان کارکرد متفاوت از دیگری است؛ از این رو باید برای هر یک از کارکنان برگه تسویه حساب جدایی در نظر گرفت.
مرحله سوم: الصاق سند پرداخت مطالبات به برگه تسویه حساب پرسنل
یکی از مهم‌ترین مراحل تسویه حساب با کارکنان، ضمیمه نمودن سند پرداخت مطالبات شخص به برگه تسویه حساب او است. هیئت عمومی دیوان عدالت اداری بر اساس۰ مورخ ۹۷/۱/۲۱ اعلام نمود، برگه تسویه حساب با کارکنان بدون الصاق سند پرداخت هیچ گونه اعتباری ندارد.
سند پرداخت باید شامل اقلام زیر به صورت تفکیکی باشد:
موضوع پرداختی
مبلغ پرداخت شده
مدت استحقاق کارکنان از مزایای موضوع پرداخت
اقرار کارکنان به دریافت کلیه مطالبات
خوب است بدانید:
انواع سند پرداخت معتبر عبارت از فیش واریز بانکی، کپی چک تسلیمی، پرینت حساب و یا سایر موارد نشان دهنده پرداخت مطالبات به کارگر است. بر این اساس، پرداخت مطالبات مالی کارکنان به صورت وجوه نقد برخلاف قانون بوده و تسویه کلیه مطالبات اشخاص باید به روش‌هایی که دارای اسناد بانکی معتبر باشد (نظیر پرداخت چک بانکی یا واریز به حساب) انجام شود.
مرحله چهارم: تعیین تکلیف بیمه بیکاری در زمان تسویه حساب کارکنان
گاهی فرد پس از تسویه حساب با محل خدمت قبلی، تا مدتی شغل مناسبی پیدا نمی‌کند؛ به عبارت دیگر، مدتی را بیکار می‌ماند و در نتیجه تمایل به استفاده از بیمه بیکاری در این مدت دارد؛ از این رو تعیین وضعیت بیمه بیکاری را نیز می‌توان یکی از مراحل فرآیند تسویه حساب با کارکنان در نظر گرفت.
کارگر پس از تسویه حساب تنها در سه حالت زیر می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری استفاده نماید:
اشخاص فاقد قرارداد کار؛ در صورتی که بیش از ۶ ماه در یک کارگاه خدمت نموده باشند و برای آنان بیکاری غیرارادی حادث شود
اشخاص با قرارداد کار موقت بیش از یک سال؛ بر اساس تفاهم‌نامه شماره ۱۱۸۷۳۹ مورخ ۱۳۸۴/۱۲/۱ وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در صورتی که برای ایشان بیکاری غیرارادی حادث شود
اشخاص با قرارداد کار دائم؛ در صورتی که بیکاری غیرارادی برای این اشخاص حادث شود، با ارائه یک نسخه از قرارداد و برگه تسویه حساب به اداره کار و شکایت از کارفرما، امکان استفاده از مزایای بیمه بیکاری را دارد
مرحله پنجم: ارائه گواهی رضایت از کارگر در زمان تسویه حساب پرسنل
قانون کار در ماده ۱۸۷، کارفرما را موظف نموده است که بنا به درخواست کارگر پس از پایان قرارداد کار، گواهی انجام کار با قید مدت کارکرد، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده را به وی تسلیم نماید.
چه اقلامی باید در برگه تصفیه حساب قانونی کارکنان لحاظ شود؟
بر اساس قوانین، فرم تسویه حساب با کارکنان شامل اقلام و مطالبات زیر است:
حقوق و دستمزد و کلیه مطالبات معوق کارکنان بر اساس قرارداد کار تنظیم شده
مزایای به تبع شغل، مزایای شاغل و مزایای رفاهی از جمله حق اولاد و عائله مندی، حق مسکن، خواربار و مزایای غیرنقدی
حقوق برای حداکثر ۹ روز از مرخصی‌های استفاده نشده طی سال (ماده ۶۶ قانون کار)
عیدی و پاداش پایان سال کارکرد
سنوات پایان خدمت
نحوه محاسبه مطالبات کارگران در زمان تسویه حساب
۱- محاسبه حقوق و دستمزد، کلیه مزایا و مطالبات با کمک آموزش حسابداری حقوق و دستمزد به سادگی قابل محاسبه است.
۲- نحوه محاسبه حقوق در ایام مرخصی بر اساس رای دیوان عدالت اداری به شماره ۱۹۶۳ مورخ ۹۹/۱۲/۱۹ به صورت زیر است:
بازخرید روزانه ایام مرخصی | ۳۰ / (حقوق پایه ماهانه + بن + حق مسکن+ حق اولاد + کلیه دریافتهای به اعتبار قرارداد کار) |
