بر اساس قوانین کاری، مادرانی که به کودکشان شیر می‌دهند، می‌توانند روزانه از یک ساعت مرخصی برای شیردهی استفاده کنند. این قانون مشمول مادرانی است که طبق تأیید پزشک یا مراکز بهداشتی، نوزاد شیرخوار خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند.
مادران شاغل، معمولاً بعد از گذشت مرخصی زایمانشان به محل کار خود بازمی‌گردند. درست است که گاهی ممکن است بعد از اتمام مرخصی زایمان، نوزادتان خوردن برخی از غذاهای جامد را با اجازۀ پزشک اطفال شروع کرده باشد، اما شیر مادر هنوز هم به طور قطع یک غذای اصلی برای اوست. برای راحتی بیشتر شیردهی به نوزاد برای مادران شاغل، شما نیاز به یک برنامهریزی از پیش تعیین‌شده دارید که لازم است از تمام جوانب آن اطلاع کافی داشته باشید.
در این مطلب می‌توانید با راه‌حل‌هایی برای برطرف کردن مشکل شیردهی به نوزاد در زمان کار کردن بیرون از خانه برای مادران شاغل آشنا شوید.
مرخصی شیر دهی مادران شاغل
برابر با ماده ۷۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت کار نیم ساعت مرخصی شیردهی (فرصت شیردادن) بدهد.
طبق ماده ۷۸ قانون کار در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد .فرصت شیردهی مادران کارمندجزو ساعات کار آنان محسوب می‌شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با درنظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه ، مهد کودک و …) را ایجاد نماید.
لازم یه ذکر است در صورت تمایل مادر می‌تواند این مرخصی را به صورت یکجا در روز مطالبه کرده و در پایان ساعت کاری یک ساعت زودتر محل کار را ترک نماید و مرخصی شیردهی جدای از مرخصی استحقاقی محسوب می‌شود و باید همچنان امنیت شغلی کارمند تامین گردد.
شیر دهی
ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی
ماده ۱
ورود هر نوع شیرخشک و غذاهای کمکی شیرخوار، باید با رعایت قانون مقررات صادرات و واردات کشور صورت گیرد و شیر خشک‌فقط از طریق داروخانه‌ها توزیع شود.
تبصره ۱
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مقررات مربوط به ورود انواع مجاز و مقدار مورد نیاز و جانشین شونده‌های شیر ماد(شیرخشک و غذاهای کمکی شیرخوار) را تهیه و اعلام نماید. وزارت بازرگانی موظف به مراعات مقررات مزبور می‌باشد.
تبصره ۲
موارد ضرورت تجویز پزشکی و همچنین نحوه عرضه و فروش در بازار مصرف و ارائه مستقیم و غیر مستقیم انواع شیر خشک و‌جانشین شونده‌ها در شبکه بهداشتی، درمانی کشور طبق ضوابطی خواهد بود که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و اعلام‌خواهد شد.
ماده ۲
انتشار هر گونه جزوه، کتاب، نشریه و نظایر آن در مورد تغذیه شیرخواره با انواع شیرخشک و جانشین شونده‌های شیر مادر در کلیه موارد‌منوط به رعایت ضوابط و معیارهایی خواهد بود که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین خواهد شد.
ماده ۳
مرخصی زایمان تا سه (۳) فرزند برای مادرانی که فرزند خود را شیر می‌دهند در بخش‌های دولتی و غیر دولتی چهار (۴) ماه می‌باشد.
تبصره ۱
مادران شیرده بعد از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می‌توانند حداکثر تا ۲۰ ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی(بدون کسر از مرخصی استحقاقی استفاده کنند.
تبصره ۲
امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی باید تأمین شود.
ماده ۴
دستگاه‌های دولتی و وابسته به دولت از جمله سازمان‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است ودیگر دستگاه‌هایی که به لحاظ‌مقررات خاص استخدامی مشمول قانون کار نیستند موظف به ایجاد تسهیلات مناسب برای تغذیه شیرخوارگان با شیر مادر در جوار محل کار کارکنان‌زن می‌باشند.
ماده ۵
به منظور سیاست‌گذاری، نظارت و تعیین نحوه آن بر اجرای این قانون کمیته‌ای با عنوان “کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج تغذیه با‌شیر مادر” در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل می‌شود. اعضای این کمیته که با حکم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عضویت کمیته منصوب می‌شوند عبارت‌اند از :
الف – معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی.
ب – معاون امور دارو و درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ج – رییس سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران.
