آیین نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱- مصوب ۱۳۸۰-
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۶ /۱۲ /۱۳۸۵ بنا به پیشنهاد مشترک شماره ۷۷۱۹۷ مورخ ۲۸ /۶ /۱۳۸۵ وزارتخانه های کار و امور اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان تأمین اجتماعی و به استناد بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱- مصوب ۱۳۸۰- آیین نامه اجرایی بند یادشده را به شرح زیر تصویب نمود.
آیین نامه کارهای سخت و زیان آور
ماده ۱
کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده که در اثر اشتغال‌کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی وروانی) در وی ایجادمی‌گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن‌می‌باشد.
تبصره
کارهایی که در آن عوامل و شرایط محیط کار به دلیل نقص یا عدم استفاده از امکانات فنی و مهندسی وموازین پیشگیری غیر استاندارد باشد چنانچه‌با رفع نقص و یا به کارگیری امکانات فوق بتوان این عوامل رابه حد استاندارد ومجاز رسانید جزء کارهای سخت و زیان آور محسوب نمی‌گردد. تشخیص این امر به عهده کمیته ماده ۱۸ این آیین‌نامه خواهد بود. بر این اساس کارهای سخت و زیان آور به شرح مواد آتی خواهد بود.
ماده ۲
کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می‌نماید کارگران در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازند.
تبصره
کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار،اداره تأسیسات‌آب و برق در داخل معدن و به‌طور کلی هر گونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر درتونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه نماید، می‌باشد.
ماده ۳
حفر قنوات و چاه‌ها و فاضلاب‌ها و تونل‌های زیر زمینی و کار در مخازن سر بسته.
ماده ۴
تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر درمعرض مستقیم حرارت یا بخارات‌زیان آور متصاعد از کوره باشد.
ماده۵
کارگرانی که مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاه های دباغی ، سالامبور سازی و روده پاک کنی اشتغال دارند وکار مستمر در گندابروها -جمع‌آوری، حمل و دفن زباله شهری.
ماده ۶
کار کارگرانی که مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل،سالن‌های پرورش طیور) در واحدهای دامداری‌و طیور اشتغال‌دارند.
ماده ۷
کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
ماده۸
کار مداوم برروی خطوط و پستهای انتقالبرق با فشار شصت‌وسه کیلوولت و بالاتر.
ماده ۹
مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی.
ماده ۱۰
عملیات جوشکاری در داخل مخازن.
ماده ۱۱
کارهایی که استمرار آنها موجبات ابتلا به بیماری‌ها حاصل از اشعه را فراهم می‌آورد، نظیر کار با مواد رادیواکتیو و قرارگرفتن در معرض پرتوهای‌یونساز به تشخیص مراجع ذیصلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه‌مورخ بیستم فروردین ماه ۱۳۶۸ مجلس شورای اسلامی.
ماده ۱۲
کار در محل‌های با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.
ماده ۱۳
کار مستمر در محیط‌هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری‌های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.
ماده ۱۴
کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری درزمان سمپاشی.
ماده ۱۵
کار کارگرانی که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش‌ها اشتغال دارند در زمان انجام کار.
ماده ۱۶
کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.
ماده ۱۷
مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار، حد مجاز و استاندارد هریک از مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی وفیزیکی که در این آیین‌نامه‌نامبرده شده است پس از تشکیل‌کمیته های تخصصی تعیین و جهت تصویب به شورایعالی‌حفاظت فنی پیشنهاد می‌نماید.ترکیب کمیته‌های تخصصی را شورایعالی حفاظت فنی تعیین خواهد نمود.
مدیر کل کار و امور اجتماعی استان که ریاست کمیته را عهده دار خواهد بود؛
بازرس کار استان به انتخاب مدیر کل کار و امور اجتماعی؛
یک نفر نماینده سازمان تأمین اجتماعی استان؛
یک نفر پزشک یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای با معرفی سازمان منطقه‌ای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استان
یک نفر نماینده کارفرما به انتخاب و معرفی کانون اتحادیه‌های صنفی استان؛
یک نفر نماینده کارگر به انتخاب و معرفی کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان یا کانون‌انجمن‌های‌کارگران استان و یا مجمع نمایندگان‌کارگران استان
یک نفر نماینده اداره کل صنایع استان
یک نفر نماینده اداره کل صنایع سنگین استان
یک نفر نماینده اداره کل معادن و فلزات استان
یک نفر نماینده اداره کل کشاورزی استان
یک نفر نماینده صنعت نفت استان
یک نفر نماینده سازمان حفاظت محیط زیست استان
یک نفر نماینده سازمان جهاد سازندگی استان
یک نفر از اساتید دانشگاه با معرفی دانشگاه استان
در هر استان و در محل اداره کل کار و امور اجتماعی و با وظائف زیر تشکیل می‌گردد:
الف – تطبیق مشاغل سخت و زیان آور با مواد این آیین‌نامه و اعلام آن به مراجع ذیربط .
