در این مقاله قصد داریم شما خوانندگان عزیز را با تنظیم قرارداد پیمانکاری آشنا کنیم و نکاتی که لازم است در هنگام انعقاد قرارداد پیمانکاری را تشریح می کنیم. پیمانکاری قراردادی است که در ان انجام عمل یا فروش کالایی را با شرایط معینی در قبال مزد یا بهاء و در مدت معین به شخص یا اشخاص معلوم به نام پیمانکار واگذار می شود. نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری ممکن است درباره حمل و نقل ، خرید مصالح ، تجهیزات، ماشین آلات، تهیه و نصب تجهیزات صنعتی ، ساخت و ساز ابنیه و مستحدثات عمرانی وساختمانی از قبیل راه، سد، تونل و… می باشد.

عموماً درتعهدهای پیمانکاری بصورت فرمت و به طورکتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قرارداد می رسد. تدوین قرارداد دارای اصول خاصی می باشد که آن را از سایر قراردادها متمایز می نماید لذا در این مقاله سعی بر آن شده تا در خصوص تنظیم قرارداد پیمانکاری نکاتی که می بایست رعایت گردد، ذکر شود .

چگونه قرارداد پیمان کاری تنظیم کنیم ؟

قرارداد پیمانکاری چیست؟

به طور کلی قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما، انجام عملی با شرایط معین و دربرابر وجه معین، در مدت مشخص را به شخص حقیقی یا حقوقی به نام پیمانکار(مقاطعه کار) واگذارمی‌کند.

ارکان قرارداد پیمانکاری چیست؟

برای تنظیم یک قرارداد پیمانکاری باید ابتدا طرفین قرارداد به طور دقیق تعیین شده و رابطه آنها بایکدیگر نیز کاملا تبیین شود. قدم بعدی تبیین ماهیت خدمت موضوع قرارداد است .یعنی در قرارداد باید به تفصیل شرح داده شود که کارفرما از پیمانکار چه توقعاتی دارد ومی‌خواهد پیمانکار چه خدماتی را به او ارائه دهد. در این مرحله از قرارداد بدون در نظر گرفتن ضمانت اجراهای موثر مثل جبران خسارت نمی‌توان کنترل لازم بر پیمانکار برای پیشبرد کار را تامین کرد .در برخی موارد، قرارداد عدم افشا اطلاعات و یا همان محرمانگی نیز به قرارداد پیمانکاری ضمیمه می‌شود .به عنوان مثال کارفرما نوآوری‌ها و اطلاعاتی که تا قبل از سپردن کار به پیمانکار کسب نموده را دقیق بیان می‌کند تا در آینده پیمانکار بر اساس قرارداد عدم افشا ضمیمه شده الزام به حفظ این اطلاعات و حفظ حقوق مالکانه معنوی کارفرما را رعایت نماید. شرایط پرداخت و شرایط خاتمه قرارداد نیز در انتهای قرارداد تشریح می‌شود .

شرایط عمومی و اختصاصی پیمان به چه معناست ؟

هر موقع صحبت از قراردادهای پیمانکاری می‌شود اصطلاح شرایط عمومی پیمان و شرایط اختصاصی پیمان نیز مطرح می‌گردد.شرایط عمومی پیمان آن دسته از تعهدات تبعی است که به طرفین قرارداد تحمیل می‌شود و حقوق وتکالیف طرفین را مشخص می‌کند.

وجه تمایز شرایط عمومی پیمان و شرایط اختصاصی پیمان در این است که:

شرایط عمومی پیمان شرایط عامی است که بر تمامی قراردادهای پیمانکاری حاکم می‌شود و غیرقابل‌تغییر و حتی غیر قابل اجتناب است.زمانی که از شرایط اختصاصی پیمان صحبت می‌شود، منظور آن دسته از شرایطی است که طرفین قرارداد خودشان بر اساس شرایط، اوضاع و احوال و ماهیت قرارداد، با یکدیگر توافق کرده‌اند و بر روابطشان حاکم می‌دانند. نکته حائز اهمیت این است که: شرایط اختصاصی پیمان هیچ‌گاه نمی‌‌تواند ناقض مفاد شرایط عمومی پیمان باشد.در قراردادهای پیمانکاری مخصوصا قراردادهای عمرانی دو سند، شرایط عمومی و شرایط اختصاصی پیمان، به آن ضمیمه شده است.

انواع قراردادهای پیمانكاری ساختمان

انواع قرارداد پیمانکاری عبارت‌اند از:

1. قراردادهای پرداخت كلی (Lump Sum)

2. قراردادهای دائمی (Continual Contracts)

3. قراردادهای سنجشی (Measurement Contracts)

4. قراردادهای بازپرداخت هزینه (Cost Reimbursement Contracts)

5. قراردادهای مدیریتی ((M.C) Management Contracts)

6. قراردادهای مدیریت پروژه (Project Management Contracts)

7. قراردادهای طراحی و ساخت (Design And Build Contracts)

8. قرارداد مهندسی، تأمین تجهیزات، اجرا (Engineering Procurement Construction)

9. قراردادهای ساخت و توسعه.

۱- قراردادهای پرداخت كلی (Lump Sum)

دراین نوع قرارداد از انواع قرارداد پیمانکاری، پیمانکار تمامی كار تعریف شده را با هزینه مشخص و معینی انجام می‌دهد و انواع قیمت اینگونه قراردادها عبارتند از:

• قیمت ثابت (Fix)

• قیمت شناور (Floating)

۲- قراردادهای دائمی (Continual Contracts)

برای‌ موضوعاتی كه مرتبا تكرار می‌شوند مثل تعمیرات دوره‌ای و هدف كارفرما صرفه‌جویی درهزینه‌های مناقصه، تسریع در زمان عملیات پیمانکاری باشد، از این نوع قرارداد پیمانکاری استفاده می‌نماید.

 ۳- قراردادهای سنجشی (Measurement Contracts):

قیمت قرارداد پیمانکاری در این نوع قراردادها، هر چند در ابتدا به صورت تخمینی برآورد می‌شوند تا حدود كار مشخص باشد اما تا پایان كار و اندازه‌گیری تک تک اجزای كار قیمت پروژه معین نمی‌شود.

محاسبه قیمت اولیه در این نوع قرارداد به شرح ذیل صورت می‌گیرد:

• برمبنای اجزاء و قطعات مورد نیاز پروژه

• براساس برنامه ارائه شده توسط پیمانكار (پیمان‌های خدماتی و مشاوره‌ای)

۴- قراردادهای بازپرداخت هزینه (Cost Reimbursement Contracts):

در قراردادهای بازپرداخت هزینه، كارفرما متعهد می‌شود تا هزینه‌های اولیه پیمانكار را كه همان هزینه‌های واقعی كارگران، كارگاه و مواد مصرفی هستند، به علاوه‌ی مبلغ توافق شده‌ای به منظور پوشش دادن هزینه‌ها و سود پیمانكار پرداخت كند.

۵- قراردادهای مدیریتی (Management Contracts):

در این نوع قرارداد پیمانکاری، كارفرما، سازمان یا شركتی را برای مدیریت و هماهنگی امورفازهای طراحی و ساخت استخدام می‌كند تا در كنار پیمانكار به فعالیت بپردازد. اغلب قراردادهای مدیریتی نیازمندیک پیمانكار تخصصی است.انتخاب زود هنگام پیمانكار مدیریت در این نوع قراردادها می‌تواند موجب تقسیم كار طراحی وشركت دادن پیمانكار در آن شود. گاهی پیمانكار برخی تجهیزات و خدمات و دانش فنی را آماده می‌كند و كار اجرایی را به مجموعه‌ای از پیمانكاران خرد می‌دهد. این نوع قرارداد برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده‌ای كه در آن باید از تخصص و تجربه پیمانكار خاصی استفاده شود، مناسب است.

 ۶- قراردادهای مدیریت پروژه (Project Management Contract):

در این نوع قرارداد كارفرما، پیمانكار حرفه‌ای را مشخص و اموری مانند؛ مشخص كردن سایت،تجهیزات كارگاه، سرمایه گذاری، طراحی، اجراء، اموربازرگانی و تاییدات پروژه را بر عهده وی قرارمی‌دهد. پیمانكاربه عنوان مدیر پروژه شناخته می‌شود و با توجه به درصد پیشرفت پروژه مبلغ مشخصی از قیمت پیمان رادریافت می‌نماید.قرارداد مدیریت پروژه برای پروژه‌های سنگین و پیچیده كه در زمان كوتاهی باید انجام شود مناسب است.

وظایف پیمانكار در این نوع از قراردادها به شرح ذیل است:

۱- پیمانكار مسئول كمک به تیم پروژه برای دستیابی به اهداف است.

۲- مسئول مستقیم نظارت و هدایت، برنامه ریزی و هماهنگ‌سازی كلیه بخش های پروژه است.

مزایای قراردادهای مدیریت پروژه:

۱- بعلت استقلال پیمانكار ،وی می تواند بخوبی از عهده نظارت و هدایت و هماهنگ كردن تیم برآید.

