الف – منظور از تأسيسات ريخته‌گري وسايل مورد استفاده براي ذوب كردن فلز و پختن آن در قالب مي‌باشد كه پس ازسرد شدن به شكل مورد نظر درآيد.
ب – منظور از تاسيسات آهنگري وسايل و ابزارهايي است كه براي شكل دادن به فلز گرم يا سردبه‌وسيله چكش‌كاري‌يا پرس‌كاري مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
ج – منظور از تأسيسات جوشكاري و برش وسائلي است كه براي حرارت دادن موضعي تا حد ذوب براي جوش دادن يابرش فلزات مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
آیین نامه در ریختگری ، آهنگری ، جوشکاری
مقررات كلي
ماده ۱
در تأسيسات ريخته‌گري – آهنگري يا جوشكاري كه دود – گاز يا بخارات حاصله براي سلامتي كارگران مضر مي‌باشد بايدوسايل تهويه مناسبي طبق آيين‌نامه تهويه موضعي نصب گردد.
ماده ۲
كارگراني كه در ريخته‌گري – آهنگري – جوشكاري بكار اشتغال دارند بايد داراي وسايل مخصوص حفاظت سر و چشم ولباس‌هاي حفاظتي و ساير تجهيزات حفاظت انفرادي طبق آيين‌نامه وسايل حفاظت انفرادي باشند.
ماده ۳
كمچه‌هاي مخصوص ريختن بار كه در موقع كار كج مي‌شود و ظرفيت آنها از ۹۰۰ كيلو گرم، بيشتر نبوده وروي‌تكيه‌گاههاي ثابت با ارابه نصب شده يا به‌وسيله جراثقال يا پل متحرك تغيير مكان مي‌دهد و براي توزيع فلز مذاب درظروف ديگر به عنوان ذخيره كردن يا مخلوط كردن يا ساير فلزات يا براي برداشتن سرباره فلزبكار مي‌رود بايد مجهز به‌دسته كمچه دوطرفه يا دوشاخه بوده يا فرمان آن به‌وسيله چرخ دنده انجام گردد در صورتي كه ظرفيت آنها بيش از ۹۰۰كيلو گرم است بايد مجهز به فرمان با چرخ دنده باشد.
ماده ۴
براي جلوگيري از واژگون شدن يا نوسانات غيرقابل كنترل كمچه‌هاي مخصوص ريختن بار در صورتي كه داراي دسته‌كمچه دوطرفه يا دوشاخه باشد بايد مجهز به ضامن اطمينان دستي باشد و چنانچه به‌وسيله چرخ دنده كج شود يا عمل‌بطور مكانيكي يا الكتريكي انجام گردد بايد داراي ضامن يا ترمز اطمينان خودكار باشد.
ماده ۵
چرخ‌دنده‌هايي كه در كمچه‌هاي مخصوص ريختن بار براي كج كردن آن بكار مي‌رود بايد داراي حفاظ باشد.
ماده ۶
كمچه‌هاي مخصوص ريختن بار كه داراي دسته كمچه يكطرفه مي‌باشد بايد مجهز به صفحات حفاظتي فلزي باشد كه‌روي دسته بين كارگر و كمچه قرار گرفته و مانع از پرتاب ذرات فلز مذاب به كارگر گردد.
كليه ماشينهاي پتك كه فرمان آن با پدال مي‌باشد بايد در قسمت بالاي بازو و روي پدال مخصوص راه انداختن ماشين‌داراي حفاظ باشد.
ماده ۹
كليه ماشينهاي پتك بايد در قسمت عقب مجهز به حفاظ‌هاي مناسب باشد تا در موقع كار جلوي پرتاب قطعات وخرده‌هاي آهن را بگيرد و طوري نصب شده باشد كه به سادگي اجازه دسترسي به قالبهاي فرم را ندهد. به اين منظورحفاظ‌ها بايد در يك طرف داراي پاشنه‌اي باشد كه بتواند روي آن بچرخد يا اينكه به ستون‌هاي قابل حملي كه روي زمين‌گذارده شده تكيه داشته و يا از سقف آويزان شده باشد.