ب – بررسی مشاغلی که در این آیین‌نامه به عنوان کارهای سخت و زیان آور ذکر نگردیده است و از طرف کارگران یاکارفرمایان و یا سایر مراجع‌سخت و زیان آوری آن تقاضا شده و اعلام نتیجه به شورایعالی حفاظت فنی.
ج – بررسی مواردی که شغل یا مشاغل با اتخاذ تدابیر لازم حالت سختی و زیان‌آوری آنها از بین رفته و در عداد مشاغل‌عادی در آمده‌اند و اعلام آن‌به مراجع ذیربط به منظور حذف مزایایی که به عنوان مزایای کارسخت و زیان آور پرداخت‌می‌گردیده است.
تبصره ۱
جلسات کمیته مذکور با حضور حداقل ۷ نفر از اعضاء رسمیت یافته و تصمیمات کمیته با اکثریت آراء حاضرین در جلسه‌معتبر خواهد بود.
تبصره ۲
کمیته قبل از اتخاذ تصمیم موظف است نظریات کارشناسی را در خصوص ارزیابی محیط کار از نظر حدمجاز عوامل‌فیزیکی و شیمیایی و مکانیکی‌شرایط کار و وسایل استحفاظی جمعی و فردی از مرکزتحقیقات و تعلیمات حفاظت وبهداشت کار و یا سایر مراجع مورد تایید وزارت کار و اموراجتماعی تحصیل نماید.
ماده ۱۹
کلیه کارفرمایان مکلفند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور را به کارگران جدیدالاستخدام و یا کارگرانی که می‌خواهندجدیداً به این گونه کارهاگمارده شوند ترتیب انجام معاینات پزشکی آنان را از لحاظ قابلیت واستعداد جسمانی متناسب‌با نوع کارهای مرجوع بدهند.
ماده ۲۰
مقررات این آیین‌نامه به استناد تبصره ماده ۵۲ قانون کار جمهوری اسلامی ایران می‌باشد و ارتباط به تصمیمات‌کمیته‌های موضوع قانون بازنشستگی پیش از موعد بیمه شدگان تامین اجتماعی موضوع مصوبات مورخ ۲۸/۲/۱۳۶۷ و۲۴/۶/۱۳۷۰ مجلس محترم شورای اسلامی که مطابق‌با ضوابط و مقررات خاص خود و در ارتباط با شخص و شغل وزمان و موقعیت کار به مورد اجرا گذاشته شده است، ندارد.
ماده ۱
کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی وروانی) در وی ایجادمی شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد. مشاغل سخت وزیان آور موضوع این ماده به دو گروه تقسیم می شوند:
الف- مشاغلی که صفت سخت و زیان آوری با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف نمود.
ب- مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما،صفت سخت و زیان آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می گردد.
تبصره
مشمولین قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی وشاغلین مشاغل سخت و زیان آور -مصوب ۱۳۶۷- و اصلاحات بعدی آن و همچنین مشمولین قانون حفاظت در برابر اشعه -مصوب ۱۳۶۸-تابع قوانین و مقررات مربوط خواهند بود.
ماده ۲
تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل موضوع ماده (۱) و نوع آن گروه «الف» و گروه «ب» حسب درخواست کارگر،کارفرما، تشکلها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کار و امور اجتماعی وسازمان تأمین اجتماعی در هرکارگاه با بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت کار و اموراجتماعی و با تأیید توسط کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی موضوع این آیین نامه انجام می گیرد.
تبصره
در موارد مشمول بند «الف» ماده (۱) این آیین نامه که استاندارد حدود تماس شغلی عوامل بیماری زا و سخت و زیان آور وجود دارد اتخاذ تصمیم قطعی در کمیته ها مستلزم اندازه گیری و اظهارنظر کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا سایر مراکز دارای مجوز از وزارتخانه یادشده است.
