در ادامه به بررسی جزئیات بیشتر این موضوع پرداخته شده و همچنین چند نمونه قرارداد کار گردآوری شده است تا افراد بتوانند به خوبی موضوع را متوجه شده از آن‌ها استفاده نمایند .به موجب قرارداد کار الزامی بین کارگذار و کارمند ایجاد می شود تا به سبب آن هر یک از طرفین به وظایف خود عمل نمایند. بدین ترتیب روابط کارگر و کارفرما جنبه ای قانونی یافته و مواردی همچون حق الزحمه ومطالبات نیز در سایه قراردادی قانونی صورت می گیرند. لازم به ذکر است که با توجه به اهمیت این موضوع بخشی از قانون کار نیز به بررسی آن پرداخته است که به شرح زیر می‌باشد  :

قرارداد کار به قراردادی کتبی یا شفاهی اطلاق می شود که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی خود، کاری را برای مدتی موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد .

نمونه قرارداد با پرسنل

نحوه نوشتن قرارداد کاری

به طور کلی و در تمامی قرار داد های کاری همواره ۲ طرف حضور دارند. این دو طرف عبارت اند از :

• کارفرما

• کارگر

کارگر طبق ماده ۲ قانون کار بدین شکل تعریف شده است:

شخصی حقیقی، در واقع به عنوان انسانی تعریف شده است که به دستور کارفرما کار را انجام داده و در قبال آن کار، مُزد دریافت می‫ کند. این مزد می‫ تواند به شکل های :

• روزانه

• ماهانه

• و یا هفتگی باشد

 همچنین در مقابل، کارفرما نیز بدین ترتیب تعریف شده است :

شخصی حقیقی یا حقوقی است که ضرورتی ندارد حتما انسان باشد. (می تواند هر نهاد و یا ارگان خاصی نیز در نظر گرفته شود.)

همچنین لازم به ذکر است که در صورت انعقاد قرارداد روابط بین‌ کارگر و کارفرما مطابق قانون کاررسمیت پیدا خواهدکرد .

ویژگی های قرارداد کار

با توجه به آنچه پیش تر بیان شد می توان ویژگی هایی را برای قرارداد کار در نظر گرفت که از قرار زیر هستند:

• قرارداد کار به عنوان قراردادی معین

این فرایند در قانون به عنوان عقد شناخته شده و برای آن مقرارات خاصی نیز در نظر گرفته شده است.

• قرارداد کار به عنوان قراردادی رضایی

برای انعقاد این قرارداد تشریفات خاصی نیاز نبوده و می توان آن را به صورت کتبی یا شفاهی منعقدنمود .

• قرارداد کار به عنوان قراردادی معوض

به موجب این نوع قرارداد کارگر در قبال انجام کار خود حق الزحمه دریافت کرده و کارفرما نیز در قبال کسی که این کاررا انجام داده موظف است تا به او اجرتی را پرداخت کند .

• قانون کار یک قانون آمره می باشد

بدین معنی که در این نوع قرارداد کار نمی توان مزایای در نظر گرفته شده برای کارگر را کمتر از میزان مقرر در قانون کاردانست. جز در مواردی استثنا که در قانون مشخص شده است.

• قرارداد کار موقت

در قرارداد موقت زمان اتمام قرارداد ذکر شده و بدین ترتیب در زمان تعیین شده به پایان می رسد. بایددانست در تمدیداین نوع قرارداد دال بر بر دائمی شدن آن نمی باشدچنانچه این قرارداد در موعد مقررتمدید نگردد و کارگر نیز در حال ادامه فعالیت خود باشد، می تواند ادعای تمدید قرارداد را نماید .

• قرارداد با مدت غیر موقت

این نوع قرارداد برای اموری ترتیب داده می شود که مستمر بوده و در واقع قرارداد دائم است. لازم به ذکراست که درگذشته در خصوص این قراردادها به جای عبارت غیر موقت از واژه دائم استفاده می شده است اما بنا به دلایل زیر و باتشخیص مراجع مسئول امروزه از لفظ غیر موقت برای این نوع قرارداداستفاده می شود .

دلایل:

• موقت نبودن قرارداد

• محدودیت به اتفاقاتی همچون از کار افتادگی، فوت و…

مثال:

برای تفهیم بهتر این موضوع کارگری را در نظر بگیرید که در کارگاهی مشغول به کار و قرارداد اودارای این دو بند است:

1. زمان مشخصی برای آن تعیین نشده است

2. دستمزد او به شکل روز مزد یا ماهانه مشخص شده است در نتیجه او یک کارگر دائم است .

شرایط صحت قرارداد کار کدام اند؟

برای اینکه بدانیم قرارداد کار واجد شرایط صحت است یا خیر، ضروری است تا به اطلاعاتی دسترسی داشته و آن ها رامد نظر قرار دهیم. این اطلاعات از قرار زیر هستند:

• مشخص شدن نوع کار، وظیفه و یا حرفه ای که قرار است کارگر به آن مشغول شود

• موارد مربوط به حقوق، مزد مبنا و لواحق آن

• موارد مبوط به ساعات کاری، روزهای تعطیل و مرخصی ها

• محل انجام کار

• تاریخ عقد قرارداد برای آغاز کار

• چنانچه کار برای مدت معین باشد ضروری است تا مدت قرارداد مشخص شود

• تعیین تمامی مواردی که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاد می نماید

• مشروع بودن و معین بودن مدت قرارداد

موارد لازم به ذکر در یک قرارداد کاری کدام اند ؟

از جمله مواردی که ضروری است تا در قرارداد کار ذکر شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تعیین ساعت کاری

