خاتمه قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر درقبال دریافت حق‌السعی، کاری را برای مدت موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد. با این حال، این قرارداد درمواردی خاتمه پیدا می‌کند. مثلا اگر قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کاری معین منعقد شده باشد، هیچ‌یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد، اما چنانچه کارگر آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما می‌تواند قرارداد کار را فسخ کند.
خاتمه قرارداد
مراحل فسخ قرارداد کار
قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می‌یابد:
فوت کارگر
بازنشستگی کارگر
از کار افتادگی کلی کارگر
انقضای مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و تجدید نشدن صریح یا ضمنی آن.
پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است.
استعفای کارگر.
استعفای کارگر
کارگری که استعفا می‌کند موظف است یک ماه به کارش ادامه دهد و بدواً استعفایش را به صورت کتبی به اطلاع کارفرما برساند. در صورتی که کارگر حداکثر ظرف مدت ۱۵روز انصراف خود را کتبا به کارفرمااعلام کند، استعفای وی منتفی تلقی می‌شود. دراین حالت، کارگر موظف است رونوشت استعفا وانصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران تحویل دهد.
اگر کارگر فوت کند
طبق ماده ۲۲ قانون کار، در پایان کار، تمامی مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر است، به کارگر و در صورت فوت وی، به وراث قانونی‌اش پرداخت خواهد شد. تا زمان تعیین تکلیف وراث قانونی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری از سوی سازمان تامین اجتماعی، این سازمان موظف است حقوق متوفی را به میزان آخرین حقوق دریافتی، به طور علی‌الحساب و به مدت ۳ ماه به عائله تحت تکفل وی بپردازد. طبق ماده ۲۳ قانون کار، کارگر از نظر دریافت حقوق یا مستمری‌های ناشی از فوت، بیماری، بازنشستگی، بیکاری، تعلیق، از کار افتادگی کلی و جزئی یا مقررات حمایتی و شرایط مربوط به آنها تابع قانون تامین اجتماعی خواهد بود.
از کار افتادگی کارگر
«از کار افتادگی کلی» یعنی اینکه کارگر دچار امراضی شود که بنا بر نظر پزشک یاپزشکان معالج وی،لاعلاج باشد. البته کمیسیون‌های بدوی و تجدید نظر پزشکی سازمان تامین اجتماعی نیز باید لاعلاج بودن بیماری کارگر را تایید کنند. همچنین این بیماری باید باعث کاهش بیش از ۶۶ درصد قدرت او شود.
اینگونه کارگران به عنوان «از کار افتاده کلی» شناخته می‌شوند و طبق قانون، قرارداد کار آنها با کارفرمایان قطع می‌شود.بیمه‌شده‌ای که بر اثر حادثه‌ای ناشی از کار یا بیماری حرفه‌ای «از کار افتاده کلی» شناخته شود، بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه، مستحق دریافت مستمری برای «از کار افتادگی کلی ناشی از کار»خواهد شد.
میزان مستمری ماهانه برای از کار افتادگی کلی ناشی از کار عبارت است ازیک‌سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه‌شده ضرب‌در سنوات پرداخت حق بیمه، مشروط به اینکه این مبلغ از ۵۰ درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صددرصد آن بیشتر نشود.در مورد بیمه‌شدگانی که متاهل هستند یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل داشته باشندو مستمری استحقاقی آنها نیز از ۶۰ درصد مزد یا حقوق آنها کمتر باشد، علاوه بر این مبلغ، معادل ۱۰ درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک پرداخت خواهد شد،مشروط به اینکه جمع مستمری و کمک از ۶۰ درصد تجاوزنکند.
تکلیف کارفرما در صورت خاتمه قرارداد کار
در صورت خاتمه قرارداد کار (در کار معین یا مدت موقت) کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته، برای هر سال سابقه (اعم از متوالی یا متناوب) براساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت کند.همان‌طورکه ذکر شد، هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کاری معین منعقد شده باشد، هیچ‌یک ازطرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد.
اگر مشکلی پیش بیاید
رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها در صلاحیت هیات‌های تشخیص وحل اختلاف است. هرنوع تغییر عمده در شرایط کار که خلاف عرف معمول کارگاه یامحل کار باشد، پس از اعلام موافقت کتبی اداره کار و امور اجتماعی محل، قابل اجراست. در صورت بروز اختلاف نیز رأی هیات حل اختلاف قطعی ولازم‌اجرا است.
قصور کارگر
هر گاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار، علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه، به نسبت هر سال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان «حق سنوات» به وی بپردازد و خاتمه قرارداد کار انجام شود.
در واحدهایی که شورای اسلامی کار ندارند، نظر مثبت انجمن صنفی در این موارد لازم است.در هر یک از موارد یادشده، اگر مشکل با توافق حل نشود، به هیات تشخیص ارجاع می‌شود. در صورتی که اختلاف باز هم حل نشود، از طریق هیات حل اختلاف رسیدگی و اقدام خواهد شد. در مدت رسیدگی مراجع حل اختلاف، قرارداد کار به حالت تعلیق در می‌آید.
خاتمه قرارداد کار
خاتمه قرارداد کار به معنای پایان یافتن همکاری کارگر و کارفرما می باشد. در واقع هرقراردادی که منعقدمی شود تاریخ شروع و پایان همکاری درآن قید می شود. بدین صورت که درقراردادهای موقت یا کارمعین پس ازپایان مدت وعدم تمدید مجدد قرارداد ویا انجام کارمورد نظر، قرارداد خاتمه پیدا می کند. علل دیگری نیزمی تواند سبب خاتمه یافتن قرارداد کار شود،که ممکن است با اراده طرفین یا یکی ازآنها و یا خارج از اراده آنها باشد.
