متاسفانه تعداد زیادی از کارفرمایان و کارگران اطلاع چندان مناسبی از روند نحوه تسویه حساب با کارگران را ندارند و همین موضوع باعث وجود اختلاف بین طرفین و در مواردی حتی منجر به شکایت و عدم اتمام پروژه به شکل مناسب می‌شود. بنابراین در مورد تسویه حساب با کارگر، فقط کارکنان و کارگران نیستند که خسارت مالی و آسیب‌های دیگر می‌بینند، بلکه کارفرمایان نیز دچار ضرر و زیان زیادی خواهند شد؛ علاوه بر این مساله، اگر کار به شکایت و پیگیری‌های مشابه برسد، در نهایت باید شورای حل اختلاف و رسیدگی به امور مربوطه، در میان کارفرما و کارگران قضاوت لازم را انجام دهند. در این صورت هم کارفرماو هم کارگر، شاید فقط بخاطر اختلاف جزئی در روند تسویه حساب با کارگر، وقت خودشان را در اداره کار و نهادهای مختلف هدر دهند. در زمینه قانون کار و نحوه تسویه حساب بهتر است که از خدمات مشاوره بیمه و قانون کار بهره بگیرید تا از بوجود آمدن مشکلات محتمل جلوگیری نمایید.

بنابراین اگر از همان ابتدا، تمامی کارفرمایان و کارگران تا حد زیادی از چگونگی و مراحل تسویه حساب با کارگر یا تسویه حساب با پرسنل، اطلاعات مناسبی داشته باشند، هم اختلاف زیادی بین طرفین پیش نمی‌آید و هم فعالیت‌های پروژه به خوبی پیش می‌رود. آگاهی راجع به مواردی مانند تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر، می‌تواند اهمیت زیادی در عقد قراردادهای پیمانکاری داشته باشد تا هر دو طرف مخصوصا کارگران، بتوانند از حقوق خود به شکل مناسبی دفاع کنند. مبنا مشاوردر این مقاله اطلاعات جامعی درباره امور مربوط به تسویه حساب با کارگر و تسویه حساب با پرسنل مختلف را در اختیار شما قرار می‎‌دهد.

مهلت تسویه حساب با کارگر

آیا وجود تسویه حساب محضری با کارگران ،کارفرما را از مسئولیت پرداخت حق و حقوق کارگران معاف  می سازد؟

گاها فرآیند تسویه حساب که بین کارگر و کارفرما رد و بدل می شود بر روی برگه های عادی صورت می گیرد اما این اسناد که به اسناد عادی معروف هستند پس از بروز اختلاف  بین کارگر و کارفرما اماره محکمی جهت برد کارفرما محسوب نمی شدند . از این رو کارفرمایان جهت جلوگیری ازشکایات احتمالی آتی کارگران اقدام به اخذ تسویه حساب محضری با کارگران نمودند و بدین جهت با ارائه سند رسمی ،خود را از هر گونه اتهامی مبرا می نمودند اما در پی شکایات متعدد از سوی کارگران مبنی بر اینکه آن ها به طور کاملا ناآگاهانه اسناد مزبور را امضا نموده اند و جهت جلوگیری از سوء استفاده کارفرمایان از ضعف کارگران در مقابل نیاز به کار ، دیوان عدالت اداری رایی را صادر نموده است که در آن عنوان می نماید:

تسویه حساب محضری به تنهایی برای مبری شدن کارفرما از پرداخت تمام حق و حقوق کارگر ، کافی  نیست و به دلایل و امارات دیگری هم نیاز است تا بتوان امر مزبور را اثبات نمود.