• مشخص شدن نام بیمه شونده و بیمه کننده در قرارداد

• مشخص شدن تاریخ استخدام در قرارداد

• تعیین موارد و قوانین مربوط به فسخ قرارداد

• تعیین مدت قرارداد

• تعیین موارد مربوط به مزایا و نرخ حقوق

• مشخص شدن دقیق آدرس محل کار

• تعیین مرخصی و تعطیلات

• درج شماره حساب بانکی کارگر و …  در قرارداد

 به همین جهت افرادی که اقدام به انعقاد قرارداد کار می کنند بهتر است قبل از این کار یک نمونه قراردادکار را مطالعه کنند تا بتوانند قرارداد مطمئن تری را منعقد نمایند تا در صورت بروز اختلافات احتمالی بتوانندبا استفاده از آن در مراجع ذیربط اقدام به شکایت و طرح دعوی علیه کارفرمای خاطی نموده و در پی احقاق حق و حقوق خود باشند.

قرارداد کار

شکل گیری رابطه کاری بین کار و کارفرما مستلزم این است که کارگر و کارفرما با هم یک قرارداد اداری منعقد کنند. در واقع قرارداد موجب می شود که آنچه بین کارگر و کارفرما لازم الاجرا است،مستند باشد تادر صورت تخلف هر یک از طرفین بتوان به آن استناد کرد. در یک نمونه  قرارداد کار،کارگر یک شخص حقیقی است که جویای شغل بوده است و کارفرما می تواند یک شخص حقوقی ویا یک شخص حقیقی باشد.

قرارداد کار یکی از رایج ترین قراردادهاست که در قانون کار به تفصیل درباره آن صحبت شده است.در خصوص اینکه قرارداد کار چیست باید به ماده ۷ قانون کار رجوع کرد که اشعار می دارد:

” قرارداد کارعبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق  السعی، کاری رابرای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد.

‌تبصره ۱

حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد توسط وزارت کار و اموراجتماعی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید. ‌

تبصره ۲ 

در کارهایی که طبع آنها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می‌شود.”

با توجه به این ماده می توان دریافت که در همه انواع قرارداد کار، امکان انعقاد هم به صورت کتبی و هم به صورت شفاهی وجود داشته و این یعنی قرارداد کار یک قرارداد رضایی است یعنی بدون هیچ تشریفات و لفظ خاصی، صرف توافق دو قصد منعقد می شود. ضمن اینکه باید دانست که قرارداد کاریک قرارداد معین است یعنی قواعد و مقررات آن در قانون به طور مشخص بیان شده است و افرادملزم به رعایت مفادآن هستند مگر اینکه خود قانون طور دیگری مقرر کرده باشد.

نحوه نوشتن قرارداد کار

پس از تعریف قرارداد کار نوبت به صحبت در خصوص نحوه نوشتن قرارداد کار می رسد. همانگونه که دربالا نیز اشاره داشتیم، قرارداد کار یک قرارداد معین است بدین معنا که قواعد و مقررات آن در قانون به طورمشخص بیان شده و افراد ملزم به رعایت آن هستند مگر در مواردی که قانون  طوردیگری مقرر کرده باشد.

مطابق ماده ۸ تا ۱۰ قانون کار، شرایط صحت قرارداد کار معتبر عبارت است از:

• مشروعیت مورد قرارداد

• معین بودن موضوع قرارداد

• عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر

• ذکر مشخصات دقیق طرفین

• ذکر نوع کار یا حرفه یا وظیفه‌ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد

• ذکر حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن

• ذکر ساعات کار، تعطیلات و مرخصی‌ها

• ذکر محل انجام کار

• ذکر تاریخ انعقاد قرارداد

• ذکر و تعیین مدت زمان قرارداد کار، چنانچه کار برای مدت معین باشد

• ذکر شرایط و نحوه فسخ قرارداد کار (در مواردی که مدت تعیین نشده باشد)

انواع قرارداد کار

ابتدا انواع قرارداد کاروزارت کار را با هم مرور می‌کنیم و پس از آن، مهمترین نکات قانون کار یا قرارداد استخدام را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا با انواع آن آشنا شوید.

قرارداد کار دائمی ( غیر موقت )

قرارداد کار دائم یا فرم قرارداد کار غیرموقت ، یک توافق نامه بدون زمان است. یعنی در بندهای فرم قرارداد کار هیچ نشانه‌ای در مورد موقتی بودن، وجود ندارد.یکی از نکات مهم قرارداد کار وزارت کار این است که مطابق تبصره ۲ ماده ۷ قانون کاردر کارهایی که طبیعت آن‌ها جنبه مستمر دارد در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود قراردادکار، دائمی محسوب می‌شود.

شرایط فسخ نمونه قرارداد انجام کار دائمی

مطابق ماده ۲۱ قانون کار، قرارداد دائم با یکی از شرایط زیر به پایان می‌رسد:

1. فوت کارگر

2. بازنشستگی یا از کار افتادگی کامل کارگر

3. استعفای کارگر

4. اخراج موجه کارگر

استعفای کارگر مطابق قانون انجام می‌شود. کارگر وظیفه دارد یک ماه به فعالیت خود ادامه دهد ودرهمان ابتدا استعفای خود را به صورت کتبی به کارفرما اعلام کند. در صورتی که حداکثر ظرف مدت ۱۵روز،استعفای خود را به صورت مکتوب به کارفرما اطلاع ندهد استعفای ایشان منتفی محسوب می‌شود و قرارداد قانون کار همچنان معتبر است. در این حالت، کارگر وظیفه دارد رونوشت استعفا و انصراف آن را به شورای اسلامی کارگاه (در صورت وجود) یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران تحویل دهد.درباره اخراج کارگر نیز باید توجه داشت که مطابق ماده ۲۷ همین قانون، هرگاه کارگر در انجام وظایف خودکوتاهی کند وآیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را حتی با وجود تدکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق داردعلاوه بر مطالبات وحقوق عقب افتاده، به نسبت هر سال سابقه کار، معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر رابه عنوان حق  سنوات به او پرداخت کند و قرارداد فسخ شود.

