اخیراً مفهوم مدیریت پروژه مستقلاً به عنوان یک عملیات اجرایی ارزش تجاری پیدا کرده است. این موضوع تا جایی اهمیت دارد که در بستر تجارت جهانی که شرکت‌ها شدیدا رقابت تجاری دارند، اهمیت قابل توجهی پیدا کرده است. در این مقاله ضمن بیان مفهوم مدیریت پروژه، نمونه قرارداد مدیریت پروژه، انواع قرارداد مدیریت پروژه و نمونه قرارداد مدیر پروژه ساختمانی و نکات آن را مورد اشاره قرار دهیم.
مدیران پروژه بر مبنای قرارداد مدیریت پروژه عموماً خود را صرفاً محدود به نظارت بر یک بخش از پروژه نمی‌کنند و برای رسیدگی و حل مسائل مدیریتی نیز محدودیت زمانی دارند که این امر برخلاف عملکرد مدیران شرکت‌های تجاری است. مدیران پروژه تکالیف پیچیده‌ای برعهده دارند. برای مثال باید کلیه ابعاد پروژه را بررسی و از اجرای درست و به موقع آنها در محدوده‌ای که برای‌شان تعیین شده اطمینان حاصل کنند.
یکی از روش‌های موفقیت در این شغل آن است که مدیران پروژه مهارت‌های ویژه‌ای را کسب کرده و مجوزهای لازم را اخذ کنند تا صلاحیت‌شان مورد تأیید قرار گیرد. علاوه بر این باید قدرت تحلیل بالایی داشته باشند و به خوبی با دیگران ارتباط برقرار نمایند. در نهایت لازم به ذکر است که افرادی که از پس مشکلات و پیچیدگی‌های این شغل به خوبی بربیایند، مدیریت پروژه قطعاً شغل لذت‌بخشی خواهد بود.
مدیر پروژه کیست؟
به صورت کلی به موجب قرارداد مدیریت پروژه مدیر پروژه به شخصی اطلاق می‌شود که پروژه را بررسی نموده تا از انجام صحیح و کامل آن در محدوده زمانی و مالی از پیش تعیین شده اطمینان حاصل کند. البته، لازم به ذکر است که مشخصاً در سازمان‌های بزرگ، این امر ساده‌ای نیست و مستلزم مشارکت افراد بسیاری است .
نکات اداری مربوط به قرارداد مدیریت پروژه
اولین نکته در خصوص قرارداد مدیریت پروژه پیش‌بینی وظایف و تعهدات مدیر پروژه است. در رابطه با وظایف مدیر پروژه باید بیان داشت که اولین وظایف او تعیین هدف پروژه است. به عبارت دیگر، باید مدیر پروژه به صورت جزئی تشریح کند که پروژه به چه چیزی دست پیدا خواهد کرد. در گام بعد، مدیر پروژه باید با تدوین یک برنامه زمانی، وظایف هر کدام از اعضای گروه را تعیین و برای هر وظیفه خاص، فرجه زمانی پیش‌بینی کند.
در صورتی که می‌خواهید پروژه را به صورت کلی نه فقط مدیریتی به یک پیمانکار بسپارید می‌توانید قرارداد پیمانکاری پروژه تنظیم کنید .
علاوه بر این وظیفه دیگری که باید در بخش تعهدات مدیر پروژه در قرارداد مدیریت پروژه پیش‌بینی شود این است که مدیر پروژه باید برنامه مالی و بودجه را نیز در کنار برنامه زمانی تدوین کند. در این راستا مدیر پروژه باید توجه کند که بودجه باید به نحوی تعیین شود که بودجه بیهوده صرف نشود و برنامه مالی بتواند هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی را نیز پوشش دهد. همچنین پس از اینکه پروژه آغاز گردید، مدیر پروژه باید اطمینان حاصل نماید که همه اعضای گروه، منابعی که برای رسیدن به اهداف‌شان مورد نیاز است را در اختیار دارند.
به صورت کلی مدیر پروژه با بکارگیری روش مسیر بحرانی (CPM)، برنامه‌ریزی را انجام دهد. روش مسیر بحرانی، فرمولی است که فعالیت‌های مختلف پروژه را به ترتیب و به مؤثرترین شکل ممکن، زمانبندی می‌کند.
در این راستا قابل توجه است که فرآیند مدیریت پروژه در پنج بخش و به شرح زیر است:
آغاز
برنامه‌ریزی
اجرا
نظارت و کنترل
اتمام
همچنین در هنگام تنظیم قرارداد مدیریت پروژه بهتر است به پیش‌شرط‌های تحصیلاتی و تجربی مدیر پروژه توجه کنید. حتی پیشنهاد می‌شود این پیش‌شرط‌ها را در قرارداد شرط نمایید. به صورت کلی مدیران پروژه با توجه به زمینه فعالیت ممکن است دارای تحصیلات در حوزه‌هایی مثل مهندسی (برای نظارت و بررسیِ پروژه‌های ساختمانی) یا علوم کامپیوتر (برای کار در بخش آی.تی) باشند. ضمنا تحصیل در رشته MBA هم برای مدیران پروژه در رشته‌های مختلف ممکن است مؤثر باشد.