د – دو نفر از اعضاء کمیته کشوری ترویج تغذیه با شیر مادر.
ه – یک نفر پزشک متخصص زنان و زایمان.
و – یک نفر پزشک متخصص اطفال.
ز – یک نفر متخصص علوم تغذیه.
ح – یک نفر روحانی آشنا به مبانی اسلام که حداقل ۶ سال دوره خارج فقه و اصول را طی کرده باشند.
ط – یک نفر به نمایندگی از شورای فرهنگی – اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی. خدمات کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج تغذیه با شیر مادر افتخاری می‌باشد.
ماده ۶
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند نسبت به تشکیل کمیته‌های ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران‌شیردهی در استان‌ها اقدام نماید. کمیته‌های موضوع این ماده موظف خواهند بود نتایج اقدامات خود را به کمیته سیاست‌گذاری و نظارت بر ترویج‌تغذیه با شیر مادر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارش نمایند.
ماده ۷
شرح وظایف و اختیارات کمیته‌های موضوع این قانون در حدود صلاحیت و شرایط اجرای تصمیمات آنها و نحوه انتخاب و ترکیب‌اعضاء کمیته‌های استانی به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.در هر حال تصمیمات کمیته‌های موضوع مواد ۵ و ۶ در صورت تأیید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا مقام مجاز از سوی وی قابل ابلاغ‌خواهد بود.
ماده ۸
اعضاء کمیته‌های موضوع این قانون و مأمورین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجازاند از مرکز ارائه دهنده خدمات بهداشتی و‌درمانی، داروخانه‌ها و سایر مؤسساتی که در ارتباط با تولید و توزیع جانشین‌شونده‌های شیر مادر فعالیت می‌کنند بازدید به عمل آورند. این گونه‌مؤسسات مکلف به همکاری می‌باشند.
ماده ۹
متخلفین از اجرای این قانون، با رعایت مراتب و دفعات جرم، به تعزیر از قبیل نصب پارچه تخلف بر سردر داروخانه، تعطیل موقت آن،قطع موقت بعضی خدمات شهری یا جزای نقدی از یک تا صد میلیون ریال و در صورت تکرار جرم به حداکثر تعزیر و جزای نقدی در محاکم صالحه‌محکوم می‌گردند.
ماده ۱۰
آیین‌نامه اجرایی این قانون ظرف دو ماه بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده ۱۱
کلیه قوانین مغایر با این قانون لغو می‌گردد. قانون فوق مشتمل بر یازده ماده و چهار تبصره در جلسه روزسه‌شنبه بیست و دوم اسفند ماه یک هزار و سیصد و هفتاد و چهار مجلس شورای اسلامی‌تصویب و در تاریخ ۱۳۷۴٫۱۲٫۲۷ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
مادران شاغل، معمولاً بعد از گذشت مرخصی زایمان نشان به محل کار خود بازمی‌گردند. درست است که گاهی ممکن است بعد از اتمام مرخصی زایمان، نوزادتان خوردن برخی از غذاهای جامد را با اجازۀ پزشک اطفال شروع کرده باشد، اما شیر مادر هنوز هم به طور قطع یک غذای اصلی برای اوست. برای راحتی بیشترشیردهی به نوزاد برای مادران شاغل، شما نیاز به یک برنامهریزی از پیش تعیین‌شده دارید که لازم است ازتمام جوانب آن اطلاع کافی داشته باشید. در این مطلب می‌توانید با راه‌حل‌هایی برای برطرف کردن مشکل شیردهی به نوزاد در زمان کار کردن بیرون از خانه برای مادران شاغل آشنا شوید.
برنامهریزی قبلی
قبل از پایان مرخصی زایمان و بازگشت به محل کار، در روزها و ساعت‌های خاصی شروع به پمپ و دوشیدن شیر از سینه‌هایتان کنید. این کار را به اندازه‌ای انجام دهید که باعث خالی شدن سینه و گرسنه ماندن نوزادتان نشود. با این کار، همسر شما، پرستار یا هر شخصی که قرار است هنگام نبودن شما مراقب فرزندتان باشد،بتواند در طول روز و تا زمانی که شما هنگام عصر به خانه برمی‌گردید، شیر پمپ‌شده را در شیشه‌شیر بریزد وبه کودکتان بدهد. بهتر است از قبل برای عادت دادن کودک به شیشه‌شیر برنامهریزی کنید و به مراقبت کودکتان نیز نحوۀ درست گرفتن شیشه‌شیر را یاد بدهید.