۲- با مدیریت خوب، ممكن است بخشی از اجزاء هم‌پوشانی (overlap) پیدا كند و باعث صرفه‌جویی شود.

۳- اطمینان كارفرما از انجام دقیق خواسته‌های خود توسط پیمانكار مدیریت پروژه.

۷- قراردادهای طراحی و ساخت (Design and Build Contracts):

در این نوع از قرارداد پیمانكاری، پیمانكار مسئولیت طراحی و ساخت پروژه را به تنهایی بر عهده می‌گیرد وكارفرما نیازهای خود را به صورت شفاف معین نموده و پیمانكار منتخب این نیازها رامورد مطالعه قرار داده و شناسایی می‌كند. سپس با رعایت استانداردهای كیفی به انجام موضوع پیمانکاری مبادرت می‌نماید. به عنوان مثال یکی از این نوع قراردادها، قرارداد باکابینت‌ساز و نجار است.

۸- قرارداد مهندسی، تأمین تجهیزات، اجرا (Engineering Procurement Construction)

معمولا صاحبان کار یا کارفرمایان جز اجرای پروژه‌ها، درگیری‌های فراوان دیگر نیز دارند و در واقع محور اصلی فعالیت آنها، اجرای پروژه نیست. یکی از ویژگی‌های جدید دانش مدیریت، شناسائی و هدایت سازمان‌ها به طرف فعالیت محوری آنها است.

در عرصه‌های گوناگون صنعت، محور اصلی تفکر کارفرما چگونگی فتح بازارهای جهانی ونگهداشت بازارهای کنونی است، به همین خاطر مدیریت چنین واحدی می‌تواند با انعقادقراردادهای EPC، اجرا و مدیریت پروژه در زمینه اجرا و راه‌اندازی واحد را به پیمانکار سپرده و خودبه سیاست‌های کلان گسترش فعالیت‌های واحد بیاندیشد.

قرارداد epc مخفف کلمه Engineering Procurement Construction است که بدین معناست که کارطراحی و تامین تجهیزات و اجراء پروژه را به پیمانکار سپرده و کل مسئولیت‌های مدیریت اجراء و کنترل کیفی پروژه به عهده پیمانکار است.

۹- قراردادهای ساخت و توسعه:

از رایج‌ترین و بهترین شیوه‌های قراردادی در پروژه‌های توسعه است و اختیارات و مسئولیت‌های پیمانکار در بخش‌های مختلف پروژه، معین و مشخص می‌شود. پرداخت‌ها اغلب براساس درصدپیشرفت پروژه صورت می‌گیرد و مابقی عوض قرارداد بر اساس میزان بهره‌وری و راندمان مجریان پروژه پرداخت می‌گردد.

همچنین پیش از برگزاری مناقصه، كارفرما برنامه اجرایی پروژه را آماده کرده و در اختیار شركت كنندگان در مناقصه قرار می‌دهد تا آنان از مسئولیت آتی خود آگاه شوند. پیمانكار اصلی در انتخاب پیمانكار فرعی خودكاملاً آزاد است و مهم تحقق پروژه با رعایت معیارهای هزینه، كیفیت و زمان است. اینگونه پروژه‌ها تحت نظارت كامل كارفرما انجام شده و پیمانكار ملزم به ارائه گزارش در مراحل مختلف انجام كار است.

قرارداد پیمانکاری برای استارتاپ‌ها

شاید از خواندن متن بالا این سوال در ذهنتان ایجاد شده باشد که این قراردادها چه مشکلی را برای استارتاپ‌ها حل می‌کنند؟

نکته اینجاست که قراردادهای پیمانکاری صرفا در ساخت و ساز و حمل ونقل و امثالهم کارایی ندارد بلکه به طور کلی هر زمانی که یک کارفرما بخواهد کاری را به دیگری بسپارد؛ سپس آن دیگری کار را به هزینه خودش پیش ببرد و در مواعد زمانی مقرر مقدار پول مشخصی را ما به ازای فعالیتش و هزینه‌هایی که متحمل شده دریافت کند، می‌توان از قرارداد پیمانکاری استفاده کند. تصور کنید یک استارتاپ بخواهد برای تامین شبکه و اینترنتش با یک شرکت اینترنتی قراردادببندد، یا به دنبال اسناد اداری برای اپلیکیشن موبایل می‌گردد، در چنین حالتی می‌تواند بااستفاده از قرارداد های پیمانکاری صفر تا صد کار را به آن شرکت سپرده و با تعیین بازه‌های زمانی معین میزان تعهدات شرکت اینترنتی مذکور و نحوه پرداخت خود به او را مشخص نماید.

از مهم‌ترین و حرفه‌ای‌ترین اقداماتی که باید در مسیر رشد و توسعه کسب و کار استارتاپتان انجام دهید این است که قراردادهای مرتبط با راه‌اندازی و پیشبرد کسب‌وکار را از قبل آماده کرده باشید. همین الان نسبت به دریافت قراردادها اقدام کنید!در موارد دیگر که مختصات ذکر شده در بالا را داشته باشد، نیز قرارداد پیمانکاری گزینه‌ي مناسبی است و شما می‌توانید قرارداد آن را در این سایت دریافت کنید. مثل دانلود قرارداد طراحی و توسعه سایت و  یادانلود قرارداد پیمانکاری برای ساخت اپلیکیشن موبایل .

قرارداد پیمانکاری ساختمان

قرارداد پیمانکاری ساختمان بین ارکان یک پروژه یعنی کارفرما، مهندس مشاور و پیمانکار منعقدمی‌شود. این قرارداد شامل مجموعه اسناد و مدارکی است که در موافقت‌‌نامه درج می‌گردد ودربرگیرنده سندی است که مشخصات اصلی قراردادهای پیمانکاری یا پیمان (مانند مشخصات دو طرف قرارداد، موضوع پیمانکاری، مبلغ و مدت زمان پیمان و شرایط فورس ماژور در آن ذکرمی‌‌شود). مورد بعدی در قرارداد، شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری است که یک چارچوب کلی است که بسیاری ازتکالیف، حقوق و مسئولیت‌های کارفرما و پیمانکار در آن قید شده است. این شرایط باید در تمامی قراردادهای پیمانکاری رعایت شود و اساساً هیچ‌گونه تغییری نباید در آن‌ها ایجادشود.

مورد بعدی شرایط خصوصی پیمان است که به ‌منظور تکمیل شرایط عمومی تنظیم می‌شود.موارد آورده شده در شرایط خصوصی، هیچ‌گاه نباید موارد شرایط عمومی را نقض کند.کارفرما در این قرارداد شخص حقوقی است که معمولاً یک طرف امضاکننده‌ پیمان است. این شخص عموماً عملیات موضوع پیمان را بر اساس اسناد و مدارک پیمان، به پیمانکار واگذار می‌کند.در واقع کارفرما، پیمانکار را به عنوان نماینده خود در مدیریت و اجرای پروژه معرفی می‌کند که تمام وظایف و مسئولیت‌های پیمانکار اعم از تهیه نقشه‌ها و و دریافت مجوزهای ساخت، تهیه مصالح و ماشین آلات و استخدام پیمانکاران خرد (دست دوم)، محوطه سازی و حذف فضاهای کارگاهی برعهده می‌گیرد.همچنین حفظ امنیت تمامی پرسنل کارگاهی و مسایل محیط زیستی به عهده شرکت پیمانکاری می باشد. این تعهدات فی مابین کارفرما و پیمانکار تحت قالب قرارداد مدیریت پیمان شکل می گیرد.

قرارداد پیمانکاری درصدی

قرارداد پیمانکاری درصدی ساختمان از جمله مهم‌ترین قراردادها در زمینه قرارداد های پیمانکاری ساختمان بوده و عبارتست از قراردادی که شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی در قبال دریافت دستمزدی براساس درصدی از هزینه کل اعم از هزینه ساخت و تهیه مصالح و غیره، متعهد به انجام کامل پروژه موضوع  قرارداد پیمانکاری می‌شود.

قرارداد پیمانکاری درصدی از مزیت‌های بیشتری نسبت به قراردادهای مشارکت در ساخت  برخوردارند و به لحاظ مالی بیشتر به نفع مالک است، از نمونه مزایای این قرارداد نسبت به مالک می‌توان به موارد ذیل  اشاره نمود:

• انتخاب مصالح و مواد مصرفی و نهایی ساختمان با مالک است.

• انتخاب پیمانکاران جزء نیز با مالک ساختمان است و پیمانکار صرفا نقش مجری ساختمان را دارد.

• ارائه قیمت‌های پیمانکاران جزء، از طرف پیمانکار است اما انتخاب نهایی از طرف کارفرما است.

قرارداد پیمانکاری درصدی می‌تواند نکات زیادی داشته باشد که یک مشاور اداری با تخصصی که دارد آنها را هنگام نگارش متن قرارداد پیمانکاری درنظر می‌گیرد. می‌توانید درخواست تنظیم قرارداد پیمانکاری درصدی را ثبت کنید تا مشاور اداری یک قرارداد حرفه‌ای را برای شما تنظیم کند.

شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری چگونه است؟

قوه قهریه که معادل کلمه فرانسوی فورس ماژور در زبان فارسی است، به هر حادثه‌‌ خارجی می‌گویند که از کنترل شخصی که تعهد به انجام کار دارد خارج باشد.توضیح کاربرد اصلی شرایط فورس ماژور در قرارداد‌های پیمانکاری بسیار ساده است. اگر حادثه‌ای برای یکی از طرفین رخ دهد که با احتیاطات و مراقبت‌های رایج نمی‌توان آن راپیش‌بینی کرد یا از آن جلوگیری نمود، از تعهداتی که به سبب شرایط فورس ماژور توان انجام دادن آن‌ها را ندارد، معاف می‌شود.

امااستفاده از شرایط قوه قهریه، پیچیده‌تر از تعریف آن است. از آنجایی که شرایط فورس ماژورمی‌تواندباعث لغو قرارداد پیمانکاری یا تعلیق آن شود، برای استفاده از آن باید با نهایت دقت عمل کرد. در صورتی که از شرط فورس ماژور استفاده شود، طرف دیگر قرارداد هم از انجام تعهدات معاف می‌شود.برای مثال یک قرارداد پیمانکاری ساخت ساختمان شرط فورس ماژور دارد. اگر هنگام ساخت ساختمان، باسیل روبرو شویم و شرایطی به وجود آید که پیمانکار دیگر نتواند فرآیند ساخت را ادامه دهد، آنگاه می‌توانیم شرط فورس ماژور را فعال کنیم و پیمانکار را از تعهدات خود معاف کنیم.

حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری به چه صورت است؟

حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز است. انجام پیمان به دو صورت ممکن است اتفاق بیفتد؛ یا خود پیمانکار کار را به عهده بگیرد، یا کار را به مقاطعه‌کار فرعی یا جزء واگذار کند که در این صورت قسمت عمده‌ای از مسئولیت‌های قانونی متوجه پیمانکار ثانوی است.

درصورتی که خود پیمانکار پیمان را انجام دهد دو حالت دارد:

۱-پیمانکار کار را به تنهایی و بدون کارگر انجام می‌دهد؛ و مشخصا چون کارگری نداشته،تکلیفی به پرداخت حق بیمه هم ندارد و الزامی نسبت به حبس %۵ از کل مبلغ پیمان نزدسازمان نیست.

۲-در مواردی که پیمانکار از کارگر استفاده می‌کند؛ که دو نوع رابطه ایجاد می‌کند:

اولا: رابطه‌ای بین پیمانکار و کارفرما وجود ندارد که در این صورت مشمول قانون تامین اجتماعی نبوده و کارفرما تکلیفی به بیمه نمودن پیمانکار ندارد.

دوما: رابطه بین کارگران و پیمانکار در کارگاه است که به دلیل وجود رابطه کارگری-کارفرمایی، پیمانکار به عنوان کارفرما مکلف است کارگران شاغل خود را بیمه کند و کارفرما مکلف است درقرارداد با پیمانکاران، وی را ملزم به بیمه نمودن کارگران شاغل و پرداخت حق بیمه آنها نماید.آنگاه جهت تضمین %۵ بهای کل پیمان را تا ارائه مفاصا حساب تامین اجتماعی نزد خود نگه دارند.

در قراردادی که بصورت مقاطعه کاری یا پیمانکاری واگذار می‌شود، پیمانکار ممکن است انجام پیمان را به پیمانکار فرعی دیگری واگذار نماید. که شرایط بالا برای پیمانکار فرعی هم همان است یعنی:

۱-پیمانکار فرعی کار را بدون استفاده از کارگر انجام می‌دهد و به دلیل عدم وجود کارگر تکلیفی نسبت به پرداخت حق بیمه هم نیست.

۲- در مواردی که پیمانکار فرعی از کارگر استفاده کند دو حالت پیش می‌آید:

اولا: در صورت عدم رابطه بین پیمانکار اصلی و پیمانکار فرعی، موضوع مشمول قانون تامین اجتماعی نشده و پیمانکار اصلی تکلیفی برای بیمه پیمانکار فرعی ندارد.

دوما: اگر پیمانکار و کارگر باهم کار می‌کنند به دلیل وجود رابطه کارگری-کارفرمایی، پیمانکارمکلف به پرداخت حق بیمه کارگران است. البته انجام این تکلیف به عهده پیمانکار اصلی است.

آیا قرارداد پیمانکاری قابل برهم زدن است؟

قبل از اینکه به این سوال مهم پاسخ بدهیم باید شما را با دو نوع قرارداد آشنا کنیم. به طور کلی قراردادهای اداری به دو دسته قراردادهای لازم و قراردادهای جایز تقسیم می‌شوند.قراردادهای لازم قراردادهایی هستند که طرفین قرارداد به هیچ وجه حق برهم زدن (فسخ)قرارداد راندارند، مگر در مواردی که صراحتا در خود قرارداد حق فسخ پیش‌بینی شده باشد.اما قراردادهای جایز قراردادهایی هستند که طرفین قرارداد هر زمان که بخواهند می توانندقرارداد را برهم بزنند.

در عالم حقوق اصل بر لزوم قراردادها است. تنها مواردی که قانون‌گذار صراحتا در قانون جایز بودن قراردادرا پیش بینی کرده باشد، قرارداد جایز است وگرنه لازم است.مطابق ماده ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی قراردادهای پیمانکاری نیز لازم هستند و طرفین نمی‌توانندهر زمان که می‌خواهند آن را فسخ کنند.

ولی آیا این قراردادها را هیچ وقت نمی‌توان فسخ کرد؟

مطابق مواد ۴۶ و ۴۸ شرایط عمومی پیمان کارفرما می‌تواند در صورت تخلف پیمانکار و یا براساس مقتضیات عمومی قراردادهای پیمانکاری را فسخ نماید.

آیا نیاز به مشاوره درخصوص قراردادهای پیمانکاری دارید؟

در مسیر یک کسب‌وکار مشکلات زیادی ممکن است بر سر راه روابط کاری پیش بیاید. همانطورکه از توضیحات بالا معلوم است تنظیم متن قرارداد پیمانکاری امری فوق‌العاده پیچیده بوده که حتی جا به جاشدن یک کلمه در آن می‌تواند حقوق و تعهدات طرفین را به کلی دگرگون کند. پیچیدگی همین مسایل نیاز به استفاده از راهنمایی‌های یک مشاور اداری متخصصی در امرقراردادها را ثابت می‌کند.اگر در مورد قرارداد پیمانکاری سوالی دارید، می‌توانید سوال خود را از مشاور اداری  متخصص در زمینه قرارداد پیمانکاری پرسیده و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

قرارداد پیمانکاری چیست؟

قرارداد پیمانکاری به صورت کلی قراردادي است که میان اشخاص تنظیم می‌شود و مطابق آن،کارفرما که یکی از طرفین قرارداد است، مجموعه‌ای از امور شامل اقدامات و فعالیت‌ها را ازپیمانکار، یعنی طرف دیگر قرارداد، درخواست می‌کند. به عبارت دیگر، قرارداد پیمانکاری ، قراردادی است که روابط میان کارفرما و پیمانکار را تنظیم می‌کند، به عنوان مثال، با آوردن تعهدات و شرایط لازم و مسئولیت‌هایی که هر یک از طرفین قرارداد دارند، وظایف هریک از طرفین را مشخص می‌کند.البته فعالیت‌هایی که از سوی کارفرما به‌عهده پیمانکار قرار داده می‌شود باید تحت شرایط خاصی انجام شود و از طرف دیگر، پیمانکار می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.همچنین دامنه قرارداد پیمانکاری گسترده است و شامل حمل و نقل، ساختمان و غیره می‌باشد.

تعریف کارفرما

همانطور که اشاره شد، در یک طرف قرارداد، کارفرما قرار می‌گیرد و به عنوان آمر، انجام عملی را در قبال پرداخت وجه معین و در زمان معین از پیمانکار درخواست می‌کند.بنابراین کارفرما، در بندهای قرارداد، شرایط و مسائلی که پیمانکار باید آن‌ها را مد نظر قرار بدهد را، براساس اسناد و مدارک خاص، به پیمانکار ارائه می‌دهد.

تعریف پیمانکار در فرم خام قرارداد پیمانکاری

اجرا کننده اصلی مفاد قرارداد و آنچه کارفرما امر می‌کند، پیمانکار است. به عنوان مثال، تصور کنید کارفرما مدیر یک شرکت تولید محصولات گوشتی باشد که قصد داردخودرو‌هایی که به وسیله آن‌ها کالا‌ها میان مراکز فروش عرضه می‌شوند را تعمیر کند.فرض را بر این می‌گیریم که تمامی خودرو‌ها اموال شرکت یا همان شخص حقوقی است و دررابطه باآن‌ها، نماینده شرکت یعنی شخص مدیر تصمیم گیری می‌کند.مدیر با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکاری با شخصی که به عنوان مثال، تعمیرکار است، از او در متن قرارداددرخواست می‌کند که تمامی خودرو‌ها از لحاظ تنظیم موتور، چک شوند و قطعات کهنه تعویض شوند.