در موقعي كه ماشين پتك كار نميكند بايد تخماق يا قالب فرم فوقاني روي سندان قرار گرفته باشد.
ماده ۱۲
پرس‌هاي مخصوص برداشتن خرده‌هاي آهن و قلم موهايي كه براي روغن زدن قالبهاي فرم بكار مي‌رود بايد داراي‌دسته‌هايي با طول كافي باشد تا بدون اينكه دست يا بازو در منطقه خطر قالب فرم قرار گيرد،به كارگر اجازه روغن‌كاري(در تمام طول قالب فرم) يا پاك كردن خرده آهن (در تمام طول سندان) را بدهد.
ماشينهاي پتك بخار و ماشينهاي پتك با هواي فشرده
ماده ۱۳
لوله‌هاي ورودي بخار در ماشينهاي پتك بخار يا ماشينهاي پتك با هواي فشرده بايد داراي شيرهاي كشويي متوقف‌كننده باشد و در محل‌هاي مناسب نصب گردد تا در موقع تعويض يا تعمير قالبهاي فرم يا تعمير تخماق آنها را به بندند ودر صورت امكان آن را در حال بسته چفت كنند.
ماده ۱۴
در موردي كه فشار ديگ بخار اصلي كارگاه بيشتر از فشار مجاز ماشين پتك باشد بايد يك دستگاه تقليل فشار با يك‌سوپاپ تنظيم كننده خودكار كه عمل آن به‌وسيله سوپاپ اطمينان تكميل شود روي ماشين نصب گردد.
ماده ۱۵
لوله‌هاي بخاررسان ماشين پتك – در صورت مقتضي بودن وضع بايد از مجرايي كه در كف كارگاه تعبيه شده عبور داده‌شود در غير اين صورت براي جلوگيري از تماس اشخاص با اين لوله‌ها بايد آنها را عايق كاري كرد.
ماده ۱۶
كليه وسايل تخليه خودكار و غيرخودكار سيلندرهاي ماشين پتك بخار بايد به فاضلاب مربوط باشد.
الف – قطع كننده مخصوص در مورد پتك‌هاي موتور سرخود به قسمي كه دسترسي فوري كارگران مقدور باشد.
ب – مكانيسم متوقف كننده با وسائلي كه كليدهاي قطع كننده را در حال توقف ماشين و يا كليدهاي راه‌اندازي را كه‌روي موتور انفرادي دستگاه سوار شده است چفت كند.
ج – فلكه‌هاي ثابت و فلكه‌هاي هرز بايد داراي چنگك‌هاي ردكننده تسمه بوده و به قسمي تعبيه شده باشد كه بتوان درحال توقف دستگاه آن را چفت كرد يا مجهز به‌وسايل رد كننده تسمه يا قرقره‌هاي هادي باشد كه درگير شدن تسمه وجدا كردن آن را از فلكه‌هاي محرك تسهيل كند يا داراي كلاچي باشد كه روي فلكه محرك نصب شده و داراي دستگيره‌اي‌باشد كه بتوان آن را در حال توقف ماشين ثابت و محكم كرد.
ماده ۱۸
در پتك‌هاي مكانيكي كه گرفتن قطعه كار به زير چكش فقط با يكدست انجام مي‌گيرد بايد وسايل حفاظتي زير موجود باشد. الف – يك زبانه متوقف كننده كه تا موقعي كه اين مانع زبانه‌اي شكل به‌وسيله دست آزاد كارگر كنار نرفته از پايين آمدن‌چكش جلوگيري كند.
ب – يك اهرم دستي كه بجاي پدال براي راه انداختن ماشين مورد استفاده قرار گيرد.
ماده ۱۹
پتك هاي مكانيكي كه در آنها براي گرفتن قطعه كار احتياجي به دست نمي‌باشد بايد داراي وسيله متوقف كننده‌حفاظتي باشد و عمل آن به قسمي تنظيم گردد كه در موقع راه انداختن ماشين كارگر مجبورشود هر دو دست خود رابه فرمان بگيرد.