دوشیدن شیر در محل کار
شما می‌توانید بعد از بازگشت به کار، با کارفرما یا مدیر منابع انسانی در مورد لزوم دوشیدن شیر در برخی ساعات کاری صحبت کنید. او می‌تواند با اختصاص دادن یکی از اتاق‌های شرکت برای مدت زمان مشخصی به شما، این مشکل را حل کند، یا اجازه دهد که یک بار در روز برای پمپ کردن شیر به محلی که خودتان می‌خواهید بروید. شما می‌توانید در طول ساعت‌های کاری با استفاده از یک شیردوش دستی یا برقی مناسب، شیر خود را پمپ کنید و درون ظروف نگهداری مخصوص شیر مادر یا یک بطری شیشه‌ای با یک در بسیار محکم بریزید و حتماً در یخچال محل کارتان بگذارید. استفاده از درهای سفت و بدون درز بطری، شیر را تا زمان رفتن شما به خانه تازه نگه می‌دارد. بهتر است برای بردن بطری شیر از محل کار به خانه از ظرف‌هایی پر از یخ استفاده کنید.
پمپ کردن و دوشیدن شیر در محل کار، همچنین باعث تحریک تولید شیر در بدن می‌شود. در نتیجه هنگام شیردادن به نوزاد، باز هم مقدار زیادی شیر خواهید داشت و کودک شما از مزایای سلامت و تغذیه با شیر مادر بهره‌مند خواهد شد، حتی زمانی که خودتان در دسترس نباشید. علاوه بر این، دوشیدن شیر می‌تواند راهی برای احساس اتصال و پیوند با کودک در طول یک روز کاری باشد.
شیردهی در صبح‌ها و عصرها
اگر حجم کار شما در این زمان بیش از حد زیاد است یا محیط کار شما امکان پمپ کردن شیر را نمی‌دهد و هیچ راه‌حل سادۀ دیگری هم وجود ندارد، ممکن است تصمیم بگیرید شیردهی را تنها در صبح که به سر کار می‌آیید وعصرها که به خانه می‌روید انجام دهید و برای بقیۀ روز، از شیر دوشیده‌شدۀ خودتان در روزهای قبل استفاده کنید. بدن شما هم کم‌کم می‌تواند با این برنامه تطبیق پیدا کند. همچنین ممکن است شما به هر دلیلی نخواهیدشیرتان را در محل کار پمپ کنید، در این صورت می‌توانید تا وقتی هنوز در مرخصی زایمان هستید، گاهی در طول روز شیر خشک به نوزاد بدهید، اما همچنان به شیردهی در شب‌ها و صبح‌ها ادامه دهید و به یاد داشته باشید که اگر در طول روز شیردهی نداشته باشید و شیرتان را هم پمپ نکنید، تولید شیر در بدن شما کاهش خواهد یافت.
استفاده از ساعت مرخصی شیردهی
بر اساس قوانین کاری، مادرانی که به کودکشان شیر می‌دهند، می‌توانند روزانه از یک ساعت مرخصی برای شیردهی استفاده کنند. این قانون مشمول مادرانی است که طبق تأیید پزشک یا مراکز بهداشتی، نوزادشیرخوار خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند. اگر خانۀ شما به محل کارتان نزدیک است، می‌توانید از کارفرمای خود اجازه بگیرید و در تنفس‌های بین کار یا زمان نهار از این زمان استفاده کنید. اگر خانۀ شما نزدیک نیست و مهدکودک مناسبی نزدیک محل کار شما وجود دارد، می‌توانید کودکتان را آنجا ثبت‌نام کنید تا بتوانید برای شیر دادن به کودک به آنجا بروید. همچنین شما می‌توانید این مرخصی یک ساعته را طی چند نوبت در طول ساعت کاری استفاده کنید، البته درصورتی‌که مجموع مرخصی استفاده‌شده در هر روز بیشتر از یک ساعت نشود. غیراز این موارد، شما می‌توانید با توافق کارفرما، یک ساعت زودتر محل کار خود را ترک کنید.
به این نکته هم توجه کنید که احتمال بیمار شدن نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در سال اول زندگی‌شان، نصف آنهایی است که با شیر خشک تغذیه می‌شوند. پس بهتر است قبل از پایان مرخصی زایمان وبرای زمان‌هایی که در خانه نیستید، برنامهریزی درست و مناسبی داشته باشید تا کودکتان گرسنه نماند و بیمار هم نشود.