قرارداد کار موقت با مدت معین

پس از قرارداد کار دائم، یکی دیگر از انواع قرارداد کار ، قرارداد کار موقت با مدت معین است.ماهیت برخی کارها به شکلی است که برای آن، مدت مشخصی از طرف کارفرما مشخص می‌شود. امامدت قراردادقانون کار ، از سوی کارفرما و کارگر ، قابل تمدید است.

لازم به ذکر است که تمدید قرارداد کاری به معنای تبدیل آن به کار دائم نیست مگر آن که طرفین در این مورد توافق کنند و به صراحت به دائمی بودن آن اشاره شود. عدم تمدید قرارداد کار هم بعد از پایان مدت آن امکان‌پذیر است. یعنی کارفرما موظف نیست که قرارداد را تمدید کند و به محض خاتمه قرارداد، وظایف قانونی طرفین تمام می‌شود.

قرارداد کار موقت با کار معین

ویژگی این نوع قراردادها، معین بودن عمل و نتیجه آن است و شرط زمان انجام عمل در آن، اهمیت کمتری دارد. اگرچه نوشتن مدت آن بهتر است تا از سوء استفاده‌های احتمالی جلوگیری شود و یک قراردادمطمئن تنظیم گردد.

نحوه پرداخت حق الزحمه در بخش شرایط توافق، ذکر می‌شود و با انجام کامل تعهدات و پرداخت حق الزحمه ،قرارداد نامه کاری موقت به پایان می‌رسد.

شرایط فسخ نمونه قرارداد انجام کار موقت

مطابق ماده ۲۵قانون کار جمهوری اسلامی ایران ، هرگاه قرارداد کاری برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین امضاء شده باشد هیچ کدام از طرفین فرم قراردادکار ، به تنهایی حق فسخ آن راندارند. اما به طور کلی شرایط پایان قراردادکارموقت یا قرارداد مدت معین یا قرارداد کار معین تاحد زیادی مشابه قرارداد کار دائمی است که در بالا، آن را توضیح دادیم.

تنها نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد آن است که در این نوع از قراردادکار ، پس از پایان مدت نیز در صورت عدم تمدید قرارداد کار وزارت کار ، توافق نامه به پایان می‌رسد و اگر قرارداد کاری  معین است پس از انجام کامل عمل، رابطه کارگری و کارفرمایی تمام می‌شود.

ساعت کار به چه صورت است؟

مساله ساعات کار کارگران، یکی از نکات مهم قرارداد کار وزارت کار است.مطابق با ماده ۵۱قانون کار ،ساعات کار کارگران در هر روز، نباید از ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه بیشتر باشد.البته درکارهای سخت و زیان آورو زیر‌زمینی ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته بیشتر شود.

کارفرما و کارگر می‌توانند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان نوشته شده درقانون کارو در سایر روزها بیشتر از آن قرار دهند به شرط آن که مجموع ساعات کار در کل هفته از ۴۴ ساعت بیشترنشود.

بیمه

مطابق با ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان وظیفه دارند که بر اساس قانون تامین اجتماعی، کارگران خودرابیمه کنند.نکته بالا در خصوص انواع روابط کاری صدق می‌کند و تفاوتی درباره انواع قرارداد کار دائمی یاموقت وجودنخواهد داشت. در هرصورت، حق بیمه کارگر باید پرداخت شود.

مزد کارگر

بر اساس ماده ۳۵ قانون کار، مزد یا حق الزحمه ، وجه نقد یا غیر نقدی یا هم نقدی و هم غیرنقدی است که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می‌شود. در صورتی که مزد به صورت ساعتی پرداخت شود به آن مزد ساعتی گفته می‌شود.اگر پرداخت مزد بر اساس میزان انجام کار یا محصولی باشد که تولید شده است به آن، کارمزد و چنانچه براساس انجام کار در زمان معین باشد به آن کارمزد ساعتی گفته می‌شود.

در حال حاضر، حداقل دستمزد کارگری ۱,۳۹۳,۲۵۰ ریال (یک میلیون و سیصد و نود و سه هزار ودویست وپنجاه ریال) است و حداقل حقوق ماهیانه (برای ۳۰ روز کار) مبلغ ۴۱,۷۹۷,۵۵۰ (چهل و یک میلیون وهفتصد و نود و هفت هزار و پانصد و پنجاه ریال) محاسبه می‌شود.

تعطیلات کارگر

مطابق با ماده ۶۲ قانون کار ، روز جمعه به عنوان روز تعطیل کارگران محسوب می‌شود که البته به روزجمعه مزد تعلق می‌گیرد حتی با وجود آن که کارگر کار نکرده باشد و در تعطیلات باشد.البته در اموری که نیاز به کار در روز جمعه است، اگر از تعطیلی روز جمعه استفاده نشود کارگر حق دارد۴۰ درصد اضافه بر مزد دریافت کند یعنی علاوه بر حقوقی که بخاطر کار در روز جمعه دریافت می‌کند ۴۰درصد از حقوق روزانه خود را هم دریافت خواهد کرد.