ماده ۲۰
موقعي كه چكش ماشين پتك به‌وسيله فنر آويزان و نگهداري مي‌شود اين فنرها بايد به‌وسيله حفاظ‌هاي مناسبي‌محصور شده باشد.تخماق‌هاي كف تخت كه عمل بالا و پايين رفتن آنها به‌وسيله غلطك‌هاي اصطكاكي تأمين مي‌شود.
ماده۲۱
براي روغن كاري و تنظيمغلطكها با سايركارهاي مشابه در تخماق‌هاي كف تخت در مواردي كه از سكوي كاراستفاده‌مي‌شودسكوي مزبور بايد داراي نرده و يا گير مناسبباشد.
ماده ۲۲
تخماق‌هاي كف تخت بايد مجهز به صفحات حفاظتي كه در بالاي سر كارگران قرار گرفته است باشد.
پرس‌هاي هيدروليك مخصوص آهنگري
ماده ۲۳
علاوه بر شرايط ايمني كه در آيين‌نامه مربوط به مقررات حفاظتي پرس‌ها ذكر شده اين پرس‌ها بايد داراي شرايط زير باشد:
الف – در صورتي كه شير فرمان جزيي از بدنه دستگاه نبوده يا روي بدنه نصب نگرديده بايد طوري قرار گرفته باشد كه‌متصدي دستگاه در موقع كار كليه قسمت‌هاي پرس را به راحتي ببيند.
ب – در موردي كه به وجود آوردن وضع مذكور در قسمت (الف) عملي نباشد بايد در مقابل متصدي دستگاه آينه‌اي قرارداد كه تصوير كليه اجزاء پرس را كاملاً منعكس كند.
پرس‌هاي مكانيكي مخصوص آهنگري
ماده ۲۴
موقعي كه لازم شود تغذيه پرس مكانيكي با دست انجام گيرد دستگاه بايد مجهز به موانع حفاظتي پوشش‌هاي‌حفاظتي چفت‌دار با وسايل راه انداختن كه در آن واحد با دو دست عمل كند بوده و طوري ساخته شده باشد كه متصدي‌نتواند در موقع كار پرس دستهاي خود را در منطقه خطر قرار دهد.
ماده ۲۵
پرس‌هاي مكانيكي عمودي مخصوص آهنگري بايد داراي حفاظ توري قابل تنظيم بوده و ارتفاع آن تا حدفوقاني كورس‌قسمت كشويي ادامه داشته باشد.
ماده ۲۶
پرس‌هاي فردي مخصوص آهنگري بايد مجهز به وسايل تك ضربه‌اي باشد تا پس از وارد آوردن هر ضربه عمل پدال يااهرم فرمان را قطع كند و مانع كار پرس براي بار دوم شود.
ماده ۲۷
فنرهاي ضربه‌گير كه در پرس‌هاي آهنگري بكار مي‌رود بايد به‌وسيله حفاظ‌هاي مناسب محصور شده باشد.
ماشينهاي افقي مخصوص آهنگري كردن ميل، پيچ و مهره‌ها
ماده ۲۸
ماشينهاي افقي مخصوص آهنگري كردن ميل، پيچ و مهره بايد داراي صفحات حفاظتي باشد به قسمي كه كشوي‌دستگاه را بپوشاند. همچنين بايد مجهز به يك قطعه اطمينان پاره شونده از چدن معمولي باشد اين قطعه بايد بين بدنه‌دستگاه و ماتريس فشاري ثابت كار گذارده شود تا بدين ترتيب فشار بيش از حدمجازي كه در موقع گير كردن قطعه كاربين ماتريس‌ها ايجاد مي‌شود مستهلك گردد.
ماشينهاي نورد
ماده ۲۹
ماشينهاي نورد بايد داراي حفاظ‌هايي باشد كه از دسترسي به محل خطر جلوگيري كند.
دستگاه‌هاي جوشكاري
ماده ۳۰
در مجاورت مواد قابل اشتغال و انفجار يا در مكانهايي كه گرد و غبار و بخارات يا گازهاي قابل انفجار و اشتعال وجود داردنبايد جوشكاري و برش با دستگاه‌هاي، جوشكاري انجام شود.
ماده ۳۱
اگر در محل‌هايي كه جوشكاري انجام مي‌گيرد و اشخاص ديگري غير از جوشكاران نيز مشغول بكار بوده ياعبور و مروركنند بايد از پاروانهاي ثابت يا قابل حمل مناسبي استفاده شود كه حداقل ارتفاعشان ۲ مترباشد.