همچنین در متن قرارداد پیمانکاری ذکر می‌کند که تعمیرکار، به عنوان پیمانکار، وظیفه دارد تا خودرو‌ها رایک هفته بعد از تاریخ تنظیم قرارداد، به کارفرما تحویل دهد و در مقابل انجام آن، مبلغ مشخصی از کارفرمادریافت کند.بنابراین توجه به اسناد و مدارکی که کارفرما ارائه می‌دهد، برای پیمانکار ضرورت دارد.

شرایط عمومی حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی همانطور که واضح به نظر می‌رسد عمومیت دارد و بر کلیه قرارداد‌های پیمانکاری ، صرف نظر از موضوع آن‌ها حاکمیت دارد.همچنین این دسته از شرایط ، شرایط پایه و اساسی انواع قرارداد پیمانکاری هستند و هیچ قراردادپیمانکاری نمی‌تواند بر خلاف این شرایط تنظیم شود.به عبارت دیگر شرایط عمومی نمونه قرارداد پیمانکاری ، تغییرناپذیر هستند و در قالب یک چارچوب کلی،مسئولیت‌ها و وظایف هر یک از طرفین قرارداد و همچنین حقوق هر کدام از آن‌ها را تعیین می‌کنند.

شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری

این شرایط برخلاف شرایط عمومی ، نقش تکمیل کننده را در تنظیم قرارداد پیمانکاری دارند.بنابراین، این شرایط با توجه به ماهیت و موضوع قرارداد پیمانکاری تنظیم می‌شوند.به عنوان مثال شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمانی ممکن است باشرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری تعمیرات اتومبیل متفاوت باشد.اما آنچه در رابطه با شرایط خصوصی تمامی قراردادهای پیمانکاری مشابه است، عدم توانایی وقدرت آن‌ها در تغییر یا از بین بردن شرایط عمومی این دسته از قراردادها است.

نکات مهم قرارداد پیمانکاری (بخش اول)

قبل از آنکه انواع قرارداد پیمانکاری و نحوه بستن قرارداد پیمانکاری بررسی کنیم ، مجموعه نکات مهمی را مورد بررسی قرار می‌دهیم که دانستن آن‌ها، در تنظیم یک نمونه قرارداد پیمانکاری ضروری است.

نمونه قرارداد پیمانکاری معین است یا مختلط یا نامعین

قبل از آنکه بررسی کنیم که قرارداد پیمانکاری از چه نوعی است، عقود معین، نامعین و مختلط را موردبررسی قرار می‌دهیم.

عقود معین

این عقود مجموعه قرارداد‌هایی هستند که قانونگذار به صراحت، شرایط نوشتن و آثار آن را در متن قانون بیان کرده است.از جمله این قرارداد‌ها عبارت‌اند از بیع، اجاره، ضمان و غیره.در این دسته از قرارداد‌ها، نیاز نیست طرفین تمامی حقوق و تکالیف مربوط به خود را در متن قرارداد ذکرکنند.در واقع این حقوق و تکالیف از سوی قانونگذار مطرح شده است و قانونگذار آنچه را به نظر عادلانه دانسته است در قانون بیان کرده است. بنابراین همین مقدار کافی است که طرفین عقد، با یکدیگر نسبت به ارکان اصلی عقد توافق کنند و حل ارکان فرعی را به متن قانون واگذار کنند.

عقود نامعین

بر خلاف عقود معین ، در این دسته از عقود ، قانون عنوان یا نام، مسئولیت‌ها، تعهدات و شرایط خاصی رادر رابطه با قرارداد تعیین نکرده است.بنابراین این دسته از قرارداد‌ها طبق قواعد عمومی حاکم بر قرارداد‌ها و اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تنظیم می‌شوند.

عقود مختلط

طبق اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰، در این دسته از قرارداد‌ها، اشخاص می‌توانند در حدود قانون، باتوجه به توافقات خود، با یکدیگر تراضی کنند و هر نامی را که می‌خواهند برای آن تعیین کنند.با توجه به توضیحاتی که ارائه شد ، قرارداد پیمانکاری ، یک عقد نامعین است که با توجه به قواعد عمومی و اختیاری که ماده ۱۰ قانون مدنی به هر یک از طرفین داده است تنظیم می‌شود.از ماده ۱۰ قانون مدنی چنین برداشت می‌شود که تمامی توافقات میان کارفرما و پیمانکار، درصورتی که بر خلاف قوانین رایج در کشور نباشند، نافذ و صحیح است. به عبارت دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند تمامی توافقاتی که مخالف با قانون نباشد را در متن نمونه قرارداد پیمانکاری بنویسند و قانون نیز، از آن حمایت می‌کند.

نمونه قرارداد پیمانکاری لازم است یا جایز

مطابق ماده ۱۸۵ قانون مدنی، عقد لازم قراردادی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد، مگر در مواردی که قانون گذار گفته است.همچنین، ماده ۱۸۶ قانون مدنی نیز عقد جایز را قراردادی می‌داند که هر یک از طرفین بتواند هر وقت بخواهد آن را فسخ کند.با توجه به محتوای مواد ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی، متوجه می‌شویم که در کلیه قرارداد‌ها، اصل بر لازم بودن قرارداد است.در نتیجه، فسخ نمونه قرارداد پیمانکاری توسط هر یک از طرفین قرارداد، تابع قوانین و استثنائات خاص صورت می‌گیرد.

بنابراین در رابطه با قراردادهای پیمانکاری دولتی ، ماده ۴۶ دفترچه شرایط عمومی پیمان، به  ۱۵شرط اشاره کرده است که درصورت وجود هر یک از این شروط، طرفین قرارداد می‌توانند قراردادپیمانکاری را فسخ کنند.همچنین در خصوص ماده ۴۸ این دفترچه نیز باید گفت، حق فسخ به صورت استثنا، به علت مقتضیات اداری، از سوی قانونگذار به دولت داده شده است.

در نتیجه، دولت موظف است درصورتی که به کارفرما ضرری برسد، آن را جبران کند.این نکته در رابطه با اشخاص عادی حقیقی یا حقوقی نیز که نمونه قرارداد پیمانکار تنظیم می‌کنند، باید درنظر گرفته شود.بنابراین در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد به تعهدات، مسئولیت‌ها و وظایف خود عمل نکند،باید ضرری که به طرف دیگر وارد شده است را جبران کند.

نحوه بستن قرارداد پیمانکاری (نکات مهم قرارداد پیمانکاری)

با اینکه، تنظیم هریک از اتواع نمونه قرارداد پیمانکاری شرایط خاص خود را دارد اما در اینجا به نکات مهم قرارداد پیمانکاری که شما باید در انواع قرارداد پیمانکاری مد نظر قراردهید و من هم در قرارداد دوستم معین، در نظر داشتم، اشاره می‌کنیم:

مشخصات طرفین قرارداد

هر یک از طرفین قرارداد موظف هستند مشخصات کامل خود را در متن قرارداد بنویسند. بدون شک، در صورت بروز هر گونه اختلاف میان کارفرما و پیمانکار، صدور اظهارنامه دادگاه یا مرجع حل اختلاف با توجه به مشخصات مندرج در قرارداد انجام می‌شود.از طرف دیگر، اظهارنامه به آدرسی فرستاده می‌شود که در متن قرارداد ذکر شده است.

موضوع نمونه قرارداد پیمانکاری

در ابتدای کار باید موضوع قرارداد با توجه به محتوای آن تعیین شود.در نتیجه، تعیین موضوع قرارداد، می‌تواند گامی برای تنظیم تخصصی یک قرارداد پیمانکاری باشد.

اسناد و مدارک مرتبط با توافق

لازم است در انواع قرارداد پیمانکاری ؛ به تمامی اسناد و مدارکی که کارفرما در اختیار پیمانکارفرارمی‌دهد، توجه شود.

مبلغ قرارداد پیمانکاری

در این بخش، مبلغ توافق شده برای انجام فعالیت، بین کارفرما و پیمانکار تعیین می‌شود. کمترپیش می‌آید که مبلغ قرارداد به صورت کامل و در ابتدای قرارداد پرداخت شود. روال معمول در این مورد به این شکل است که بخشی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت و بخش دیگر مبلغ به تدریج و با توجه به پیشرفت کاربه پیمانکار پرداخت می‌شود.

سایر بخش‌ها ( شامل تعهدات کارفرما و تعهدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری )

در ادامه قرارداد نیز، به برخی از مسائل مانند نظارت بر اجرای کار، تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری وتعهدات پیمانکار در قرارداد اشاره می‌شود که از ارکان اساسی قرارداد می‌باشند.بنابراین برای تنظیم یک قرارداد کارآمد، بیان هر یک از تعهدات پیمانکار و تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری الزامی است. من در این مورد، از معین سوالات زیادی پرسیدم. چون معین یک بخش از قرارداد بود و در این مورد، انتظاراتی داشت که لازم بود در متن توافق، به صورت کامل نوشته شود. این بخش،نکات مهم قرارداد پیمانکاری را شامل می‌شود و از اهمیت خیلی زیادی برخوردار است.