مرخصی کارگر

مرخصی سالانه کارگران با استفاده از مزد و محاسبه چهار روز جمعه، مجموعا یک ماه است.بقیه روزهای  تعطیل جزو روزهای مرخصی محسوب نمی‌شود.در مورد کارگرانی هم که کمتر از یک سال مشغول به کار هستند میزان مرخصی استحقاقی به نسبت مدت زمانی که کار کرده‌اند از کل سال و از میزان یک ماه مرخصی استحقاقی محاسبه می‌شود.

حق مسکن و بن کارگری

حق مسکن و بن کاری ، از مزایای قانونی کارگر و کارمند محسوب می‌شود. کارفرما موظف است این حقوق قانونی را پرداخت کند. اگر از پرداخت آن مبالغ خود داری کرد، کارگر می‌تواند به وزارت کار مراجعه کند و دعوای او در آنجا مطرح شود.

در حال حاضر، بن کارگری به میزان ۸,۵۰۰,۰۰۰ ریال (هشت میلیون و پانصد هزار ریال) و حق مسکن به مبلغ ۶,۵۰۰,۰۰۰ ریال (شش میلیون و پانصد هزار ریال) است.

حق اولاد

پرداخت حق اولاد به کارگر، شرایط زیر را دارد:

1. حق اولاد برای تمام فرزندان تعلق می‌کیرد.

2. کارگر باید حداقل ۷۲۰ روز، سابقه داشته باشد.

3. باید سن فرزندان، کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی باشد. یا فرزندان مشغول به تحصیل بدون اشتغال به کار باشند.

4. در در مورد دختر، تا زمان ازدواج، حق اولاد پرداخت می‌شود.

در حال حاضر، حق اولاد به میزان ۴,۱۷۹,۷۵۰ ریال (چهار میلیون و صد و هفتاد و نه هزار وهفتصد و پنجاه ریال) است.

یک نکته مهم این است که در حال حاضر و با توجه به قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده،محدودیتی در تعداد اولاد کارمند و کارگر وجود ندارد. بر همین اساس، کارفرما موظف به پرداخت حق اولاد به تمام فرزندان نیروی انسانی خود است.

این در حالی است که تا قبل از تصویب این قانون، در خصوص حق اولاد، سقف وجود داشت و این سقف تا دو فرزند بود. به عبارت دیگر، تا قبل از تصویب قانون جدید، فقط دو فرزند از فرزندان کارگران و کارمندان مشمول حق اولاد بودند ودر مورد تعداد مازاد بر این افراد، مبلغی پرداخت نمی شد. به نظر می‌رسد این تغییرات با هدف تشویق به فرزند آوری طراحی و در متن قانون منعکس شده است.

حق ماموریت

طبق ماده ۴۶ قانون کار، ماموریت وقتی اتفاق می‌افتد که کارگر برای انجام کار، حداقل، ۵۰ کیلومترازکارگاه دور شود یا اگر تا این مسافت دور نمی‌شود، مجبور باشد، حداقل یک شب در محل ماموریت توقف کند. طبق قانون کار، حق ماموریت از مزد ثابت یا مزد مبنای کارمند و کارگر، کمترنیست. از طرف دیگر،کارفرما موظف است، هزینه رفت و برگشت به محل ماموریت را پرداخت کند.

کارگر در مورد پرداخت این هزینه‌ها هیچ وظیفه‌ای ندارد.

دوره آزمایشی قرارداد کار وزارت کار

مساله دوره آزمایشی یکی دیگر از نکات مهم قرارداد کار است.

طبق ماده ۱۱ قانون کار طرفین می‌توانند با توفق یکدیگر، مدتی را به عنوان دوره آزمایشی تعیین کنند.درطول این مدت هریک از طرفین حق دارند بدون نیاز به اطلاع قبلی و بدون آن که لازم باشد خسارتی پرداخت نمایند رابطه کاری را قطع کنند و قرارداد کار آزمایشی فسخ شود.

البته در صورت فسخ نمونه قرارداد کار دوره آزمایشی و قطع رابطه کاری از طرف کارفرما ، ایشان وظیفه دارد حقوق کامل تمام دوره آزمایشی را به طرف مقابل پرداخت کنند اما اگر کارگر به قراردادکارپایان دهد،کارگر فقط مستحق دریافت دستمزد مدتی است که فعالیت کرده است.

حداکثر مدت دوره آزمایشی قرارداد کاری برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهرودارای تخصص سطح بالا، سه ماه است.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم، موضوع بیمه دوره آزمایشی است. باید توجه داشت که حتی در دوره آزمایشی نیز، کارگر مستحق دریافت بیمه می‌باشد. کارفرما باید توجه داشته باشد که رابطه کاری با کارگر حتی اگر به صورت آزمایشی باشد، مستلزم پرداخت بیمه ایشان است. پس دوره آزمایشی کار نیز، مانع از پرداخت حق بیمه کارگری نمی‌باشد و قرارداد قانون کار حتی در حالت آزمایشی نیز، مشمول بیمه است و باید به این نکته توجه داشت.

به این قرارداد قانون کار، قرارداد کار سه ماهه نیز گفته می‌شود.

نمونه قرارداد کار سه ماهه چیست (قرارداد آزمایشی اداره کار)

ماده ۱۱ قانون کاراجازه داده است که کارفرما و کارگر مدتی را به عنوان دوره آزمایشی تعیین کنند. درمیان مردم به آن، قرارداد آزمایشی اداره کار گفته می‌شود. امروزه، کارفرمایان زیادی، درابتدای همکاری باکارگر، قرارداد آزمایشی اداره کار امضاء می‌کنند.

این دوره دارای خصوصیات زیر است:

1. دوره آزمایشی سه ماهه صرفاً مخصوص کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا است.

2. در صورت قطع رابطه کاری توسط کارفرما در دوره سه ماهه، ایشان موظف است تمام حقوق دوره آزمایشی را به کارگر پرداخت کند.