ماده ۳
کارفرمایان کارگاههای دایر که از تاریخ تصویب این آیین نامه تمام یا برخی از مشاغل آنها در کمیته های بدوی وتجدیدنظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی، سخت و زیان آور شناخته شده یا می شودمکلفند ظرف دو سال ازتاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز واستانداردهای مشخص شده در قانون کار و آیین نامه های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند «الف» ماده (۱) را حذف و نتیجه را کتباَ به کمیته بدوی موضوع ماده (۸) این آیین نامه برای بررسی و تأیید گزارش نمایند.
تبصره
وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند کارگاههایی که مشاغل آنها سخت وزیان آور شناخته شده است و یا طبق این آیین نامه سخت و زیان آور تعیین می گردد پس از گذشت مهلت مقرر در این ماده بازدید و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی استان گزارش نمایند.
ماده ۴
کارفرمایان مکلفند شاغلین در کارهای سخت و زیان آور را حداقل سالی یک بار به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص بهنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی آنان توسط مراکز بهداشتی ودرمانی مورد معاینه قرار داده و نتیجه را در پرونده های مربوط ضبط و یک نسخه از آن را به سازمان تأمین اجتماعی ارایه نمایند.
تبصره ۱
تغییر شغل بیمه شده که در معرض فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در کارهای سخت و زیان آور باشد براساس مقررات پیش بینی شده در قانون کار صورت می گیرد.
تبصره ۲
معاینات قبل از استخدام طبق ماده (۹۰) قانون تأمین اجتماعی -مصوب ۱۳۵۴- انجام می گیرد.
تبصره ۳
در صورت عدم انجام تکالیف مقرر در بند (۲) جزء «الف» ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶)، مصوب ۱۳۷۱- مصوب ۱۳۸۰، سازمان تأمین اجتماعی ضمن انجام تعهدات قانونی نسبت به بیمه شده هزینه های وارده رامطابق ماده (۹۰) قانون تأمین اجتماعی از کارفرمای مربوطه وصول خواهد نمود.
ماده ۵
به استناد تبصره (۱) ماده (۹۶) قانون کار مقررات و ضوابط انجام معاینات پزشکی موضوع ماده (۴) این آیین نامه اعم ازقبل از استخدام و ادواری اختصاصی و هرگونه معاینه پزشکی دیگر در این ارتباط مطابق بادستورالعمل و آیین نامه های جاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است تمهیدات لازم برای اعلام نتایج معاینات موضوع این ماده رامتناسب با شرح وظایف سازمانهای ذیربط بعمل آورد.
ماده ۶
کمیته بدوی استان موظف است حسب گزارش کارشناسان موضوع ماده (۲) بررسی و در صورت تأیید،حذف یا کاهش صفت سخت و زیان آور به ترتیب در مشاغل بند «الف» و «ب» ماده یک مراتب را برای خروج کارگاه از شمول این آیین نامه به مراجع ذیربط ابلاغ نماید و درصورت عدم حذف صفت سخت و زیان آوری محیط کار در مشاغل بند «الف» ظرف مهلت مقرر، مطابق قانون کار از سوی وزارتخانه های کار وامـور اجتماعی و بهداشت، درمان و آمــوزش پزشـکی ازطریق مــراجع ذیصلاح اقدام لازم بعمل می آید.
تبصره
در صورتی که گزارش کارشناسان موضوع این ماده پس از تأیید کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی حسب موردحاکی از عدم کاهش یا حذف عوامل زیان آور و بیماریزای محیط کار ظرف مهلت مقرر در قانون باشد اقدامات لازم برحسب مورد مطابق قانون کار از سوی وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بعمل خواهد آمد.
ماده ۷
سیاستگذاری کشوری کارهای سخت و زیان آور موضوع این آیین نامه و رسیدگی به درخواست کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی موضوع ماده (۸) و همچنین نظارت و هماهنگی بر فعالیت کمیته های مذکور در این آیین نامه به عهده شورای عالی حفاظت فنی است.
دستورالعمل اجرایی نحوه فعالیت کمیته های مذکور و نظارت بر آنها به پیشنهاد وزارتخانه های بهداشت، درمان وآموزش پزشکی و کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی به تصویب شورای عالی حفاظت فنی خواهد رسید.