لیست قراردادهای پیمانکاری ( انواع قرارداد‌های پیمانکاری )

همانطور که اشاره کردیم دامنه قرارداد‌های پیمانکاری گسترده است و تمامی موارد زیر را شامل  می‌شود:

الف: قرارداد پرداخت کلی یا نمونه قرارداد lump sum

در نمونه قرارداد lump sum پیمانکار موظف است تمام کاری را که کارفرما در قرارداد تعیین کرده است انجام بدهد.

به عبارت دیگر، یک یا چند کار، باید به صورت کامل و در قبال مبلغی معین و در زمان مشخص توسط شخص پیمانکار انجام شود.

در قرارداد پرداخت کلی ، مبلغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود می‌تواند ثابت ( fix ) یا شناور ( floating ) باشد.

کاربرد نمونه قرارداد lump sum

۱: در صورتی که اطلاعات کافی در دسترس باشد.

۲: در طول زمانی که پیمانکار به اجرای برنامه می‌پردازد، تغییرات کمی مدنظر کارفرما باشد.

۳: در صورتی که کارفرما قصد داشته باشد نظارت و مدیریت همه جانبه خود را روی پروژه حفظ کند و واردجزئیات پروژه نشود.

نکته: این قرارداد در میان برخی از افراد به قرارداد پیمانکاری مقطوع نیز مشهور است.

معایب نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد پیمانکاری مقطوع

۱: افزایش هزینه مالی

ویژگی قرارداد پیمانکاری مقطوع این است که زمان نسبتا زیادی لازم دارد تا طراحی و تکمیل شود. درنتیجه، پروژه نیاز به مدت زمان بیشتری دارد و به دنبال آن ،هزینه بیشتری را نیز برای کارفرمابه دنبال دارد.

۲: عدم نظارت کارفرما بر جزئیات پروژه

در قرارداد پیمانکاری مقطوع ، کارفرما نسبت به برنامه‌هایی که پیمانکار بر اساس آن‌ها، به انجام امورمی‌پردازد ، هیچ گونه نظارتی ندارد. همچنین نمی‌تواند بر روی تاثیر برنامه پیمانکار بر میزان هزینه پروژه، نظارت کند.

۳: افزایش مدت زمان، کیفیت و هزینه برنامه ریزی شده

در صورتی که طراحی‌های کارفرما با برنامه‌ها و نظرات پیمانکار مغایرت داشته باشد، امکان داردمدت زمان، میزان هزینه و کیفیتی که در متن قرارداد به آن‌ها اشاره شده بود، تغییر داده شود یابه عبارتی کوتاهی کنند.

ب: قرارداد دائمی یا continual contract

در این قرارداد، کارفرما به طور پیوسته برنامه‌های مربوط به پروژه اعم از برنامه‌های کاری و زمانی را مورد توجه قرار می‌دهد.همچنین، تنظیم این قرارداد در جهت صرفه جویی در هزینه مناقصه و افزایش سرعت در انجام پروژه نیز،کاربرد دارد.قرارداد‌ دائمی از انواعی برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

۱: قرارداد سریال یا serial contract

طبق این قرارداد، پیمانکار تعهد می‌دهد که وارد مجموعه نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد‌های پرداخت کلی شود که با اوضاع و شرایط بیان شده در قرارداد نخست و حاکم بر آن مطابقت دارند.

۲: قرارداد با قابلیت تغییر یا continuity contract

این قرارداد هنگامی میان کارفرما و پیمانکار تنظیم می‌شود که کارفرما امید دارد که در نتیجه ادامه کار باپیمانکار به سود و منفعت می‌رسد.بنابراین، از پیمانکاری که مشغول انجام پروژه است تقاضا می‌کند که میان آن‌ها، نمونه قراردادlump sum یا پرداخت کلی تنظیم شود، با این تفاوت که امکان ایجاد تغییر در آن وجود داشته باشد.

۳: قرارداد با دوره زمانی محدود یا term contract

در نتیجه تنظیم این قرارداد پیمانکاری میان پیمانکار و کارفرما، پیمانکار موظف می‌شود تا پروژه مورد نظرکارفرما را در مقابل مبلغ مشخص شده و در مدت زمان تعیین شده -که عمدتا بین ۱۲ تا۲۴ ماه است- به کارفرما ارائه دهد.

 کاربرد قرارداد پیمانکاری دائمی

این دسته از قرارداد‌ها برای کارهایی که از قیمت کمی برخوردار هستند و به طور مداوم انجام می‌شوندمانند تعمیرات ساختمانی و غیره کاربرد زیادی دارند.

مزایای قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: افزایش بهره‌وری

این قرارداد به ویژه در زمانی که شما نیاز به تعمیرات ضروری دارید یا قصد دارید به سرعت یک پیمانکار راانتخاب کنید، می‌تواند برای شما سودمند باشد و به افزایش بهره‌وری منجر شود.

۲: پیش‌بینی هزینه‌ها و پرداخت‌ها

تنظیم این قرارداد به هر یک از طرفین قرارداد، که همان کارفرما و پیمانکار می‌باشد، کمک می‌کند تاارزیابی و پیش‌بینی مطلوبی نسبت به هزینه‌ها و پرداخت‌ها داشته باشند.

۳: صرفه جویی

طرفین با تنظیم قرارداد پیمانکاری دائمی ، می‌توانند در میزان هزینه مربوط به ایجاد مقدمات پیمان واجرای مناقصه صرفه جویی کنند.

۴: اطلاع یافتن پیمانکار از سرعت و کیفیت پروژه

با توجه به آنکه، در اثر تنظیم این قرارداد، کارفرما و پیمانکار، مدت زمان زیادی را به همکاری بایکدیگرمی‌پردازند، پیمانکار نیز از سرعت و کیفیتی که در رابطه با پروژه، مد نظر کارفرما است،اطلاعات کسب می‌کند.

۵: گرایش پیمانکاران مطلع

در نتیجه اطلاع پیمانکاران از وضعیتی که بر این قرارداد حاکم است همچون احتمال زیاد سود آوری در آینده و همچنین قابلیت برنامه‌ریزی برای کار و تعیین مدت زمان مشخص، پیمانکاران مطلع و حرفه‌ای در ابتدامی‌توانند مبلغ کمتری را پیشنهاد کنند و شروع به فعالیت کنند.

معایب قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: از دست دادن پیمانکاران شایسته در نتیجه عدم اطلاع

امکان دارد پیمانکاران شایسته و مجرب، به دلیل عدم اطلاع از سود قابل توجهی که در آینده دراثر این توافق نصیب ایشان و کارفرما خواهد شد ، مبلغ بالایی را برای همکاری پیشنهاد دهند.درنتیجه این پیشنهاد نیز، کارفرما حاضر به امضای فرم خام قرارداد پیمانکاری نباشد و بنابراین،پروژه موردنظر از اجرا و رسیدگی این پیمانکاران حرفه‌ای، محروم شود.

۲: ایجاد بی اعتمادی نسبت به پیمانکار

ممکن است نتیجه کار‌هایی که یک پیمانکار انجام می‌دهد مثبت باشد.با این حال، وجود تاخیر و سپری شدن مدت زمان زیاد ناشی از اشتغال پیمانکار به تکمیل فاز یک پروژه،می‌تواند حس بی اعتمادی نسبت به پیمانکار را در کارفرما ایجاد کند.

۳: پرداخت بیش از حد هزینه

شما به عنوان یک کارفرما در صورتی که به طور مستمر و منظم به بررسی متن و محتویات قراردادنپردازید، احتمال دارد مجبور شوید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنید یا برای انجام مجدد مناقصه اقدام کنید.

ج: قرارداد‌های سنجشی یا Measurement Contracts

ویژگی این قراردادهای پیمانکاری بیشتر در تعیین میزان قیمت قرارداد خلاصه می‌شود.به عبارت دیگر، ویژگی مهم قرارداد این است که قیمتی که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود تخمینی وتقریبی است. در واقع، اینگونه قیمت گذاری تنها حدود کار را تعیین می‌کند و محاسبه قیمت نهایی در پایان کارانجام می‌شود.

کاربرد قرارداد سنجشی

معمولا هنگامی که کارفرما قصد دارد به سرعت از خدمات یک پیمانکار استفاده کند و تعیین قیمت تمام شده امکان پذیر نیست، این قرارداد تنظیم می‌شود.همچنین در صورتی که میزان قیمت در هنگام تنظیم قرارداد و قبل از انجام کار مربوط به پروژه،بسیار زیادباشد، تنظیم این قراردادهای پیمانکاری بسیار مفید است.