3. در صورت قطع رابطه کاری از طرف کارگر، کارگر فقط حق دریافت حقوق مدتی را دارد که کار کرده است و تمام حقوق قرارداد کار آزمایشی ، به ایشان پرداخت نمی‌شود.

کدام یک بهتر است؟

یکی از سوالات مهم کاربران این است: آیا قرارداد آزمایشی اداره کار به صورت جداگانه تنظیم شود و پس  از آن قرارداد اصلی میان طرفین امضا شود یا بهتر است قرارداد آزمایشی اداره کار به عنوان یک شرط باشد و در متن توافق اصلی نوشته می‌شود؟

پیشنهاد ما، تفکیک این دو توافق از یکدیگر است. این کار، اختلافات بعدی را به حداقل می‌رساند.

مدت قرارداد را چگونه تعیین کنیم؟

بارها از سوی کارفرمایان یا کارگران و کارمندان از ما پرسیده شده است که قرارداد کار برای چند روز یا چندماه تنظیم می‌شود؟ آیا در این مورد، محدودیتی توسط قانون تعیین شده است؟ آیا باید حداقل‌هایی را در این مورد رعایت کنیم و براساس آن، قرارداد تنظیم شود؟ در صورتی که پاسخ  سوال منفی است، قرارداد را برای چه مدتی تنظیم کنیم که تبعات قانونی آن به حداقل برسد؟

پاسخ این است که هیچ محدودیتی توسط قانون گذار تعیین نشده است و شما می‌توانید بدون نگرانی وبرای هرمدت زمانی که در نظر دارید، با طرف مقابل خود توافق کنید. بنابراین یک قرارداد یک روزه نیز،دارای اعتبار قانونی است.

در مورد سوال دوم نیز، باید گفت هیچ تفاوتی در مدت قرارداد از نظر تبعات قانونی آن وجود ندارد و میزان مسئولیت‌های کارفرما براساس میزان مدتی که نیرو، در اختیار ایشان است، تعیین خواهد شد.

اگر بیمه نیرو را به خودش بدهم؟سوال دیگری که پرسیده می‌شود نحوه پرداخت بیمه نیرو است. بعضی از کارفرمایان، حق بیمه خود را در خصوص بیمه کارگر یا کارمند به ایشان پرداخت می‌کنند تا به قول خودشان، زحمت مراجعه به مراکز بیمه و برگه بازی و مانند آن را کم کنند. آن‌ها از ما می‌پرسند که آیا این روش، باعث می‌شود که وظیفه قانونی  آن‌ها، انجام شود و دیگر مسئولیتی در مقابل قانون نداشته باشند؟

باید بگوییم نه! شما به هر حال مسئول مستقیم سهم خود از حق بیمه کارگر یا کارمند هستید. حتی با پرداخت این سهم به نیروی انسانی خود و حتی با وجود دریافت رسید، مسئولیت شما تمام نمی‌شودوحتی ممکن است به دلیل تاخیر در پرداخت بیمه، جریمه شوید.

تبعات پرداخت بیمه کارگر به خودش!

همانطور که در بالا بیان کردیم، از نظر قانونی، شما مکلف به پرداخت حق بیمه خود به سازمان تامین اجتماعی هستید و قانون حقی برای کارگر یا کارمند در خصوص دریافت مستقیم حق بیمه قائل نشده است. لطفا از انجام این کار خودداری کنید و مانع از تبعات بعدی و جریمه‌های سازمان تامین اجتماعی علیه خودتان شوید.

نمونه قرارداد کار پاره وقت

قرارداد پاره وقت اداره کار قراردادی است که در آن، مدت کارکرد روزانه کارگر، از ۸ ساعت فعالیت روزانه کمتر می‌باشد یا کارگر در برخی از روزهای هفته، در خدمت کارفرما است و در روزهای دیگر، در اختیار خودش می‌باشد.

وضعیت بیمه نمونه قرارداد پاره وقت اداره کار

رعایت قوانین وزارت کار در مورد قراردادهای کار پاره وقت نیز ضروری است. در این مورد، هیچ تفاوتی میان قراردادهای کار تمام وقت و پاره وقت وجود ندارد و بیمه این قراردادها، متناسب با ساعات کارکرد،محاسبه می‌شود. بنابراین بابت هر ۸ ساعت کار، یک روز سابقه بیمه محاسبه خواهد شد.

در مورد سایر مزایا نیز، مانند حق بیمه است و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت (پاره وقت) فعالیت می‌کنند، متناسب با ساعات فعالیت انجام شده، محاسبه می‌شود. بنابراین قرارداد پاره وقت اداره کار وقرارداد کار دائمی، از نظر بیمه با هم تفاوت ندارند.

نمونه قرارداد کار ساعتی بدون بیمه قانونی است

به قرارداد ساعتی اداره کار ، قرارداد حق الزحمه ساعتی نیز گفته می‌شود. قراردادکار بدون بیمه امکان‌پذیر نیست.قانون کار یک قانون اجباری (آمره) است و با توجه به این‌که موضوع بیمه کارگر در قانون کارآمده است،توافق برخلاف آن، فاقد اعتبار است.

مرجع حل اختلاف فرم نمونه قرارداد کار اداره کار

طبق ماده ۱۵۷ قانون کار، مرجع حل اختلاف نمونه قرارداد کاری ، اداره کار است.

بنابراین کارفرما و کارگر باید شکایت خود را در اداره کار طرح کنند. اختلافات، ابتدا از طریق صلح و سازش حل می‌شود و در صورت عدم سازش، هیات‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار ، به موضوع رسیدگی می‌کنند.