تبصره
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی یا معاون وی یا معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حق رأی در زمینه کارهای سخت و زیان آور موضوع این آیین نامه عضو شورای عالی حفاظت فنی خواهند بود.
ماده ۸
به منظور تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور بر اساس ضوابط و سیاست گذاریهای شورای عالی حفاظت فنی و مقررات مربوط کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی هر کدام با پنج عضو اصلی و پنج عضو علی البدل به شرح زیربرای مدت سه سال منصوب می شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.
الف- کمیته بدوی مرکب از اعضای زیر می باشد:
۱- معاون روابط کار سازمان کار و امور اجتماعی استان و یا نماینده وی به عنوان رییس جلسه.
۲- معاون امور بیمه ای اداره کل تأمین اجتماعی استان و یا نماینده وی.
۴- نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان بنا به تشخیص سازمان کار امور اجتماعی استان.
۵- نماینده کارفرمایان حسب معرفی کانون انجمنهای صنفی کارفرمایی استان.
تبصره ۱
جلسات کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی در سازمان کار و امور اجتماعی استان تشکیل و با حضور چهار نفر ازاعضای اصلی یا علی‌البدل رسمیت می یابد و تصمیمات جلسه با اکثریت آراء حاضرین معتبر ولازم الاجرا می باشد.
تبصره ۲
در استانهایی که دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مستقل وجود دارد درصورت طرح پرونده های مرتبط با منطقه تحت پوشش، کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای معاونت بهداشتی دانشکده مزبور، جایگزین کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای معاونت بهداشتی دانشگاه خواهد بود.
تبصره ۳
با تصویب کمیته استانی دعوت از افراد صاحب نظر و اساتید مربوط جهت شرکت در جلسات بدون حق رأی بلامانع می باشد.
تبصره ۴
در صورتی که مجمع و کانونهای استانی تشکلهای کارگری و کارفرمایی موضوع بندهای (۴) و (۵) ایجاد نشده باشند، نمایندگان مزبور از بین اعضای تشکلهای حائز اکثریت به تشخیص سازمان کار و اموراجتماعی استان و با انتخاب تشکل ذیربط استان معرفی می شوند.
تبصره ۵
رأی کمیته بدوی ظرف پانزده روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی است و در صورتی که هر یک از طرفین(کارگر و کارفرما) به رأی بدوی اعتراض داشته باشند درخواست تجدیدنظر خود را کتباً به سازمان کار و امور اجتماعی محل تسلیم می نماید.
تبصره ۶
هیچ یک از اعضای کمیته های بدوی همزمان نمی توانند عضو کمیته تجدیدنظر باشند. همچنین اعضای مذکور نمی توانند در جلسه تجدیدنظر پرونده هایی که در هنگام رسیدگی بدوی به آن رأی داده اند با حق رأی شرکت نمایند.
ب- کمیته تجدیدنظر استان مرکب از اعضای زیر می باشد:
۱- رییس سازمان کار و امور اجتماعی استان به عنوان رییس کمیته.
۲- مدیر کل تأمین اجتماعی استان.
۳- معاونت بهداشتی دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ذیربط.
۴- نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان بنا به تشخیص سازمان کار و امور اجتماعی استان.
۵- نماینده کارفرمایان با معرفی کانون انجمنهای صنفی کارفرمایی استان.
تبصره ۱
رأی کمیته تجدیدنظر استان از تاریخ ابلاغ قطعی و لازم الاجرا می باشد.
تبصره ۲
در صورتی که مجمع و کانونهای استانی تشکلهای کارگری و کارفرمایی موضوع بندهای (۴) و (۵) ایجاد نشده باشند،نمایندگان مزبور از بین اعضای تشکلهای حائز اکثریت به تشخیص سازمان کار و اموراجتماعی استان و با انتخاب تشکل ذی ربط استان معرفی می شوند.
تبصره ۳
در صورت تساوی آراء (موافق و مخالف) اعم از بدوی و تجدیدنظر، جلسه بعدی با حضور همه اعضا تشکیل خواهد شد.
تبصره ۴
کمیته های استانی موظفند در آراء صادره نوع سخت و زیان آوری مشاغل را که در زمره مشاغل بند «الف» یا «ب» ماده(۱) این آیین نامه می باشد تعیین نمایند.
تبصره ۵
در استانهایی که دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی مستقل وجود دارد در صورت طرح پرونده های مرتبط با منطقه تحت پوشش، معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی جایگزین معاونت بهداشتی دانشگاه می شود.