 رای صادره از دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۲۰ـ۱۷ مورخ ۲۱/۱/۱۳۹۷  در باب تسویه حساب محضری با کارگران ، چنین بیان می دارد :

در شکایات متعدد کارگران به دیوان عدالت اداری در خصوص تسویه حساب کارفرما با کارگر آمده است که پس از خاتمه قرارداد کار میان کارگر و کارفرما برخی کارگران به موجب سند عادی یا سند اقرارنامه تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی اعلام می کنند با کارفرما تسویه حساب کرده اند و تمام حقوق و مزایای خود را دریافت نموده اند .برخی هیات های حل اختلاف ، ادارات تعاون ، کار و رفاه اجتماعی نیز با استناد به این اسناد ، تسویه حساب را محرز دانسته و شکایات بعدی کارگران را در این خصوص مسموع ندانسته و حکم به رد شکایت کارگران صادر می نمودند . در حالی که کارگران اظهار داشتند برگه تسویه حساب ، بنا به درخواست کارفرما در ابتدای کار و حین کار و بدون دریافت حقوق و مزایا از آن ها اخذ شده است .

تسویه حساب با کارگران

پیرو شکایت های واصله به شعب دیوان عدالت اداریی و صدور آرای مشابه مبنی بر ورود شکایت هیات عمومی دیوان عدالت اداری با صدور رای ایجاد وحدت رویه با تاکید آراء صادره مقرر کرد در زمان اختلاف بین کارفرما و کارگر در رابطه با پرداخت دستمزد و حقوق کارگر صرف ارائه برگ تسویه حساب کافی نیست وکارفرما باید مستندات پرداخت را نیز ارائه کند.

رای صادره از دیوان عدالت اداری (تسویه حساب محضری با کارگران) ، به استناد ماده ۹۰ قانون  تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری برای تمامی شعب دیوان ، ادارات اشخاص حقیقی و حقوقی مربوط لازم الاجرا است.رای صادر شده فوق به درستی دست کارفرما را از سوء استفاده های آتی از کارگر بسته است.

کارگران حتی در صورتی که چنین سند محضری را هم مبنی بر تسویه حساب محضری در دفاتر اسناد رسمی امضا کرده باشند باز هم می توانند از عمل کارفرما شکایت نمایند ،که البته باید دلایل و مستندات خود را هم ارائه نمایند.

گرچه دیوان عالی کشور با صدور این رای قصد حمایت از کارگر را داشته است اما گاها دیده شده است حتی با وجود این رای چه بسا کارگر نتوانسته است حق خود را اعاده کند و کارفرما همراه با سند محضری و دلایل دیگر که گاها ساختگی هم بوده اند پیش دستی کرده است از این رو اگر با نااگاهی چنین سندی را در محضر امضا و تائید کرده اید که تسویه حساب با شما انجام شده است.جای نگرانی نیست چرا که هنوز هم برای احقاق حقتان راه حل هایی وجود دارد، هم اکنون توصیه می شود رسیدگی به این امر را به کسی بسپارید که تجربه کافی و تخصص کافی در این زمینه را داشته باشد.

مهلت تسویه حساب با کارگران

تسویه حساب به معنای این است که حقوق و مزایای کارگر پرداخت شده است . در این باره ماده به خصوصی را نمی توان نام برد اما  قانونگذار در ماده ۳۷ قانون کار تا حدی به این موضوع  استناد نموده است و این چنین بیان می نماید :

” مزد باید در فواصل زمانی مرتب و در روز غیر تعطیل و ضمن ساعات کار به وجه نقد رایج کشور یا با تراضی طرفین به وسیله چک عهده بانک و با رعایت شرایط ذیل پرداخت شود :

الف) چنانچه بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه ، مبلغ مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد ،پرداخت آن  باید پس از محاسبه در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یکبار به نسبت ساعات کار و یا روزهای کارکرد صورت گیرد.

ب)در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه ، پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد ، این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد در این حالت مزد مذکور ،حقوق نامیده می شود .