لازم به ذکر است، تنها مرجع رسیدگی به اختلافات طرفین، همین مرجع است و طرفین نمی‌توانند برای مراجعه به مرجع دیگری، توافق کنند.

بنابراین، هر توافق دیگری که توسط طرفین انجام شود قابل قبول نیست حتی اگر در متن قراردادنیز مورد تاکید قرار بگیرد. طرفین در هر حال، باید به مراجع مذکور در قانون کار مراجعه کنند و اگراز سوی مرجعی غیر از مراجع قانونی اداره کار، رای صادر شود آن رای از اعتبار برخوردار نیست.

تمدید ضمنی قرارداد کار وزارت کار

ممکن است پس از پایان قرارداد، کارگر و کارفرما بخواهند که توافق را تمدید کنند. برای این موضوع، دو حالت وجود دارد:

1. در متن توافق، شرایط تمدید مشخص شده است.

2. در متن توافق، شرایطی برای تمدید وجود ندارد.

اگر شرایط تمدید، در متن باشد نیز، دو حالت وجود دارد:

1. توافق به صورت خودکار تمدید می‌شود.

2. تمدید آن، مشروط به تایید طرفین است.

در حالت تمدید خودکار، کارفرما و کارگر، تاثیری در تمدید قرارداد ندارند. به محض تمام شدن مدت آن،قرارداد برای یک دوره دیگر تمدید خواهد شد. البته در حالت تمدید خودکار، متن قرارداد به این شکل تنظیم می‌شود که، درصد مشخصی در دوره بعد، به مجموع دستمزد کارگر اضافه می‌شود که این درصدبه دلیل تغییرات ارزش پول کشور است و در مجموع، این مبلغ، از حداقل دستمزد وزارت کار، کمتر نخواهدبود.در حالت دوم، تمدید قرارداد با توافق طرفین و مطابق شرایط مورد نظر آن‌ها، انجام می‌شود.

تفاوت کارگری و پیمانکاری

توافق نامه‌های کارگری و پیمانکاری، تفاوت‌های متعددی دارند. ما در ادامه این مطلب، تفاوت‌های موجود میان این دو دسته‌ از اشخاص را بیان می‌کنیم:

1. پیمانکار می‌تواند شخص حقوقی (شرکت) باشد اما کارگر، حتماً شخص حقیقی است. منظور از شخص حقیقی، انسان می‌باشد. بنابراین، کارگر نمی‌تواند یک شرکت باشد. اگر قصد دارید با شرکت، قرارداد تنظیم کنید بهتر است از سایر قراردادها استفاده شود. البته کارفرما می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد و در این مورد، محدودیتی وجود ندارد.

2. پیمانکار، مشتریان متعددی دارد اما کارگر، معمولاً برای یک شخص کار می‌کند.

3. دستمزد پیمانکار براساس نتیجه کار است اما مزد کارگر براساس زمان، تعیین می‌شود. البته در هردو حالت، لازم است به مندرجات توافق طرفین توجه شود.

4. پیمانکار می‌تواند نیرو جذب کند که در این صورت، ممکن است آن نیروها در شرایطی، به عنوان پیمانکار دست دوم شناخته شوند اما کارگر، خودش کار می‌کند.

5. پیمانکار معمولاً با ابزار خودش کار می‌کند اما کارگر با ابزار کارفرما، مشغول به کار می‌شود و وظیفه‌ای در این مورد ندارد. البته ممکن است طرفین، در این مورد توافق دیگری بکنند.

نمونه قرارداد کار به نفع کارفرما مفهومی دارد؟

خیر. در واقع از آنجایی که روابط کارگری و کارفرمایی براساس قانون کار تعیین می‌شود و این قانون، یک قانون آمره و دستوری است، لذا هرگونه توافقی برخلاف آن، پذیرفته نیست. به عبارت دیگر، جزئیات روابط کارگری و کارفرمایی براساس متن قوانین کار و تامین اجتماعی تعیین می‌شود و طرفین موظف به تبعیت از آن شرایط و قواعد قانونی هستند.

برای مثال، هیچ کدام از کارگر و کارفرما حق ندارند در خصوص حقوق ماهیانه کمتر از حقوق تعیین شده توسط قانون گذار، توافق کنند. همچنین توافق در مورد اینکه، کارگر بیمه نشود یا اینکه حق بیمه به خودکارگر پرداخت شود و به اداره تامین اجتماعی پرداخت نشود، قابل قبول نخواهد بود.

بنابراین، قراردادی که به نفع کارفرما و به ضرر کارگر باشد، در عمل قابل پیاده سازی نیست وقانون گذار با توجه به اهمیت روابط کارگری و کارفرمایی، جزئیات روابط آن‌ها را مشخص کرده است و هرگونه توافقی را در این خصوص رد می‌کند.

قرارداد کار چیست؟

قرارداد کار یا قرارداد استخدامی به قراردادی گفته می‌شود که بین یک نفر به عنوان کارفرما و یک نفر به عنوان کارگر منعقد می‌شود. بر اساس ماده ۷ فصل دوم قانون کار، قرارداد کار قراردادی کتبی یا شفاهی است که به موجب آن، کارگر متعهد می‌شود در ازای دریافت مبلغی معین به عنوان حق السعی، کاری را برای مدت زمان مشخص برای کارفرما انجام بدهد. کارگر شخصی حقیقی است که به درخواست کارفرما کاری را انجام می‌دهد و به صورت هفتگی، روزانه یا ماهانه مزد دریافت می‌کند. کارفرما نیز شخصی حقیقی یا حقوقی است که کار به دستور و درخواست او انجام می‌شود و مکلف به پرداخت مزد به کارگر است.