قرارداد کار در چه مواقعی به صورت ارادی خاتمه می یابد؟
استعفا کارگر
گاهی ممکن است خاتمه قرارداد کار به صورت ارادی و به علت استعفای کارگر باشد .استعفا کارگر،امری ارادی و در اختیار خود کارگر می باشد. کارگر به هر دلیلی می تواند از کار خود خارج شود.
فسخ قراردادکار
اما مورد شایعی که درخاتمه قراردادکار بسیار دیده می شود،زمانی است که درمتن قرارداد شروطی برای کارگردرنظرگرفته می شود.در صورت تخطی از این شروط کارفرما مجاز می شودکه قرارداد را فسخ نماید.معمولا این مورد،حق فسخی است که کارفرمایان درقراردادها برای خود قائل می شوند تا از تخطی کارگران جلوگیری نمایند. اینگونه کارفرمایان می توانند به صورت قانونی قرارداد را خاتمه بدهند . البته در این مورد هم اگر چه قرارداد کار با کارگر خاتمه پیدا می کند اما حقوق مدت اشتغال وی به او داده می شود.
خاتمه قرارداد کار
بازنشستگی کارگر
از دیگر اموری که باعث خاتمه یافتن قرارداد کار می گردد، بازنشستگی کارگر می باشد. ،هر کارگری که به کار مشغول است با توجه به نوع حرفه ،شرایط کاری، منطقه خدمت و… پس از مدتی بازنشته تلقی می شود. مدت اشتغال به کار هر فردی تا زمان بازنشستگی وی به شرایط فوق الذکر برمیگردد .البته بازنشستگی شرایط خاص خود را نیز دارد.
آنچه مسلم است….
چنانچه به دلایل فوق الذکر قراردادکارخاتمه یابد،تخطی صورت نگرفته است. چراکه این موارد در قانون پیش بینی شده است وکارگروکارفرما ملزم به جبران خسارت به طرف مقابل نیستند.اما اگر موردی خارج از موارد مزبور رخ دهد کارگر و گاها کارفرما می توانند به قطع همکاری طرف مقابل معترض شوند. این اعتراض را می توانند در مراجع صالح واقع در اداره کار طرح نمایند.
قرارداد کار در چه مواقعی به صورت غیر ارادی خاتمه می یابد؟
فوت کارگر
از جمله موارد خاتمه قرارداد کار می توان به فوت کارگر اشاره نمود.زمانیکه قراردادی بین کارگر و کارفرمابسته می شود اما در اثنای همکاری کارگر فوت می کند. در این صورت قرارداد به طور قهری منفسخ می گردد.این مورد خارج ازاراده کارگر و کارفرما بوده است، فلذا کارفرما نمی تواندبدین دلیل که فوت کارگرسبب تعلیق درکاراو شده است،مطالبه خسارت از وراث کارگرنماید.
لازم به ذکراست که اگرکارگرقبل ازفوت،خساراتی را وارد آورده باشد،بعد ازفوت ودرصورت اثبات خسارات امکان مطالبه آن ازاموال وی وجود دارد.این موضوع کاملا قانونی است ومنع قانونی در این بین نیست.برعهده کارفرماست که کلیه مطالبات ناشی ازکار کارگر را که درقرارداد ومربوط به دوره اشتغال اوبوده است،پس ازفوت اوبه وراثش پرداخت نماید.
از کار افتادگی کارگر
از دیگر مواردی که در واقع اراده کارگرمعمولا در آن دخیل نیست از کارافتادگی کارگر می باشد.ممکن است براثر وقوع تصادف یا هر حادثه ای، کارگر توان خود را از دست بدهد. از این روادامه همکاری برای وی مقدور نباشد .گاهی هم پیری می تواند دلیل از کارافتادگی کارگر گردد، کما اینکه هنوز سن بازنشتگی وی هم نرسیده باشد.عوامل از کار افتادگی می تواند ناشی از کار و یا اتفاقات غیر مرتبط با کار باشد.
در این صورت نیز، کارفرما موظف است براساس سطر آخر ماده ۲۴ قانون کار عمل نماید. ماده مزبور چنین مقرر داشته است:
“… براساس آخرین مزد کارگر به نسبت هرسال سابقه خدمت حقوقی به میزان ۳۰ روز مزد به وی پرداخت نماید.”
چنانچه از کارافتادگی کلی ناشی از کار یا بیماری ناشی از حرفه کارگر باشد به استناد سطر آخر ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی:
” بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه، استحقاق دریافت مستمری از کارافتادگی کلی ناشی از کار خواهد داشت.”گروه وکلای موسسه مبنا مشاور با دارا بودن کادر متخصص و بیش از ده سال سابقه فعالیت موفق در زمینه دعاوی کارگروکارفرما در کلیه اختلافات کارگر و کارفرمایی در خدمت شما می باشد.
چنانچه به مشاوره تخصصی با وکیل متخصص اداره کار نیاز دارید می توانیدضمن اخذ مشاوره رایگان با وکلای موسسه در صورت تمایل دعاوی خود را به وکلای موسسه بسپارید و حتم داشته باشید که تمام سعی و اهتمام خود را در به نتیجه رسیدن دعوای شما خواهند نمود. باما درتماس باشید تا ضمن مشاوره تلفنی رایگان درصورت تمایل ازمشاوره حضوری وکلای با تجربه در این مجموعه بهره مند گردید.