مهلت تسویه حساب با کارگران

ماده مذکور مزد و حق السعی کارگر را لحاظ نموده است که با توجه به نوع قرارداد کار ،ممکن است که موقت ، غیر موقت یا کار معین باشد. حقوق و مزایای کارگر نیز می تواند به صورت ، ساعتی ، روزانه ،ماهانه و یا طبق قرارداد به کارگر پرداخت  شود. اما تسویه حسابی که در این ماده منظور است با تسویه حساب کلی کارگری ، که از کار ،بنا به هر دلیلی فاصله می گیرد کمی متفاوت است . چرا که زمانی که هر ماه مبلغی به عنوان حقوق به کارگر تعلق می گیرد ممکن است تحت شرایطی اضافه کاری کارگر لحاظ نشده باشد و به ماه آتی موکول گردد .و یا گاهی ممکن است کارگر قبل از موعد حقوق ، مساعده از کارفرما مطالبه نموده باشد تا از حقوق ماه بعد او برداشت شود .بدیهی است که در این مواقع ممکن است کارگر بدهکار یا بستانکار باشد و چنانچه در این بین  و قبل از تسویه حساب کارگر و کارفرما ، ارتباط همکاری آنها قطع گردد ، واضح است که باید همه این مطالبات و بستانکاری ها و … از ابتدای شروع همکاری تا اتمام همکاری لحاظ گردد که به طور کلی می توان گفت ، با کارگر تسویه حساب صورت گیرد.

لازم به ذکر است که ….

در قانون کار ماده مشخصی جهت تسویه حساب کارگر و کارفرما در نظر گرفته نشده است و تسویه حساب را به توافق طرفین واگذار نموده است و طرفین می توانند با تراضی یکدیگر این مهلت را مشخص نمایند . اما آنچه حائز اهمیت است این است که اگر چه این مورد به تراضی و توافق بر می گردد اما در صورتی که مهلت تسویه حساب طولانی شود ، کارگر می تواند به  مراجع صالح در اداره کار شکایت نموده و تسویه حساب خود را خواستار شود .

چنانچه شما نیز با چنین مشکلی دست به گریبان هستید ، مطلع باشید که می توانید شکایت خود را از طریق مراجع کار و با دارا بودن وکیل اداره کار متبحر در این زمینه در کمترین زمان ممکن  مطرح نموده و نتیجه مطلوب را از آن خود نمایید .

در این زمینه اگر به دنبال اطلاعات دقیق تر در رابطه با دعوی خود می باشید گروه وکلای موسسه اداری  مبنا مشاور با دارا بودن کادر متخصص خود در خدمت شماست .

متاسفانه تعداد زیادی از کارفرمایان و کارگران اطلاع چندان مناسبی از روند نحوه تسویه حساب با کارگران را ندارند و همین موضوع باعث وجود اختلاف بین طرفین و در مواردی حتی منجر به شکایت و عدم اتمام پروژه به شکل مناسب می‌شود. بنابراین در مورد تسویه حساب با کارگر، فقط کارکنان و کارگران نیستند که خسارت مالی و آسیب‌های دیگر می‌بینند، بلکه کارفرمایان نیز دچار ضرر و زیان زیادی خواهند شد؛

علاوه بر این مساله، اگر کار به شکایت و پیگیری‌های مشابه برسد، در نهایت باید شورای حل اختلاف و رسیدگی به امور مربوطه، در میان کارفرما و کارگران قضاوت لازم را انجام دهند. در این صورت هم کارفرماو هم کارگر، شاید فقط بخاطر اختلاف جزئی در روند تسویه حساب با کارگر، وقت خودشان را دردادگاه‌ها و نهادهای مختلف هدر دهند. در زمینه قانون کار و نحوه تسویه حساب بهتر است که از خدمات  مشاوره بیمه و قانون کار بهره بگیرید تا از بوجود آمدن مشکلات محتمل جلوگیری نمایید.

بنابراین اگر از همان ابتدا، تمامی کارفرمایان و کارگران تا حد زیادی از چگونگی و مراحل تسویه حساب با کارگر یا تسویه حساب با پرسنل، اطلاعات مناسبی داشته باشند، هم اختلاف زیادی بین طرفین پیش نمی‌آید و هم فعالیت‌های پروژه به خوبی پیش می‌رود. آگاهی راجع به مواردی مانند تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر، می‌تواند اهمیت زیادی در عقد قراردادهای پیمانکاری داشته باشد تا هر دو طرف مخصوصا کارگران، بتوانند از حقوق خود به شکل مناسبی دفاع کنند. کارمنتو در این مقاله اطلاعات جامعی درباره امور مربوط به تسویه حساب با کارگر و تسویه حساب با پرسنل مختلف را در اختیار شما قرار می‎‌دهد  .