استخدام در بخش دولتی و قراردادهای آن

فرآیند جذب و استخدام نیروی انسانی بخش دولتی با بخش خصوصی تفاوت‌هایی دارد و این بخش معمولاًاز طریق برگزاری آزمون استخدامی، مصاحبه و گزینش اقدام به تأمین منابع انسانی خود می‌کند.

قراردادهای کاری بخش دولتی شامل دستگاه‌ها و ادارات دولتی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• قرارداد رسمی

• قرارداد پیمانی

• قرارداد خدماتی یا به اختصار قراردادی

قوانین استخدام کار کارمندان رسمی دولت بر اساس قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری اعمال می‌شود و این کارمندان پس از اتمام خدمت از مزایای صندوق بازنشستگی کشوری بهره‌مند خواهند شد. میزان افزایش حقوق سالیانه و مزایای کارمندان همگی توسط دولت تعیین می‌شود.

کارمندان بخش دولتی از ثبات، امنیت شغلی و حقوق و مزایای بالایی برخوردار هستند و به همین دلیل شمار زیادی از کارجویان به دنبال استخدام در ادارات دولتی هستند. با این حال نرخ اشتغال‌زایی واستخدام نیرو در بخش دولتی بسیار کم و فرآیندهای جذب و استخدام این بخش نیز بسیارپیچیده و سخت است. به همین دلیل بخش عمده نیروی کار در بخشه‌ای خصوصی کشور مشغول به کار می‌شوند.

استخدام در بخش خصوصی

همان‌طور که گفتیم بخش عمده کارجویان در بخشه‌ای خصوصی کشور می‌توانند موقعیت شغلی مناسبی پیدا کنند و استخدام شوند. به همین دلیل تمرکز اصلی این مقاله بر قراردادهای استخدامی بخش خصوصی و انواع نمونه قرارداد کار است.

در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنیم که از نظر قانون تنها به کارمندان دولتی، کارمند گفته می‌شود و سایر شاغلین در بخش‌های خصوصی در هر سمت و عنوانی از دید قانون، کارگر هستند ومشمول مزایا وقوانین قانون کار قرار می‌گیرند.

قراردادهای کارگری از نظر مدت زمان قرارداد و ساعات کاری به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که درادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

انواع نمونه قرارداد کار بر اساس مدت زمان

قرارداد با توجه به مدت زمان آن به چند دسته کلی تقسیم می‌شود:

قرارداد دائمی یا غیرموقت

یکی از بهترین و پرطرفدارترین انواع نمونه قرارداد کار، قرارداد دائمی یا غیرموقت است و اکثر کارجویان نیزبه دنبال استخدام با قرارداد دائمی هستند.

در این نوع قرارداد مدت زمانی برای پایان و خاتمه همکاری ذکر نمی‌شود یا به نامحدود بودن ودائمی بودن آن در متن نمونه قرارداد کار اشاره می‌شود و کارگر در بهترین شرایط می‌تواند تادوران بازنشستگی در این موقعیت شغلی مشغول به کار باشد. قانون کار نیزاصرار بر دائمی شدن روابط قراردادی دارد تا به این وسیله، تا حد امکان از حقوق و منافع کارگران محافظت شود.بر اساس تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار، در مورد کارهایی که جنبه مستمر دارند، اگر مدتی در نمونه قرارداد ذکر نشود قرارداد به عنوان قرارداد دائمی و غیرموقت تلقی خواهد شد.

قرارداد دائمی بهترین شکل قرارداد استخدامی است و برای کارگر مزایای فراوانی دارد:

• کارگر شغلی ثابت و مطمئن خواهد داشت و از امنیت شغلی بالایی برخوردار خواهد شد.

• با افزایش سال‌های خدمت، مزایای دیگری مثل حق سنوات و حق بیمه او افزایش خواهند داشت.

• کارگر در پایان مدت خدمت نیز مستحق دریافت حق سنوات به میزان آخرین مبلغ حقوقی ضرب‌در سال‌های خدمت خواهد شد که رقم قابل‌توجهی خواهد شد.

• بعد از بازنشستگی یا ترک کار به دلیل ازکارافتادگی یا فوت، حقوق و مزایای او از محل صندوق تأمین اجتماعی به فرد یا خانواده او پرداخت می‌شود.

مزیت قرارداد کار دائمی این است که فسخ یک‌طرفه آن از نظر قانونی امکان‌پذیر نیست و تنها در این شرایط، قرارداد خاتمه پیدا می‌کند:

• فوت، بازنشستگی یا ازکارافتادگی کارگر

• استعفای کارگر بر طبق روند قانونی

• اخراج موقت کارگر (که توسط هیئت‌های حل اختلاف تائید شده باشد)

قرارداد کار موقت

این نمونه قرارداد کار همان‌طور که از اسمش مشخص است برای یک بازه زمانی موقت بین کارگر وکارفرما منعقد می‌شود و در من قرارداد، تاریخ شروع و پایان قرارداد ذکر می‌شود. در این مدت‌زمان، کارگرموظف است کارهایی که شرح آن‌ها در قرارداد ذکرشده را به دستور کارفرما انجام دهد و به ازای آن مزددریافت کند.

این قرارداد در مورد کارهایی که ماهیت آن‌ها جنبه موقت و غیرمستمر دارد کاربرد دارد. البته برای صیانت از حق‌وحقوق کارگران، حداکثر مدت‌زمان قرارداد موقت در کارهایی که طبیعت غیرمستمر دارند توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود.

چنانچه قرارداد موقت پایان یابد و قرارداد به‌موقع تمدید نشود یا کارفرما در مورد ادامه همکاری تعیین تکلیف نکند کارگر می‌تواند مدعی شود که قرارداد به صورت شفاهی تمدید شده است.البته لازم به ذکراست تمدید قرارداد موقت به هیچ به معنای دائمی شدن آن نخواهد بود.