ج- با تصویب کمیته استانی دعوت از افراد صاحب نظر، اساتید و کارشناسان مربوطه جهت شرکت درجلسات بدون حق رأی بلامانع می باشد.
د- کارفرمایان کارگاهها مکلفند با کارشناسان موضوع ماده (۲) و کمیته های موضوع ماده (۸) این آیین نامه همکاری و مدارک مورد نیاز را در اختیار آنان قرار دهند.
ماده ۹
وظایف کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی به شرح زیر تعیین می شود:
الف- وظایف کمیته های بدوی استانی به شرح زیر می باشد:
۱- بررسی، تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور با مواد این آیین نامه که توسط بیمه شده ،کارفرما، وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی و تشکلها به عنوان مشاغل سخت و زیان آور معرفی شده و اعلام نتیجه به متقاضی و سازمانهای ذیربط از سوی رییس کمیته بدوی.
۲- رسیدگی مواردی که با اتخاذ تدابیر لازم حالت سخت و زیان آوری شغل یا مشاغل از بین رفته و در زمره مشاغل عادی درآمده اند و اعلام آن به مراجع ذیربط به منظور حذف امتیازاتی که به کار سخت و زیان آورتعلق گرفته است.
۳- اجرای سیاستها و مصوبات شورای عالی حفاظت فنی.
ب- وظایف کمیته های تجدید نظر استانی عبارت است از رسیدگی، اظهار نظر و تصمیم گیری در خصوص اعتراض به آراء کمیته های بدوی استانی موضوع ماده (۸) این آیین نامه که توسط بیمه شده یا کارفرمادرخواست گردیده است واعلام نتیجه به متقاضی و سازمانهای ذیربط از سوی رییس کمیته تجدید نظر.
ماده ۱۰
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تغییرات حدود تماس شغلی آلاینده های محیط کار و عوامل بیماریزا را به شورای عالی حفاظت فنی اعلام و شورای عالی مذکور مراتب را به کمیته های استانی،کارهای سخت و زیان آور برای اجرا ابلاغ می نماید.
ماده ۱۱
علاوه بر کارهای سخت و زیان آور مشخص شده طبق مصوبات شورای عالی حفاظت فنی و موارد تأیید شده توسط کمیته های استانی، موارد زیر نیز سخت و زیان آور شناخته می شوند.
۱- مشاغلی که در ندامتگاه ها و زندان ها مستقیماً با زندانی ارتباط دارند.
۲- مشاغلی که مستقیماً در مراکز روان درمانی با بیماران روانی مرتبط هستند.
۳- خبرنگاری
تبصره
مصادیق خبرنگاری با تأیید کمیته بدوی موضوع ماده (۸) تعیین می شود.
ماده ۱۲
نحوه توالی و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور به شرح زیر تعیین می گردد:
۱- ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال درکارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد.
الف- تعطیلات هفتگی
ب- تعطیلات رسمی
ج- ایام استفاده از مرخصی استحقاقی
د- ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در موردمشمولان قانون کار.
ه– ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شودو یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد.
و- تمام یا قسمتی از خدمت نظام وظیفه در جبهه های نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه در جبهه.
ز- دوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده بر اساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشدحسب تقاضای وی.
۲- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور واقع شود، موجب زایل شدن توالی اشتغال در کارهای سخت و زیان آور نمی گردد.
الف- ایام خدمت وظیفه سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا اینکه در کار دیگری که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده باشد.
ب- دوران توقیف بیمه شده در صورتی که منتهی به محکومیت وی نگردد و یا اینکه کارفرما بر اساس تکلیف قانونی حقوق دوران مزبور را به بیمه شده پرداخت نماید.
ج- ایام حالت تعلیق که به واسطه عوامل قهریه طبیعی و یا حوادث و مخاطرات اجتماعی (مانند سیل،زلزله، جنگ و آتش‌سوزی) که خارج از اراده کارفرما و بیمه شده بوده و در نتیجه آن کارگاه به طور موقت تعطیل می گردد.
د- ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر اینکه بیمه شده قبل از برقراری بیمه بیکاری در مشاغل سخت و زیان آور اشتغال به کار داشته و در حین مقرری بگیری و یا حداکثر تا دو ماه پس از اتمام دوره مزبور در مشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق این آیین نامه بتواند بازنشسته شود.