مبنای محاسبه قیمت اولیه

مبانی که به هنگام تعیین قیمت اولیه در قرارداد مورد توجه قرار می‌گیرد عبارت است از:

۱: قطعات و اجزا و سایر موارد مورد نیاز برای انجام پروژه

۲: برنامه‌ای که پیمانکار در قالب پیمان‌های خدماتی یا مشاوره‌ای به کارفرما ارائه می‌دهد، در تنظیم قیمت اولیه موثر است.

کاربردهای دیگر قرارداد سنجشی

۱: در صورتی که کارفرما از نیاز‌های خود به درستی مطلع نباشد یا این نیازها مشخص نباشند،استفاده ازاین قرارداد مفید است.

۲: همانطور که اشاره کردیم در صورتی که کارفرما نیاز داشته باشد که یک پروژه را به سرعت اجرا کند،می‌تواند قرارداد سنجشی تهیه یا تنظیم کند.

۳: در صورتی که تعیین میزان قیمت قرارداد در ابتدای کار ممکن نباشد یا قیمت مورد نظر بسیار زیاد باشد،می‌توان از این نوع از قراردادهای پیمانکاری استفاده کرد.

د: قرارداد‌ باز پرداخت هزینه یا Cost Reimbursement Contract

با توجه به عنوان این قرارداد متوجه می‌شویم که پیش از انجام پیمانکاری، کارفرما، هزینه‌های اولیه وضروری که شامل هزینه‌های مربوط به کارگران،کارگاه و مواد مصرفی می‌شود را می‌پردازد.علاوه بر این، این هزینه، سودی که به پیمانکار می‌رسد را نیز پوشش می‌دهد و هزینه‌های سربار رامدنظر قرار می‌دهد.

کاربرد قرارداد باز پرداخت هزینه

۱: ریسک پذیری کارفرما

در صورتی که شما به عنوان یک کارفرما ریسک کردن را در فعالیت‌های مختلف خود تجربه کرده باشید، واز طرف دیگر مایل باشید در انجام پروژه، در کنار پیمانکار، تاثیر گذار باشید.

۲: سرعت آغاز پروژه

در صورتی که قصد داشته باشید پروژه را به سرعت آغاز کنید و پیمانکار درخواست‌های شما رااجرا کند ودر آن وضعیت، فرصت کافی برای تعیین هزینه و کامل کردن طرح‌ها وجود نداشته باشد، این قراردادمی‌تواند برای شما کاربرد داشته باشد.

۳: نظارت کارفرما و رعایت استاندارد‌ها

هنگامی که کارفرما تمایل داشته باشد بر اعمال پیمانکار و فرآیند تکاملی پروژه نظارت کند و استاندارد‌های دقیق در پروژه رعایت شود، تنظیم این قرارداد بسیار موثر است.

۴: بالا بودن قیمت مواد مصرفی

در صورتی که در هنگام شروع کار، میزان هزینه‌هایی که مربوط به مواد مصرفی و مورد نیاز پروژه است بسیار زیاد باشد و در عین حال، حالت اضطراری بر پروژه حاکم باشد می‌توانید این قرارداد را تنظیم کنید.

۵: تغییرات احتمالی پروژه

ویژگی دیگر این قرارداد در مقایسه با سایر انواع توافق نامه در لیست قراردادهای پیمانکاری ،این است که تغییرات احتمالی پروژه را نیز پوشش می‌دهد.

بنابراین به دلیل وجود احتمال زیاد تغییر در روند اجرای پروژه یا تغییر در اصل پروژه، تهیه این قرارداد برای شما بسیار با اهمیت است.

هـ: قرارداد مدیریتی یا Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قرارداد پیمانکاری مدیریتی است. این توافق نامه، هنگامی تنظیم می‌شود که شما به عنوان کارفرما، از موسسه یا شرکتی تقاضا کنید که در کنار پیمانکار ، طرح‌های پروژه را بررسی کند و بر چگونگی انجام طراحی‌ها در کنار پیمانکار دیگر، نظارت کند.در صورتی که در زمان مناسب، این قرارداد را تنظیم کنید و در نتیجه آن، پیمانکاری حرفه‌ای را وارد عملیات اجرایی پروژه خود کنید، ایجاد طراحی میان دو پیمانکار تقسیم می‌شود و به مشارکت میان هردو پیمانکار منجر می‌شود.

در پروژه‌های بزرگی که معمولا چندین پیمانکار مشغول اجرای آن‌ها می‌باشند، ممکن است پیمانکاری که به صورت تخصصی به فعالیت می‌پردازد، در راس قرار بگیرد.

در نتیجه، او تجهیزات مورد نیاز ، خدمات مربوط به پروژه ، اطلاعات و دانش فنی را در اختیار سایرپیمانکاران خود قرار می‌دهد . بنابراین با توجه به پیچیدگی و بزرگی این دسته از فعالیت‌ها، پیمانکار اصلی باید در حوزه خاصی تخصص داشته باشد، از دانش‌های خاص در حوزه آن پروژه، اطلاع داشته باشد و از طرف دیگر،تجربه منحصر به فردی داشته باشد.

معایب قرارداد‌های مدیریتی

۱: ایجاد تاخیر در پروژه و اختلافات مربوط به قرارداد پیمانکاری

با توجه به اینکه این دسته از قرارداد‌ها از تعداد زیادی پیمانکار اعم از اصلی و فرعی برخوردارهستند،هماهنگ کردن هر کدام از آنان با یکدیگر زمان زیادی نیاز دارد.بنابراین، امکان دارد مدت اجرای پروژه افزایش پیدا کند و تاریخ تحویل آن، که در متن نمونه قراردادپیمانکاری به آن اشاره شده است، با واقعیت مطابقت نداشته باشد.همین مسائل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات قراردادی باشد.

۲: حضور پیمانکار خاص و تضعیف رقابت میان افراد

بیان کردیم که در بسیاری از پروژه‌های گسترده و پیچیده، کارفرما از یک پیمانکار تخصصی استفاده می‌کند. استفاده از این شخص که از تخصص و حرفه خاصی برخوردار است و به مراتب از سطح آگاهی بالاتری برخوردار است، سطح رقابت میان پیمانکاران را در فرایند ایجاد و ارائه پروژه کاهش می‌دهد. در نتیجه ممکن است کیفیت پروژه ساخته شده نیز با آنچه مد نظر کارفرما بوده است، منطبق نباشد.

۳: انجام کار مجدد

با توجه به شرایط مختلف حاکم بر پروژه و قرارداد، احتمال دوباره‌کاری و مجهز کردن مجدد کارگاه و انجام کار‌هایی که در ابتدا نسبت به پروژه انجام شده است؛ وجود دارد.

۴: احتمال عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران فرعی

ممکن است پیمانکار اصلی ، مطالباتی که مربوط به پیمانکاران فرعی است را پرداخت نکند و به تبع آن،مشکلات مختلفی به وجود بیاید.

۵: زیان کارفرما

در صورتی که پیمانکاران، مهارت‌های لازم در خصوص پروژه مورد نظر کارفرما را نداشته باشند، احتمال ورود زیان به کارفرما افزایش پیدا می‌کند.

۶: معین نبودن تعهدات مالی کارفرما

تا قبل از آنکه، پیمانکاران، اجرای پروژه را آغاز کنند، هیچ یک از تعهدات مالی کارفرما مشخص نیست.

۷: هزینه احتمالی جمع آوری کارگاه

گاهی اوقات، احتمال دارد که در اثر بی میلی پیمانکاران یک پروژه، کارفرما مجبور شودهزینه‌هایی که مربوط به جمع آوری کارگاه است را پرداخت کند.

۸: عدم تضمین برای کارفرما در قرارداد

در این دسته از قرارداد‌ها، هیچ تضمینی در برابر سوء مدیریت پیمانکار در قبال پروژه مورد نظرکارفرما و زیان‌هایی که از این موضوع ناشی می‌شود، وجود ندارد.

و: قرارداد مدیریت پروژه یا Project Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری، قرارداد مدیریت پروژه است. این قرارداد هنگامی تنظیم می‌شود که کارفرما، قصد داشته باشد پیمانکاری حرفه‌ای و با تجربه را تعیین کند.سپس، مجموعه اقدامات، شامل معین کردن کارگاه، جمع آوری تجهیزات کارگاه، مسائل مربوط به اموربازرگانی ، سرمایه گذاری در پروژه، اجرای پروژه و تاییدات مربوط به آن را به او واگذار کند.در این قرارداد، پیمانکار اصلی که این وظایف را به‌عهده دارد نقش مدیر پروژه را دارد و در مقابل میزان پیشرفت پروژه ، درصد پیمانکاری دریافت می‌کند.به عبارت دیگر، با به انجام رساندن این اقدامات و دست یافتن به نتایج تدریجی و پیشرفت پروژه، مبلغی معینی از قیمت پیمان را دریافت می‌کند.

کاربرد قرارداد مدیریت پروژه

این قرارداد به ویژه در زمانی که کارفرما قصد دارد پروژه پیچیده و بزرگی را اجرا کند بسیار موثر وکاربردی خواهد بود.