نمونه قرارداد مدیریت پروژه
در تنظیم قرارداد مدیریت پروژه مانند سایر قراردادها، مواردی به عنوان بندهای قراردادی ذکر می‌شوند که شامل موارد زیر است:
طرفین قرارداد
موضوع قرارداد
شرح خدمات مدیریت پروژه و مراحل آن
مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن
شرایط قرارداد
تعهدات کارفرما
مدت قرارداد
یکپارچگی قرارداد
تفکیک پذیری
تغییر و اصلاح
فورس ماژور
تغییر نشانی طرفین قرارداد
طرق حل اختلاف
تعداد نسخ / امضای طرفین/ تاریخ
قراردادهای مدیریت از انواع مهم قرارداد پیمانکاری خدمات هستند. مانند قرارداد مدیریت پیمان، قرارداد مدیریت باشگاه ورزشی و قرارداد پیمانکاری پروژه که تفاوت‌های ظریفی با قرارداد مدیریت پروژه دارد.
نمونه قرارداد مدیریت پروژه
ماده ۱- طرفین قرارداد
قرارداد حاضر فی ما‌بین؛
…………… به نمایندگی آقای /خانم ………………… به شماره ملی ………………… نام پدر …………………… شماره تماس …………………… آدرس ………………………که ازین پس «کارفرما»نامیده خواهد شد، و…………… به نمایندگی آقای/خانم ………………… به شماره ملی …………………… نام پدر …………………… شماره تماس …………………… آدرس ……………………
که ازین پس «مديريت پروژه» نامیده خواهد شد، به منظور انجام موضوع قرارداد منعقد ميگردد و طرفين ملزم و متعهد به اجراي مواد و اصول آن ميباشند.
ماده ۲- موضوع قرارداد
موضوع اين قرارداد مديريت و مشاوره فنی، مالی، تدارکاتی و اجرائی پروژه . . . . . . . . . . . . متعلق به آقای /خانم . . . . . . . . . . . . . . . . . است؛ مشخصات پروژه به شرح زير است :
عنوان پروژه
شماره پروانه
مالک
نشانی محل احداث پروژه
ماده ۳ – شرح خدمات مديريت پروژه و مراحل آن
پيگيری تهيه نقشه های معماری، تأسيساتی و سازه.
مديريت کليه عمليات اجرائی شامل تجهيز کارگاه، تخريب ساختمان قديمی (در صورت وجود در ملک ياد شده)، پياده نمودن نقشه، گودبرداری، اجرای اسکلت، سفت کاری و نازک کاری (شامل تأسيسات، کارهای چوبی، نقاشی، کابينت، نصب تجهيزات گرمایی، برودتی، برقی، الکترونيکی و ساير موارد) تا انتهای کار بنحوی که ساختمان بلافاصله قابل بهره برداری کامل باشد.
مشاوره برای تدارکات کليه مواد و مصالح مصرفی در پروژه.
بررسی صلاحيت، استعلام، انتخاب، عقد قرارداد، تهيه صورت وضعيت و کنترل فنی پيمانکاران اجرائی بعهده مديريت پروژه است.
تهيه کليه گزارشات آماری، جدول زمانبندی، گزارشات روزانه، فهرست حقوق کليه کارکنان، فهرست حضور و غياب و ساير گزارشات بعهده مديريت پروژه است.
ماده ۴- مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن
مبلغ حق الزحمه بابت شرح خدمات مندرج در ماده ب برابر ( …… %) هزينه های اجرائی است. هزينه های اجرائی شامل دستمزدها، مصالح، ابزار و کليه پرداخت ها بجز موارد مشروحه ذيل است:
مبلغ حق الزحمه مديريت پروژه خالص است و هيچ گونه کسوراتی مانند ماليات، بيمه و غيره از آن کسر نمی گردد.
در ابتدای هرماه صورت وضعيت مديريت پروژه طبق بند يک ماده حاضر با توجه به کليه هزينه ها اعم از قطعی، علی الحساب و پيش پرداخت توسط مديريت پروژه به کارفرما تحويل ميگردد، کارفرما ظرف يک هفته به آن رسيدگی و حق الزحمه پيمان مديريت را پرداخت مينمايد.
کارفرما بعنوان پيش پرداخت مبلغ . . . . . . . . . . . . . در زمان عقد قرارداد به مديريت پروژه پرداخت مينمايد که اين مبلغ طی ۱۰ قسط مساوی (تا حداکثر ۷۰۰% درصد مبلغ خالص صورت وضعيت) از صورت وضعيت مديريت پروژه کسر ميگردد.
هزينه های اجرائی اين پروژه بصورت تخمينی در حدود . . . . . . . . . . . . . . ريال برآورد ميگردد. اين مبلغ قابل افزايش و يا کاهش است.
ماده ۵- شرايط قرارداد
چنانچه قبل از اتمام ساختمان بشرح مندرج در بند ۲، اين قرارداد به هر علتی فسخ گردد حق الزحمه مديريت پروژه بشرح ذيل افزايش مي يابد:
در مرحله اتمام گودبرداری.