نحوه تسویه حساب با کارگر

به منظور تسویه حساب تمام  با کارگران و پرداخت تمامی حقوق و مزایای آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، یک سند تسویه حساب به صورت مقطعی تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است این سند به صورت تسویه حساب ماهانه کارگر یا تسویه حساب سالانه کارگر نوشته شود. معمولا مبلغ توافق‌شده درقرارداد به همراه مزایای گوناگون، به حساب بانکی کارگران واریز شده و کارگران سند نوشته‌شده و مضموم تسویه حساب با کارگر را تایید و امضا می‌کنند. البته برخی از کارفرمایان پروژه‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ هنگام واریز حقوق به بانک، یک سند بانکی به کارگران ارائه می‌کنند که معادل با امضای کارگران خواهد بود.

تسویه حساب با کارگر از دید قانون وزارت کار

دقت کنید که در قانون کار ایران، ماده قانونی خاصی به منظور تسویه حساب با کارگر وجود ندارد. بنابراین روند تسویه حساب تنها به توافق بین کارگران و کارفرمایان بستگی دارد. در صورتی که تسویه حساب با کارگر در مدت معلومی انجام نشود، کارگران می‌توانند اقدام به شکایت از کارفرما کنند. کارفرمایان باید این نکته را در نظر بگیرند که به منظور اجرای قانون کار، بعد از اینکه مهلت قرارداد پیمانکاری به اتمام رسیده و یا فسخ شده باشد، لازم است تا علاوه بر پرداخت حق‌الزحمه کارگران به همراه مزایا، مبلغی هم تحت عنوان حق سنوات به آن‌ها پرداخت کنند.

البته بیشتر از مبلغ تسویه حساب با کارگر، نحوه پرداخت حقوق کارگران و مراحل قانونی آن است که هر دو طرف باید از آن‌ها اطلاع داشته باشند. حتی در قراردادهای موقت هم بعد از اتمام آن‌ها، کارفرمایان بایدنسبت به تسویه حساب با کارگران اقدام کنند.

حتما می‌دانید که بر اساس قانون وزارت کار، یک مزد روزانه برای کارگران تعریف می‌شود که حاصل ضرب این مبلغ در عدد ۳۰ یا ۳۱ مبلغ ماهیانه را مشخص می‌کند. میزان مزایا و پاداش و عیدی کارگران هم توسط قانون کار هر ساله تعیین می‌شود.

مراحل تسویه حساب کارفرما با کارگر

همانطور که اشاره کردیم، برای تسویه حساب‌ با کارگران، در ابتدا یک سند جامع تنظیم می‌شود که مبلغ حقوق، مزایا و دیگر اطلاعات مهم روی آن درج می‌شود و مبلغ توافق‌شده پس از تنظیم سند به حساب بانکی کارگران واریز شده و به امضای کارگران می‌رسد. در ادامه تمامی مراحل قانونی برای تسویه حساب با پرسنل را خدمتتان معرفی می‌کنیم:

• تسویه حساب اداری

تسویه اداری نخستین مرحله به منظور تسویه با کارگر است. در بسیاری از پروژه‌های مختلف، ممکن است اشیاء و تجهیزات باارزشی از قبیل وسایل حفاظتی و کالای مختلف در اختیار کارگران قرار داده شود. هم‌چنین کارگران می‌توانند از صندوق امانت در برخی مشاغل بهره ببرند. در تمامی این موارد، لازم است تا ابتدا کارفرمایان نسبت به تسویه اداری با کارگر اقدام کنند.