ه– ایام خدمت در جبهه که به تأیید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.
و- دوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده بر اساس آن به موجب قانون آزاده شناخته شده باشد.
ز- ایام بلاتکلیفی بیمه شده که مستند به آرای صادره از سوی مراجع حل اختلاف و یا سایر مراجع قانونی منجر به صدوررأی بازگشت به کار یا پرداخت حقوق ایام مزبور شده باشد.
ح- ایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیماری که در فاصله زمانی ۱۰ /۵ /۱۳۵۴ تا ۴ /۱ /۱۳۵۹ واقع شده باشد.
ط- غیبت غیرموجه حداکثر به مدت ده (۱۰) روز در سال در مورد کارگاههای مشمول قانون کار یا بر اساس مقررات انظباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاههای غیر مشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.
ی- مدت یک ماه استفاده از مرخصی بدون حقوق موضوع ماده (۶۷) قانون کار.
۳- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور واقع شود توالی اشتغال او را ازبین برده و موجب تناوب اشتغال وی می گردد.
الف- استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوان علاوه بر مرخصی مندرج دربند «ی» ردیف (۲) این ماده.
ب- اخراج، استعفا، انفصال و بازخریدی مشروط بر اینکه حداکثر تا دو ماه در مجموع پس از تاریخ مواردمزبور درمشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار نشده یا طبق این آیین نامه نتواندبازنشسته شود.
ج- اشتغال در کارها و مشاغل عادی به مدت یک ماه.
د- اشتغال در حرف و مشاغل آزاد به مدت یک ماه.
ه– بیمه اختیاری به مدت یک ماه.
و- بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری بیش از دو ماه.
ز- سایر موارد مشابه.
ماده ۱۳
شرایط بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور به شرح زیر می باشد:
۱- بیمه شدگانی که حداقل (۲۰) سال سابقه کار متوالی یا بیست و پنج (۲۵) سال سابقه کار متناوب وپرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور را داشته باشند، بدون شرط سنی می توانند درخواست بازنشستگی از سازمان تأمین اجتماعی نمایند.
۲- چنانچه کمیسیونهای پزشکی موضوع ماده (۹۱) قانون تأمین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کارهای سخت و زیان آور به سابقه مقرر در بند (۱) فوق، فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی ازاشتغال به کارهای سخت و زیان آور تشخیص و تأیید نمایند.
۳- این قبیل بیمه شدگان به صرف ارایه درخواست بازنشستگی مجاز به ترک کار نبوده و می باید احرازشرایط واستحقاق آنها جهت بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان آور رسماً از سوی سازمان تأمین اجتماعی به آنها ابلاغ و سپس ترک کار نمایند.
۴- چنانچه بیمه شده شرایط استفاده از بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان آور را طبق این آیین نامه احراز کند سازمان تأمین اجتماعی مکلف است نسبت به برقراری مستمری وی از تاریخ ترک کار اقدام نماید.
۵- افرادی که حداقل بیست (۲۰) سال متوالی یا بیست و پنج (۲۵) سال متناوب سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور مربوط به قبل از تاریخ تصویب قانون را داشته باشند و یا در آینده شرایط مذکور را احراز نمایند می توانند درخواست بازنشستگی خود را با رعایت بند (۱) این ماده به سازمان تأمین اجتماعی تسلیم نمایند.
ماده ۱۴
کارفرما مکلف است پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده شاغل در کارگاه وی، طبق این آیین نامه معادل چهاردرصد (۴%) میزان مستمری برقراری بیمه شده نسبت به سنوات اشتغال او در مشاغل سخت و زیان آور را که توسط سازمان تأمین اجتماعی محاسبه و مطالبه می گردد به طور یک جا به سازمان یادشده پرداخت نماید.
ماده ۱۵
آثار محدودیتها و مزایای مندرج در قانون برای مواردی که بازنشستگی به موجب این آیین نامه ایجاد می شود منحصر به همان شغل در همان کارگاه خاص بوده و قابل تسری و تعمیم در دیگر شغلهای مشابه درسایر کارگاهها نمی گردد.
ماده ۱۶
اجرای این آیین نامه در مورد آن دسته از مشمولین قانون تأمین اجتماعی که در مشاغل سخت و زیان آوروزارت دفاع وپشتیبانی و نیروهای مسلح و شرکتها و سازمانهای تابعه آن به صورت خرید خدمت مشغول خدمت می باشند با رعایت مقررات و ضوابط نیروهای مسلح و با هماهنگی سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود.