تعهدات پیمانکار در نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

در کامل‌ترین فرم خام قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه ، وظایف پیمانکار عبارت‌ است از:

۱: مسئولیت کمک به تیم پروژه

پیمانکار وظیفه دارد برای رسیدن به اهدافی که در نظر دارد، به اعضای تیمی که پروژه را اجرامی‌کنندکمک کند.

۲: نظارت، هدایت و اقدامات مشابه

پیمانکار موظف است برای پیشرفت و اجرای هر چه بهتر و دقیق‌تر پروژه، روی آن نظارت و آن راهدایت کند. همچنین، برای تمام بخش‌های پروژه مورد نظر، برنامه ریزی و هماهنگ سازی‌های لازم را انجام دهد.

مزایای نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

۱: استقلال پیمانکار و پیشرفت پروژه

کارفرما در این نوع از فرم خام قرارداد پیمانکاری ، به پیمانکار اختیارات زیادی داده است به طوری که، پیمانکار به عنوان یک مدیر مستقل فعالیت می‌کند.در نتیجه این اختیارات نیز، پیمانکار بهتر و موثر‌تر می‌تواند پروژه را هدایت کند و بر اعضای تیم،نظارت داشته باشد.همچنین در این صورت، هماهنگ کردن اعضای گروه نیز به مراتب، برای شخص پیمانکار آسان‌تراست.

۲: ایجاد اطمینان برای کارفرما

با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکار مدیریتی پروژه، این اطمینان در کارفرما شکل می‌گیرد که امورمربوط به پروژه و اجرای خواسته‌های وی با مدیریت حرفه‌ای پیمانکار به نتایج مطلوب می‌رسد.همچنین امید به پیشرفت پروژه، بیش از پیش برای کارفرما ایجاد می‌شود و همین مسئله،زمینه را برای فعالیت بیشتر و موثر پیمانکار فراهم می‌کند.

ز: قرارداد طراحی و ساخت یا Design and Build Contract

قراردادهای پیمانکاری طراحی و ساخت هنگامی تنظیم می‌شود که پیمانکار متعهد می‌شودخودش به تنهایی، به طراحی و ساخت پروژه بپردازد.در فرم خام قرارداد پیمانکاری طراحی و ساخت، جزئیات پروژه و آنچه مد نظر کارفرما است بیان می‌شود.در مقابل، پیمانکار وظیفه دارد با توجه به استاندارد‌های کیفی و مطالعه نیاز‌های کارفرما، طراحی یاساختن پروژه را انجام دهد.همانطور که اشاره کردم، سایر دوستان من به جز معین هم از من در خصوص انواع قراردادپیمانکاری مشاوره گرفته بودند.به عنوان مثال یک نمونه قرارداد پیمانکاری که یکی از دوستان تنظیم آن را به من سپرد، قراردادطراحی وساخت کابینت و اپن ام دی اف، برای آپارتمان بود.بنابراین کاربرد این قرارداد به خصوص در ساختمان سازی زیاد است.

ط: قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه است.در این قراردادهر یک از وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات پیمانکار در رابطه با بخش‌های مختلف پروژه درمتن قرارداد ذکر می‌شود.مبالغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود، به درصد پیشرفت پروژه مربوط می‌شود.باقی مانده مبالغ نیز، با توجه به میزان بهره‌وری مجریان پروژه، پرداخت می‌شود.پیش از شروع مناقصه،کارفرما برنامه ‌اجرایی مربوط به پروژه را تنظیم می‌کند و آن را در اختیار شرکت کنندگان ومتقاضیان قرار می‌دهد.

این کار باعث می‌شود تا متقضایان، قبل از انجام هرکاری از وظایف و مسئولیت‌های خود در آینده اطلاع داشته باشند.ویژگی این دسته از قراردادهای پیمانکاری، این است که پیمانکار اصلی، در انتخاب پیمانکاران فرعی، به طور کامل اختیار دارد.در واقع، آنچه در این قرارداد بسیار مهم است، اجرا و به ثمر رسیدن پروژه با توجه به معیار‌هایی مانندهزینه، زمان و کیفیت می‌باشد. همچنین در این دسته از قرارداد‌ها، کارفرما حق نظارت کامل بر تیم اجرا کننده پروژه را دارد و پیمانکاراصلی، موظف است در مراحل گوناگون اجرای طرح، گزارشات اقدامات انجام شده را به کارفرما بدهد.

کاربرد انواع قرارداد پیمانکاری در استارتاپ‌ها

با توجه به توضیحات بالا و عناوین متفاوت قرارداد‌ها ممکن است تصور کنید که قرارداد پیمانکاری فقط دراموری مانند حمل و نقل، ساختمان، طراحی و غیره کاربرد دارد، در حالی که این قرارداد‌ها امروزه نقش مهمی در پیشرفت استارتاپ‌های گوناگون داشته‌اند.در واقع، در هر رابطه‌ای در صورتی که یک طرف آن کارفرما باشد و انجام کاری را از دیگری درخواست کند یا آن را به طور کامل به او واگذار کند، و در مقابل، شخص دیگر به عنوان پیمانکاروظیفه داشته باشد که به هزینه خودش آن کار را انجام دهد، نمونه فرم خام قرارداد پیمانکاری نسبت به این رابطه کاربرد خواهد داشت. البته در مهلت‌های زمانی تعیین شده، پیمانکار، مبالغی را به سبب فعالیت‌هایی که برای اجرای پروژه انجام داده است و وجوهی که از حساب شخصی و به نفع پروژه پرداخت کرده است ازکارفرما دریافت می‌کند.بنابراین لیست قراردادهای پیمانکاری در رابطه با استارتاپ‌ها نیز کاربرد دارد و استفاده می‌شود.

به عنوان مثال ممکن است شخصی به عنوان کارفرما با شخص دیگری، یکی از انواع نمونه قراردادپیمانکاری را تنظیم کند و در متن قرارداد، وظیفه پیمانکار را اینگونه تعیین کند که یک وب سایت فروش اقلام بهداشتی بسازد.در نتیجه این قرارداد، پیمانکار که می‌تواند یک مهندس کامپیوتر باشد، متعهد می‌شود که باهزینه شخصی و با مدیریت خود، پروژه را انجام دهد و پس از آنکه وب سایت با رعایت تمامی استاندارد‌های لازم ایجادشد، نه تنها هزینه‌های شخصی خود را از کارفرما دریافت کند، بلکه درازای فعالیت در حوزه پروژه، حق الزحمه مناسبی دریافت کند. همچنین این قرارداد‌ها ، ایجاد اپلیکیشن‌های متفاوت مربوط به موبایل یا کامپیوتر را نیز شامل می‌شوند.

شرایط فورس ماژور حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

این شرایط، وضعیت‌هایی هستند که از اختیار طرفین قرارداد یا یکی از آن‌ها خارج است.در واقع،در صورتی که اتفاقی برای هر یک از طرفین قرارداد بیفتد، به صورتی که غیر قابل پیش بینی باشد و نتوانند مانع آن شود، طرفی که به دلیل وجود شرایط فورس ماژور، نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند، به طور موقت، از انجام این امور معاف می‌شود.البته در استفاده از شرایط فورس ماژور باید با دقت عمل کرد. در نتیجه استفاده از شرایط فورس ماژور، احتمال دارد قرارداد به طور کامل باطل شود و یا به صورت معلق باقی بماند.همچنین، استفاده از این شرایط، باعث می‌شود تا نه تنها طرفی که درگیر حوادث شده است به تعهدات خود عمل نکند بلکه طرف دیگر قرارداد پیمانکاری نیز، به وعده‌های خود عمل نکند.

به عنوان مثال، اتفاقی که برای یکی از دوستان من افتاد این بود که به یک برنامه نویس وب سایت،مسئولیت داده بود تا برای او یک وب سایت فروش مواد غذایی ایجاد کند. همچنین برنامه نویس، در متن نمونه قرارداد پیمانکار ، تعهد داده بود که وب سایت را ظرف یک ماه آماده کند و به کارفرما تحویل دهد. بعد از گذشت ۲۰ روز ، به دلیل مشکلات مختلفی، اینترنت تمام کشور به مدت یک هفته قطع شد و باعث شد که برنامه نویس، تعهدات خود را به‌موقع انجام ندهد. در این حالت، برنامه نویس به وضعیت فورس ماژور اشاره کرد و عقب افتادن تعهدات خود را توجیه کرد.

تعریف کارفرما

همانطور که اشاره شد، در یک طرف قرارداد، کارفرما قرار می‌گیرد و به عنوان آمر، انجام عملی را در قبال پرداخت وجه معین و در زمان معین از پیمانکار درخواست می‌کند.بنابراین کارفرما، در بندهای قرارداد، شرایط و مسائلی که پیمانکار باید آن‌ها را مد نظر قرار بدهدرا، براساس اسناد و مدارک خاص، به پیمانکار ارائه می‌دهد.