• تسویه حساب مالی

بعد از اینکه فرایند تسویه اداری و تحویل تجهیزات و ابزارهای مختلف توسط کارگران به اتمام رسید، کارگران باید به مرکز اداری مجموعه‌ای که در آن فعالیت‌کرده‌اند مراجعه کرده و موارد مهمی که در میزان حقوق آن‌ها تاثیر می‌گذارد مانند میزان ساعات کاری، میزان حضور و استفاده از مرخصی‌ها و غیره را به طور کامل و شفاف مشخص کنند. سپس کارگران می‌توانند با مراجعه به بخش مالی، درخواست اخذ  خودشان را داشته باشند. کارفرمایان بعد از بررسی سند، با بررسی جوانب مختلف و محاسبه حقوق کارگران، نسبت به پرداخت حق‌الزحمه آن‌ها به حساب بانکی آن‌ها اقدام کنند. در پایان کار، مزایای کارگران هم بر اساس مواد قانون کار اقدام کنند.

• بیمه بیکاری کارگران

بعد از انجام روند تسویه حساب با کارگر، آن‌ها باید از وضعیت بیمه بیکاری خود اقدام کنند. چنانچه کارگر پس از اتمام همکاری به وضعیت بیکاری در بیاید، اما بیکاری او از نوع غیرارادی بوده و بدون عقد قرارداد باشد، طبق قانون بیمه بیکاری، اگر دارای شش ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، می‌تواند مقداری معینی از مستمری بیمه را اخذ کند. هم‌چنین برای قراردادهای یکساله هم مستمری بیمه بیکاری تعیین شده است. برای قراردادهای دائمی، کارگران پس از شکایت، قطعا باید بیمه بیکاری خود را دریافت کنند.

• اخذ رضایت نامه از کارفرما

حتما می‌دانید که میزان رضایت کارفرمایان از کارگرانشان در یافتن شغل و همکاری در پروژه‌های مناسب در آینده آن‌ها بسیار موثر است. در اکثر مواقع دریافت رضایت‌نامه مرحله آخر تسویه حساب با کارگرمحسوب می‌شود. طبق ماده ۱۸۷ قانون کار، كارفرمايان وظیفه دارند بعد از پايان قرارداد كار بنا به‌درخواست كارگر، گواهی انجام كار با ذکر مدت‌، نوع كار انجام شده و زمان شروع و پايان‌ را به کارگران اعطا کنند.

مهلت تسویه حساب با کارگر

در قسمت‌های قبلی اشاره کردیم که هر موقع که قراردادکاری اعم از قرارداد موقت یا دائم به پایان برسدو یا توسط طرفین فسخ شود، ابتدا باید به تسویه حساب با کارگر در زمینه‌های مختلف اداری و مالی پرداخته شود و سپس قرارداد قبلی تمدید شده یا قرارداد جدیدی بعد از توافق طرفین عقد گردد.

دقت کنید که در واقعیت هیچ مهلت خاصی در قانون کار ایران به منظور تسویه حساب با کارگر مشخص نشده است. اما روال کار عموما بدین صورت است که کارفرمایان تا چند روز بعد از اتمام قرارداد یا فسخ آن اقدام به تسویه حساب با پرسنل می‌کنند. چنانچه به هر دلیلی کارگر استعفا داده و یا از کار اخراج شود هم همین مهلت چند روزه برای تسویه حساب در نظر گرفته می‌شود. متاسفانه امروزه با تغییر این عرف،برخی از اوقات یک الی دو ماه تاخیر در روند پرداخت حق کارگران سپری می‌شود که این امر زیاد شایسته به نظر نمی‌رسد. بدیهی است که در صورت تاخیر زیاد نسبت به تسویه حساب با کارگر توسط کارفرمایان، کارگران می‌توانند با مراجعه به وزارت کار و انجام پیگیری‌های لازم، شکایت خود را ثبت کنند.

در مورد پرداخت بیمه بیکاری کارگران هم یک مهلت ۳۰ روزه از اخراج کارگر و قطع همکاری در نظر گرفته می‌شود. کارگران پس از پایان این مهلت، می‌توانند با تهیه فرم عدم تمدید قرارداد خود با کارفرما، اقدامات مربوط را نسبت به پیگیری و شکایت خود از طریق مراجعه به اداره کار انجام دهند.