آیین نامه کارهای سخت و زیان آور
با توجه به آیین نامه اجرایی بند «۵» جزء «ب» ماده واحده قانون اصلاح تبصره «۲» الحاقی ماده (۷۶)قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تامین اجتماعي مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱،مصوب سال ۸۰ موضوع تصويب نامه شماره ۵۸۳۵۲/ت۹۶۰هـ مورخ هيات محترم وزيران ضمن ارسال قانون وآيين‌نامه مزبور، چگونگي ارايه درخواست و بررسي و تشخيص مشاغل سخت و زيان آور توسط کميته استاني واستانداردسازي محيط کار به ترتيب زير تعيين مي‌گردد:
۱ – به منظور رسیدگی به درخواست متقاضیان و تطبیق و تشخیص مشاغل آنان به عنوان مشاغل سخت و زیان آور استاني به ترتيب مقرر در ماده «۸» آيين نامه تشکيل مي‌گردد.
۲ – بیمه شدگان شاغل در کارهای سخت و زیان آور باید تقاضای خو درا طبق فرم شماره «۱» پیوست و کارفرمايان کارگاه يا ساير مراجع مدعي سخت و زيان آور بودن شغل يا مشاغل کارگاه تقاضاي خود راطبق فرم شماره «۲» پيوست به اداره کل کار و امور اجتماعي استان يا اداره كار و امور اجتماعي شهرستان محل سكونت خود تحويل و رسيددريافت نمايند. عدم اعلام نظر كارفرما يا خودداري از امضاء فرم شماره «۱» كه توسط بيمه شدن متقاضي تكميل مي‌گردد مانع از دريافت تقاضا توسط اداره كل كار واموراجتماعي و رسيدگي آن نمي‌گردد.
۳ – رییس کمیته استانی موظف است درخواست بیمه شده و سایر متقاضيان مشاغل سخت و زيان آور به شرح فرم‌هاي «۱» و «۲» مندرج در بند «۲» را به ترتيب ثبت آنها در اداره کل کار و امور اجتماعي استان، به کارشناسان مذکور در ماده «۲» آيين نامه ارجاع و پس از دريافت گزارش آنان جهت رسيدگي و اظهارنظر در دستور کار كميته استاني قرار دهد.
۴ – کمیته استانی موظف است با تطبیق شغل یا مشاغل مندرج در فرم‌های شماره «۱» و «۲» با توجه به مشاغل سخت و زیان آور موضوع ماده «۱۲» آيين نامه به شرح بخش دوم اين بخشنامه و گزارش کارشناسان در مورد سخت و زيان آور بودن يا نبودن هر يک از مشاغل ذکر شده در فرم تقاضا اظهار نظرنموده و نظر کميته در ذيل فرم مذکور و درمحل تعيين شده درج و پس از امضاء كليه اعضاء حاضر درجلسه، فرم مزبور عيناً طي فرم شماره «۳» پيوست جهت بررسي ساير شرايط و اقدامات بعدي به شعبه تامين اجتماعي محل پرداخت حق بيمه ارسال و رونوشت نامه نيز جهت اطلاع بيمه شده يا ساير افراد متقاضي فرستاده شود.
۵ – کارشناسان موضوع ماده «۲» آیین نامه پس از اینکه درخواست بیمه شدن و سایر متقاضیان مشاغل سخت و زيان آور از سوي رييس کميته استان به آنها ارجاع گرديد، موظفند با مراجعه به کارگاه و بررسي مشاغل مورد ادعاي متقاضيان، گزارش خود را با ذکر دلايل تهيه و در صورتي که شغل مورد نظر را سخت و زيان آور تشخيص دهند، نوع آن را نيز از نظر گروه «الف» يا «ب» ماده «۱» آيين نامه تعيين نمايند.
بخش دوم – کارهای سخت و زیان آور
تعیین و تشخیص کارهای سخت و زیان آور عیناً به موجب ماده ۱۲ آيين نامه فوق الذکر خواهد بود. در مورد کارهای سخت و زیان آور مشاغل موجود در تاسیسات ملی و مهم مانند نیروگاه‌ها و شبکه‌های برق وانتقال نيرو، پالايشگاه‌ها و شبکه‌هاي نفت و گاز و… توسط شورايعالي حفاظت راساً سياستگذاري و آن رابه کميته‌هاي استاني جهت اجرا ابلاغ مي‌نمايد. کميته‌هاي استاني موظفند در مورد متقاضيان تاسيسات مذکور براساس سياست‌هاو دستورالعمل‌هاي شورايعالي حفاظت عمل نمايند.
