مرخصی زایمان یکی از حقوقی است که برای خانم های باردار در نظر گرفته شده است. آن دسته از افرادی که در حین باردار شدن مشغول به کار می باشند، می توانند در صورت دارا بودن شرایط لازم برای استفاده از مرخصی زایمان، از این مرخصی استفاده کنند.

آن دسته از مادرانی که دارای شرایط استفاده از مرخصی زایمان بیمه تامین اجتماعی می باشند، می توانند درخواست خود را برای دریافت مرخصی زایمان در پرتال بیمه شدگان تامین اجتماعی ثبت کنند. در حال حاضر مدت زمان مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه افزایش پیدا کرده است.

مرخصی زایمان تامین اجتماعی، در طی سال های گذشته، همواره یکی از نگرانی های اصلی زنان و مادران شاغل بوده که به دلیل مخالفت سازمان تامین اجتماعی، تنها درصورت اعتراض در دیوان عدالت اداری و کسب رای، امکان برخورداری از مرخصی بارداری ۹ ماهه وجود داشت. اما اخیر ا با مصوبه دولت، مدت زمان مرخصی زایمان تامین اجتماعی به ۹ ماه افزایش یافته و بدون نیاز به طرح دعوا در دیوان عدالت اداری، امکان برخورداری از مزایای آن برای زنان وجود دارد.

مرخصی زایمان

مرخصی زایمان در تامین اجتماعی

مرخصی زایمان یکی از نگرانی های اصلی زنان و مادران شاغل است ؛ به خصوص امروزه که زنان درصد رو به رشدی از شاغلین را تشکیل می دهند . در طی سالیان ، میزان این مرخصی تغییرات بسیاری داشته است .

اکنون یکی از دغدغه ها در این زمینه میزان پرداختی سازمان تامین اجتماعی و اختلاف بین ۶ ماه یا۹ ماه است . قانون برای حمایت از زنان شاغل ، مرخصی تحت عنوان مرخصی زایمان پیش بینی کرده است . دستمزد فرد در طول این مرخصی توسط کارفرما پرداخت نمی شود بلکه تحت عنوان کمک هزینه زمان بارداری ، به وسیله ی سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود . این مرخصی تماما جزء سوابق کار فرد محسوب شده و حتی پاداش و عیدی به آن تعلق می گیرد .

مدت زمان این مرخصی طبق قانون اصلاح قوانین تنظیم خانواده مصوب ۱۳۹۲ از ۶ ماه به ۹ ماه تغییرپیدار کرده است . در این مقاله به توضیح تغییرات مرخصی زایمان ، نحوه محاسبه و شرایط دریافت آن و مدارک لازم جهت درخواست پرداخت کمک هزینه بارداری ، کمک هزینه زایمان و مرخصی پدران خواهیم پرداخت.

مرخصی زایمان ، ۶ ماه یا ۹ ماه؟

قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ۱۳۹۲ ، دارای یک ماده واحده و ۲ تبصره است . طبق تبصره دو این ماده واحده ، به دولت اجازه داده شده است که مرخصی زایمان را ( از ۶ ماه) به  ۹ماه افزایش دهد.  اما مسئله ای که این روزها زنان شاغل را درگیر خود کرده ، عدم تمکین سازمان  تامین اجتماعی از افزایش میزان مرخصی است .

روند سابق به این صورت بود که سازمان تنها ۶ ماه را محاسبه و پرداخت می کرده و تنها درصورت اعتراض در دیوان عدالت اداری و به موجب رای دیوان ۳ ماه باقی مانده را اجرا می کرده است . تا این که در تاریخ ۳۱/۲/ ۱۳۹۸ ، هیئت عمومی دیوان در رای خود به شماره دادنامه ۲۸۸ الی ۳۰۵ و ۳۰۷ ،سازمان تامین اجتماعی را مکلف به پرداخت همه ی ۹ ماه دانسته است . بنابرین بدون هیچ ابهامی در جایی که سازمان ۶ ماه مرخصی رامی پذیرد ، ۹ ماه کامل را بایستی پرداخت کند .

شرایط دریافت کمک هزینه بارداری و مدارک لازم

در ماده ۶۷ قانون تامین اجتماعی شرایط دریافت کمک هزینه ی زمان بارداری را به شرح زیر اعلام نموده است :

• سابقه ی پرداخت حق بیمه ۶۰ روز ظرف یک سال قبل

• عدم اشتغال در زمان مرخصی زایمان

• قبل از شروع مرخصی یا مشغول به کار باشد یا در مرخصی استحقاقی باشد

• زایمان برای فرزند چهارم به بعد نباشد

مدارک لازم برای گرفتن کمک هزینه بارداری و حقوق مرخصی زایمان عبارت اند از:

1.  دفترچه درمانی

2.  گواهی پزشک معالج

3. تائیدیه مراجع پزشکی ذیربط

4.   فتوکپی کلیه صفحات شناسنامه پدر و مادر

5.   فتوکپی شناسنامه فرزند

6.   خلاصه پرونده ترخیص بیمارستان

نحوه محاسبه دریافتی کمک هزینه بارداری

قسمت آخر ماده ۶۷ قانون تامین اجتماعی بیان می دارد که : ” کمک بارداری ، دو سوم آخرین مزد یاحقوق بیمه شده طبق ماده ۶۳ می باشد . ” و در ماده ۶۳ این طور آمده است که ” …. آخرين مزد يا حقوق روزانـه بيمـه شـده بـه منظـور محاسـبه غرامت دستمزد ايام بيماری عبارت است از جمع کل دريافتی بيمه شده که به مأخذ آن بيمـه دريافـت شده است در آخرين ۹۰ روز قبل از شروع بيماری تقسيم بر روزهای کار . “

جمع این دو ماده و منظور اصلی قانونگذار این است که ، کمک هزینه ی بارداری عبارت است از : دوسوم میانگین دریافتی ۹۰ روز آخر ضرب در تعداد روزهای مرخصی زایمان . باید توجه داشت که منظور از دریافتی درمحاسبه ی میزان کمک هزینه ی بارداری ، آن میزان از حقوق است که مبنای پرداخت حق بیمه قرار می گیرد.

فرض کنید حقوق فردی یک میلیون و پانصد هزار تومان باشد و در سه ماهه قبل از مرخصی هم تغییری نکرده باشد. با این حساب میانگین ۹۰ روز قبل از شروع مرخصی زایمان ۵۰ هزار تومان است که دو سوم آن حدود  ۳۳هزار تومان است . این مبلغ ضرب در ۹ ماه مرخصی یا ۲۷۰ روز معادل  ۹میلیون تومان است .

کمک هزینه زایمان

طبق ماده ۶۸ قانون تامین اجتماعی و: ” بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتى که در طول مدت یـک سال قبل از وضع حمل حـق بیمـه شصـت روز را پرداختـه باشـد از کمـک هـا و معاینه هاى طبى و معالجات قبل از زایمان و حـین زایمـان و بعـد از وضـع حمـل استفاده خواهد کرد. سازمان تأمین اجتماعی بنا به درخواست بیمه شـده می تواند به جاى کمک هاى مذکور مبلغى وجه نقد به بیمه شده پرداخـت نمایـد .

قانونگذار برای حمایت از نهاد خانواده و تاکید بر نقش پدران در تربیت فرزندان مرخصی تحت عنوان مرخصی پدران که بعد از به دنیا آمدن فرزند اختصاص داده می شود ، پیش بینی کرده است .

شرایط و نحوه استفاده از مرخصی زایمان ۹ ماهه

معاون اداره کل امور بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی با اشاره به تصویب و اجرایی شدن مرخصی زایمان زنان بیمه شده از شش به ۹ ماه، درباره جزئیات بهره‌مندی از این مصوبه توضیح داد. استفاده و غرامت ایام بارداری دریافت کند لازم است به سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تامین اجتماعی به نشانی https://eservices.tamin.ir مراجعه کرده و در بخش امور بیمه شدگان درخواست مرخصی زایمان، مدارکش را بارگذاری کند.

 مدارک لازم شامل گواهی پزشک معالج، تصویر شناسنامه مادر و گواهی ولادت یا شناسنامه فرزند متولد شده است. معاون اداره کل امور بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به اینکه اگر مادری در حین استفاده از مرخصی شش ماهه باشد و بخواهد تا ۹ ماه در مرخصی بماند باید چه اقداماتی انجام دهد و آیا لازم است مجدد گواهی پزشک دریافت و پروسه قبلی را طی کنند؟ گفت: خیر، نیازی به اخذ مجدد گواهی پزشک و بارگذاری در سامانه خدمات غیرحضوری نیست.

 برخی بانوان به علت شرایط کاری که دارند تمایلی ندارند از مرخصی ۹ ماهه استفاده کنند. اختیار در این باره با مادر است. اگر بانوی بیمه شده‌ای قصد داشته باشد مرخصی شش ماهه‌اش را تا ۹ ماه ادامه دهد باید به شعبه تامین اجتماعی خود مراجعه کرده و در واحد امور بیمه شدگان درخواستی ارائه دهد تا غرامت ایام بارداری‌اش تا ۹ ماه اجرایی شود.

وی همچنین درباره روند اعتبارسنجی و استحقاق درمان  این بیمه شدگان گفت: ما معمولا حق بیمه را علی الحساب می پردازیم و استحقاق درمان به صورت اتوماتیک لحاظ می شود. اگر استحقاق درمان برای شخصی که در مرخصی زایمان است لحاظ نشده باشد به این علت است که احتمالا واحد اجرایی ما پرداختی انجام نداده است. این فرد می تواند با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی مشکل خود را مطرح کند تا رسیدگی شود.