قرارداد کار معین

نوع سوم نمونه قرارداد کار مربوط به قراردادهای کاری است که بابت انجام یک کار معین ومشخص بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. در این نوع قرارداد نوع کار مشخص می‌شود و به محض انجام دادن کارتوسط کارگر، قرارداد و تعهد کارگر پایان می‌یابد.

در این قرارداد نیز فسخ یک‌طرفه آن امکان‌پذیر نیست؛ ولی تمام شدن کار به معنای پایان یافتن قرارداد استخدامی خواهد بود. به‌عنوان‌مثال، کارگرانی که برای آسفالت کردن خیابان یا رنگ کردن یک خانه به کارگرفته می‌شوند با تمام شدن عملیات ساخت‌وساز، قراردادشان نیز خاتمه یافته در نظر گرفته خواهد شد.

البته در قرارداد کار موقت، چنانچه مدت‌زمان انجام کار یک سال یا بیشتر طول بکشد، کارفرماموظف است به ازای هر سال سابقه کار مبلغی معادل یک ماه طبق آخرین مبلغ حقوق به عنوان مزایای پایان کار به کارگر پرداخت کند.

قرارداد کار آزمایشی

در صورتی که طرفین قبل از عقد قرارداد دائمی یا موقت نیاز به آشنایی داشته باشند اقدام به امضای نمونه قرارداد کار آزمایشی می‌کنند. مدت‌زمان قرارداد آزمایشی و امکان یا عدم امکان تمدید قرارداد می‌بایست در متن قرارداد ذکر شود.

بر اساس ماده ۱۱ فصل دوم قانون کار، طرفین می‌توانند با توافق و موافقت یکدیگر مدت زمانی را به عنوان دوره آزمایشی در نظر بگیرند و قرارداد آزمایشی امضا کنند. در طی این دوره هریک از طرفین این حق را دارد که بدون اخطار قبلی و بدون آنکه ملزم به پرداخت خسارت شود رابطه کاری را قطع و قراردادرا فسخ نماید.

البته در صورتی که خاتمه همکاری از سوی کارفرما باشد او موظف به پرداخت حقوق مقررشده برای کل دوره آزمایشی خواهد بود؛ اما اگر کارگر پایان دهنده رابطه باشد کارگر تنها مستحق دریافت حقوق برای مدت‌زمان انجام کار است.

لازم به ذکر است طبق قانون، مدت زمان دوره آزمایشی برای کارگر ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگر ماهر و متخصص سه ماه در نظر گرفته شده است.

انواع نمونه قرارداد استخدامی بر اساس ساعات کاری

مواردی که در بالا ذکر کردیم دسته‌بندی کلی قراردادهای استخدامی است. اما کارگر و کارفرما ممکن است بنا به شرایط و برحسب ساعات کاری، اقدام به قراردادهایی با عناوین دیگر هم بکنند. در ادامه به برخی از متداول‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

قرارداد تمام وقت

قرارداد تمام موقت که می‌تواند به طور دائمی یا موقت باشد بر اساس میزان ساعات کاری کارگر تنظیم می‌شود. در این نوع قرارداد، کارگر متعهد می‌شود مطابق با ساعات کاری مقررشده در قانون کار مشغول به کار شود. بر طبق قانون کار، میزان ساعات کاری ۴۴ ساعت در هفته و روزانه ۸ ساعت می‌باشد. درصورتی که کارگر یا کارمند قرارداد تمام وقت را امضا کند از تمامی مزایای قانونی مثل حق بیمه،اضافه‌کار، پاداش، عیدی، سنوات و … برخوردار خواهد شد.

قرارداد نیمه‌وقت یا پاره وقت

دیدیم که ساعات کاری مقرر هفته‌ای ۴۴ ساعت است؛ حال اگر ساعات کاری کمتر از این میزان باشد به قراردادی که بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود قرارداد پاره وقت می‌گویند. با این حال، طبق عرف بازار کار، قرارداد نیمه وقت به معنای نصف ساعات کاری تمام وقت و حدودا ۲۰ الی ۲۲ ساعت در هفته است. کارگرانی که به صورت نیمه وقت مشغول به کار می‌شوند نیز از مزایای قانون کار باید برخوردار باشند.

قرارداد ساعتی

نوع دیگری از نمونه قرارداد کار بر اساس میزان ساعات کار کارگر تعیین می‌شود و به آن قرارداد کار ساعتی گفته می‌شود. در این قرارداد حقوق و مزد به ازای هر یک ساعت کار کارگر و کارمند تعریف می‌شود و بر اساس توافق طرفین در پایان هفته یا ماه، به ازای مجموع ساعات کاری به کارگر حقوق پرداخت می‌شود. مشاورینی که در زمینه‌های مختلف مثل اداری ، بازاریابی و مارکتینگ، حسابداری و مالی و … به ارائه راهنمایی و مشاوره می‌پردازند معمولاً قرارداد ساعتی امضا می‌کنند.

قرارداد پیمانکاری

در برخی مواقع، ساعات کار اهمیت چندانی ندارد و موضوع اصلی قرارداد، پایان یافتن یک کار و پروژه است. در چنین مواقعی کارفرما و کارگر اقدام به امضای قرارداد پیمانکاری می‌کنند. در این نمونه قراردادکار معمولاً شرایط و بازه زمانی انجام کار و همین‌طور مزد انجام کار تعیین می‌شود و کارگر مکلف است کارمحول شده را در یک یا چند مرحله تمام کند و به کارفرما تحویل دهد .