بخش سوم – استاندارد سازی محیط کار
به منظور نظارت بر ایمن سازی عوامل و شرایط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده درقانون کار و آیین نامه مربوطه و ساير قوانين موضوعه واحدهاي تابعه وزارت کار و امور اجتماعي، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و سازمان تامين اجتماعي موظفند اقدامات زير را انجام دهند:
۱ – کمیته استانی موظف است فهرست کارگاههایی را که مشاغل آنها را سخت و زیان آور تشخیص مي‌دهد در پايان هر ماه به اداره کل کار و امور اجتماعي استان و معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي مربوطه ارسال نمايد.
۲ – در اجرای بند «۱» ماده «۲» ادارات کل کار و امور اجتماعی استان‌ها و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مربوطه مکلفند آن دسته از کارگاههایی را که مشاغل آنها سخت و زيان آور شناخته شده است به طور مستمر مورد بازرسي قرار داده و گزارش اقدامات انجام شده را در اجراي تبصره ماده «۵» به كميته استاني ارايه و نسخه‌اي از آن رابراي شعبه تامين اجتماعي مربوطه ارسال نمايند. هر يك از مراجع فوق موظفند هنگام ارايه خدمات به كارفرمايان كارگاه‌هاي مذكور حداقل يك نوبت در سال گواهي لازم مبني بر بهبود وضعيت كارگاه متضمن نوع اقدامات انجام شده را از كارفرما اخذ نمايند.
۳ – با توجه به قسمت دوم بند «۱» ماده «۲» آیین نامه وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی مکلفند در مورد کارگاه‌هایي که پس از تصويب قانون ياد شده تاسيس مي‌گرددبه درخواست کارفرما براي صدور گواهي رعايت ايمني و بهداشت و استاندارد بودن آنها طبق قانون كاررسيدگي و در صورت احراز شرايط قانوني گواهي لازم را صادر و به كارفرما ارايه نمايند. اداره كل كار وامور اجتماعي مكلف است از ادامه فعاليت‌ها كارگاه‌هاي جديد التاسيس فاقد گواهي مذكور جلوگيري نمايد.
۴ – با توجه به تبصره ماده «۴» آیین نامه، معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی موظفندنتايج معاينات پزشکي موضوع ماده مذکور را به شعب تامين اجتماعي ارسال نمايند. در صورتي که معاينات خارج از مراکز بهداشتي، درماني تحت پوشش وزارت بهداشت انجام شده باشد، وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکي تمهيد لازم براي اعلام نتايج به سازمان تامين اجتماعي را فراهم خواهد كرد.
۵ – شعب تامین اجتماعی موظفند در مورد بیمه شدگان شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور، گواهی انجام معاینات پزشکي موضوع بند «۲» ماده «۲» آيين نامه اجرايي را حداقل سالي يک بار و حداکثر تا پايان شهريور ماه از کارفرماي مربوطه دريافت و در پرونده فني بيمه شدن ضبط و نگهداري نمايند. سازمان مکلف است در صورت عدم ارايه گواهي مذکور مراتب را جهت اقدامات قانون به وزارتين كار و امور اجتماعي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي اعلام نمايد.
۶ – درصورتی که عدم انجام تعهدات مذکور در بندهای «۱» و «۲» جزء «الف» ماده واحده قانون توسط کارفرما منجر به ایجاد فرسایش جسمی و روحی بيمه شده گردد، شعب تامين اجتماعي مکلفند تعهدات قانوني را نسبت به بيمه شده انجام و خسارات وارده را با توجه به ماده (۶۶) قانون تامين اجتماعي ازکارفرماي مربوطه مطالبه و دريافت نمايند.
تشخيص اين امر به عهده کميته‌هاي استاني خواهد بود.
۷ – در صورتی که گزارش کارشناسان حاکی ازعدم حذف یا کاهش عوامل زیان آور و بیماری‌زاي محيط کار باشد و موضوع مورد تاييد کميته استان قرار گيرد، كميته موظف است مراتب را به وزارت كار و اموراجتماعي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي جهت اقدام لازم مطابق قانون كار اعلام نمايد.