ماده ۳۲
جدار پاروان هاي حفاظتي دائم يا موقت كه براي كارهاي جوشكاري يا برش مورد استفاده مي‌باشد بايد از يك رنگ‌سياه يا خاكستري سيرومات (غيربراق) پوشيده شده باشد تا اشعه نوراني مضر را جذب كرده و ازانعكاس آنهاجلوگيري كند.
ماده ۳۳
قطعات كار با ابعاد كوچك يا متوسط در جوشكاري يا برش بايد روي ميز كار يا پيش‌خواني قرار داده شودكه سطح آنها باورق فلزي پوشيده شده باشد.
ماده۳۴
جوشكاري يا برشظرف هايي كهحاوي مواد قابل اشتعال و انفجار مي‌باشد جز درموارد استثنايي و يا اجازه مراجع‌ذيصلاحيتي كه مورد تأييد وزارت كار باشد نبايد انجام شود.
دستگاه‌هاي جوشكاري و برش اكسي استيلن
ماده ۳۵
كپسول‌هاي استيلن پر يا خالي نبايد در كارگاه‌هاي جوشكاري يا برش انبار شود همچنين انبار كردن آنهاتواماً باكپسول‌هاي اكسيژن در يك جا فقط موقعي مجاز است كه به‌وسيله جدارهاي مقاوم در مقابل حريق اين دو نوع كپسول‌از يكديگر مجزا شده باشد.
ماده ۳۶
كپسول‌هاي استيلن يا اكسيژن كه بطور قائم قرار گرفته‌اند بايد به‌وسيله تسمه – طوق يا زنجير مهار شوند تا خطرافتادن آنها بر روي زمين از بين برود.
ماده ۳۷
كپسول اكسيژن يا كپسول استيلن بايد داراي سرپوش حفاظتي براي شير باشد تا در هنگام جابجا كردن و يا موقعي كه‌از آن استفاده نمي‌شود روي شير كپسول نصب شود.
ماده ۳۸
سوپاپ‌ها – فشارسنج ها يا وسايل تنظيم و رگلاژ كپسول اكسيژن را نبايد گريس كاري كرد.
ماده ۳۹
لوله‌هاي قابل انعطافي كه استيلن و اكسيژن را از لوله‌هاي تغذيه يا از كپسول‌ها، به مشعل جوشكاري مي‌رساند بايدداراي رنگهاي متفاوت و مشخص بوده و پيچ اتصالات لوله‌ها دارايدندههاي مختلفباشد تاعوضي بستنلوله ها به‌مخازن يا كپسول‌ها ممكن نشود.
ماده ۴۰
كليه اجزاء حامل الكتريسيته دستگاه‌هاي جوش يا برش كه با مولد برق (ژنراتور) يكسوكننده (ردرسور) وياترانسفورماتور كار مي‌كنند بايد در مقابل خطر تماس با قطعات و هادي‌هاي لخت كه تحت فشارالكتريكي هستند حفاظ‌گذاري شده باشد.
ماده ۴۱
شكاف‌هايي كه در روپوش دستگاه‌هاي ترانسفورماتور براي تهويه دستگاه در نظر گرفته شده بايد به قسمي تعبيه‌شده باشد كه داخل كردن اشياء مختلف از بين شكاف‌ها غيرمقدور باشد.
دستگاه‌هاي خودكار و نيمه خودكار جوش برق با مقاومت الكتريكي بايد مجهز به حائل‌های حفاظتی باوسايل راه‌انداختن با دو دست باشد.
اين وسايل بايد طوري قرار گيرد كه كارگر پس از به راه انداختن دستگاه نتواند دست خود را در منطقه خطرناك وارد كند.اين آيين‌نامه كه به استناد ماده ۴۷ قانون كار تدوين و مشتمل بر ۴۹ ماده مي‌باشد در دويست و نود و چهارمين جلسه شوراي عالي حفاظت فني مورخ ۲۰/۸/۴۷ به تصويب نهايي رسيده و قابل اجرا است.