در مرحله اتمام پی سازی.
در مرحله اتمام اسکلت .
در مرحله اتمام سفت کاری.
در مرحله نازک کاری.
چنانچه به عللی بجز علل ناشی از قصور پيمانکار، عمليات اجرائی کند و يا تعطيل موقت گردد و حق الزحمه ماهيانه پيمان مديريت از مبلغ . . . . . . . . . . . . ريال کمتر گردد کارفرما می بايستی مابه التفاوت مبلغ فوق تا مبلغ . . . . . . . . . . . . . . ريال را به مديريت پروژه بصورت بلا عوض پرداخت نمايند.
کارفرما با امضاء اين قرارداد به پيمانکار مديريت دستور عدم کسر بيمه و ماليات از پيمانکاران جزء را ميدهد و کليه پيامدهای قانونی، قضايی و جرائم آن را شخصاً تقبل می نمايد.
کارفرما با امضاء اين قرارداد به پيمانکار مديريت دستور استفاده از کارگران خارجی بدون مجوز را ميدهد و کليه پيامدهای قانونی، قضائي و جرائم آن را شخصاً تقبل می نمايد.
ماده ۶- تعهدات کارفرما
پرداخت حقوق رئيس کارگاه، حسابدار، مأمور خريد، انباردار، نقشه بردار مترور و صورت وضعيت نويس بعهده مديريت پروژه است؛ ساير پرداختی ها بعهده کارفرما ميباشد.
پرداخت هرگونه انعام و حق العمل بعهده کارفرما ميباشد.
هزينه تجهيز کارگاه بعهده کارفرماست.
پيگيری و اخذ و مسائل هرگونه انشعاب (آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب و غيره) بعهده کارفرما ميباشد.
در صورت بروز هرگونه مشکل در شهرداری و ساير ارگانها، شکايت همسايگان، گرفتن عدم خلاف و پايان کار و ساير موارد از اين قبيل بعهده کارفرما ميباشد.
پرداخت حق الزحمه تهيه نقشه های معماری، تأسيساتی، سازه، مهندسين ناظر شهرداری، هزينه مهر مشاورين بعهده کارفرما است.
کارفرما موظف است پروژه را بيمه (کارکنان و شخص ثالث) نمايند در غير اينصورت مسئوليت مدنی حوادث، پيگيری امور مربوطه و هزينه ها (خسارت مالی، پزشکی، ديه و نظاير آن) بعهده کارفرما ميباشد.
ماده ۷- مدت قرارداد
مدت اين قرارداد از تاريخ شروع . . . . . . ماه شمسی است. شروع قرارداد از تاريخ تحويل ملک به مديريت پروژه و دريافت پيش پرداخت است.
ماده ۸- يكپارچگی قرارداد
قرارداد و پيوست های آن يک مجموعه جامع و يكپارچه ای را تشكيل می دهند كه بين طرفين مورد توافق و تأئيد قرار گرفته است. قرارداد مذكور جايگزين كليه قراردادها، ترتيبات، مكاتبات و ارتباطات (چه شفاهی و كتبی) قبلی كه بين طرفين در ارتباط با موضوع قرارداد وجود داشته است، می گردد.
ماده ۹- تفکیک پذیری
چنانچه بخشی از این قرارداد براساس رای مرجع رسیدگی، غیرقابل اجرا یا غیرقانونی شناخته شود، صرفاً آن بخش از قرارداد بلااثر شده، لیکن سایر مواد همچنان لازم الاجرا خواهد بود.
ماده ۱۰- تغییر و اصلاح
هرگونه تغییر در مفاد قرارداد، صرفاً با توافق کتبی و قبلی طرفین امکانپذیر است.
ماده ۱۱- فورس ماژور
هر گاه به علت فورس ماژور يكی از طرفين قرارداد نتواند تعهدات خود را انجام دهد، عدم انجام تعهدات، نقض قرارداد تلقي نخواهد شد و قرارداد به قوت خود باقي خواهد بود.
ماده ۱۲- تغيير نشانی طرفين قرارداد
هرگاه يكی از طرفين قرارداد نشانی قانوني خود را در مدت قرارداد تغيير بدهد بايد كتباً اين تغيير را به طرف ديگر ابلاغ كند و تا وقتی كه نشانی جديد به طرف ديگر اعلام نشده است، كليه نامه ها، اوراق و مكاتبات به نشانی قانوني ارسال و تمام آنها ابلاغ شده تلقی خواهد شد.
ماده ۱۳- حل اختلاف
در صورت بروز هر گونه اختلاف درخصوص اجرای قرارداد یا اختلاف در تفسیر و تعبیر مفاد قرارداد، موضوع ابتدا از طریق مذاکره فیمابین و صورت عدم حصول نتیجه از طریق داوری مرضی الطرفین قابل حل خواهد بود.
ماده ۱۴- تعداد نسخ / امضای طرفین/ تاریخ
این قرارداد در … ماده، در تاریخ ……… در شهر …… تنظیم و امضا گردید که دارای … نسخه با اعتبار واحد است و با اطلاع كامل از مفاد آن به امضای طرفين ميرسد.