تعریف پیمانکار در فرم خام قرارداد پیمانکاری

اجرا کننده اصلی مفاد قرارداد و آنچه کارفرما امر می‌کند، پیمانکار است.به عنوان مثال، تصور کنید کارفرما مدیر یک شرکت تولید محصولات گوشتی باشد که قصد دارد خودرو‌هایی که به وسیله آن‌ها کالا‌ها میان مراکز فروش عرضه می‌شوند را تعمیر کند.فرض را بر این می‌گیریم که تمامی خودرو‌ها اموال شرکت یا همان شخص حقوقی است ودررابطه باآن‌ها، نماینده شرکت یعنی شخص مدیر تصمیم گیری می‌کند.مدیر با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکاری با شخصی که به عنوان مثال، تعمیرکار است، از او در متن قرارداددرخواست می‌کند که تمامی خودرو‌ها از لحاظ تنظیم موتور، چک شوند و قطعات کهنه تعویض شوند.همچنین در متن قرارداد پیمانکاری ذکر می‌کند که تعمیرکار، به عنوان پیمانکار، وظیفه دارد تاخودرو‌ها رایک هفته بعد از تاریخ تنظیم قرارداد، به کارفرما تحویل دهد و در مقابل انجام آن، مبلغ مشخصی از کارفرمادریافت کند.بنابراین توجه به اسناد و مدارکی که کارفرما ارائه می‌دهد، برای پیمانکار ضرورت دارد.

شرایط عمومی حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی همانطور که واضح به نظر می‌رسد عمومیت دارد و بر کلیه قرارداد‌های پیمانکاری ، صرف نظر از موضوع آن‌ها حاکمیت دارد.همچنین این دسته از شرایط ، شرایط پایه و اساسی انواع قرارداد پیمانکاری هستند و هیچ قراردادپیمانکاری نمی‌تواند بر خلاف این شرایط تنظیم شود.به عبارت دیگر شرایط عمومی نمونه قرارداد پیمانکاری ، تغییرناپذیر هستند و در قالب یک چارچوب کلی،مسئولیت‌ها و وظایف هر یک از طرفین قرارداد و همچنین حقوق هر کدام از آن‌ها را تعیین می‌کنند.

شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری

این شرایط برخلاف شرایط عمومی ، نقش تکمیل کننده را در تنظیم قرارداد پیمانکاری دارند. بنابراین، این شرایط با توجه به ماهیت و موضوع قرارداد پیمانکاری تنظیم می‌شوند.به عنوان مثال شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمانی ممکن است با شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری تعمیرات اتومبیل متفاوت باشد. اما آنچه در رابطه با شرایط خصوصی تمامی قراردادهای پیمانکاری مشابه است، عدم توانایی و قدرت آن‌ها در تغییر یا از بین بردن شرایط عمومی این دسته از قراردادها است.

نکات مهم قرارداد پیمانکاری (بخش اول)

قبل از آنکه انواع قرارداد پیمانکاری و نحوه بستن قرارداد پیمانکاری بررسی کنیم ، مجموعه نکات مهمی را مورد بررسی قرار می‌دهیم که دانستن آن‌ها، در تنظیم یک نمونه قرارداد پیمانکاری ضروری است.

نمونه قرارداد پیمانکاری معین است یا مختلط یا نامعین

قبل از آنکه بررسی کنیم که قرارداد پیمانکاری از چه نوعی است، عقود معین، نامعین و مختلط را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

عقود معین

این عقود مجموعه قرارداد‌هایی هستند که قانونگذار به صراحت، شرایط نوشتن و آثار آن را درمتن قانون بیان کرده است.از جمله این قرارداد‌ها عبارت‌اند از بیع، اجاره، ضمان و غیره.در این دسته از قرارداد‌ها، نیاز نیست طرفین تمامی حقوق و تکالیف مربوط به خود را در متن قرارداد ذکر کنند.در واقع این حقوق و تکالیف از سوی قانونگذار مطرح شده است و قانونگذار آنچه را به نظر عادلانه دانسته است در قانون بیان کرده است. بنابراین همین مقدار کافی است که طرفین عقد، با یکدیگر نسبت به ارکان اصلی عقد توافق کنند و حل ارکان فرعی را به متن قانون واگذار کنند.

عقود نامعین

بر خلاف عقود معین ، در این دسته از عقود ، قانون عنوان یا نام، مسئولیت‌ها، تعهدات و شرایط خاصی رادر رابطه با قرارداد تعیین نکرده است.بنابراین این دسته از قرارداد‌ها طبق قواعد عمومی حاکم بر قرارداد‌ها و اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تنظیم می‌شوند.

عقود مختلط

طبق اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰، در این دسته از قرارداد‌ها، اشخاص می‌توانند در حدودقانون، با توجه به توافقات خود، با یکدیگر تراضی کنند و هر نامی را که می‌خواهند برای آن تعیین کنند.با توجه به توضیحاتی که ارائه شد ، قرارداد پیمانکاری ، یک عقد نامعین است که با توجه به قواعد عمومی و اختیاری که ماده ۱۰ قانون مدنی به هر یک از طرفین داده است تنظیم می‌شود.از ماده ۱۰ قانون مدنی چنین برداشت می‌شود که تمامی توافقات میان کارفرما و پیمانکار، درصورتی که بر خلاف قوانین رایج در کشور نباشند، نافذ و صحیح است.به عبارت دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند تمامی توافقاتی که مخالف با قانون نباشد را در متن نمونه قرارداد پیمانکاری بنویسند و قانون نیز، از آن حمایت می‌کند.

نمونه قرارداد پیمانکاری لازم است یا جایز

مطابق ماده ۱۸۵ قانون مدنی، عقد لازم قراردادی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد، مگر در مواردی که قانون گذار گفته است.همچنین، ماده ۱۸۶ قانون مدنی نیز عقد جایز را قراردادی می‌داند که هر یک از طرفین بتواند هروقت بخواهد آن را فسخ کند.با توجه به محتوای مواد ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی، متوجه می‌شویم که در کلیه قرارداد‌ها، اصل برلازم بودن قرارداد است. در نتیجه، فسخ نمونه قرارداد پیمانکاری توسط هر یک از طرفین قرارداد، تابع قوانین و استثنائات خاص صورت می‌گیرد.

بنابراین در رابطه با قراردادهای پیمانکاری دولتی ، ماده ۴۶ دفترچه شرایط عمومی پیمان، به ۱۵شرط اشاره کرده است که درصورت وجود هر یک از این شروط، طرفین قرارداد می‌توانند قرارداد پیمانکاری رافسخ کنند. همچنین در خصوص ماده ۴۸ این دفترچه نیز باید گفت، حق فسخ به صورت استثنا، به علت مقتضیات اداری، از سوی قانونگذار به دولت داده شده است. در نتیجه، دولت موظف است درصورتی که به کارفرما ضرری برسد، آن را جبران کند. این نکته در رابطه با اشخاص عادی حقیقی یا حقوقی نیز که نمونه قرارداد پیمانکار تنظیم می‌کنند، باید درنظر گرفته شود.بنابراین در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد به تعهدات، مسئولیت‌ها و وظایف خود عمل نکند،بایدضرری که به طرف دیگر وارد شده است را جبران کند.

نحوه بستن قرارداد پیمانکاری (نکات مهم قرارداد پیمانکاری)

با اینکه، تنظیم هریک از اتواع نمونه قرارداد پیمانکاری شرایط خاص خود را دارد اما در اینجا به نکات مهم قرارداد پیمانکاری که شما باید در انواع قرارداد پیمانکاری مد نظر قراردهید و من هم در قرارداد دوستم معین، در نظر داشتم، اشاره می‌کنیم:

مشخصات طرفین قرارداد

هر یک از طرفین قرارداد موظف هستند مشخصات کامل خود را در متن قرارداد بنویسند. بدون شک، در صورت بروز هر گونه اختلاف میان کارفرما و پیمانکار، صدور اظهارنامه دادگاه یا مرجع حل اختلاف با توجه به مشخصات مندرج در قرارداد انجام می‌شود.از طرف دیگر، اظهارنامه به آدرسی فرستاده می‌شود که در متن قرارداد ذکر شده است.

موضوع نمونه قرارداد پیمانکاری

در ابتدای کار باید موضوع قرارداد با توجه به محتوای آن تعیین شود.در نتیجه، تعیین موضوع قرارداد، می‌تواند گامی برای تنظیم تخصصی یک قرارداد پیمانکاری باشد.

اسناد و مدارک مرتبط با توافق

لازم است در انواع قرارداد پیمانکاری ؛ به تمامی اسناد و مدارکی که کارفرما در اختیار پیمانکار فرارمی‌دهد، توجه شود.

مبلغ قرارداد پیمانکاری

در این بخش، مبلغ توافق شده برای انجام فعالیت، بین کارفرما و پیمانکار تعیین می‌شود. کمترپیش می‌آید که مبلغ قرارداد به صورت کامل و در ابتدای قرارداد پرداخت شود. روال معمول در این مورد به این شکل است که بخشی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت و بخش دیگر مبلغ به تدریج وبا توجه به پیشرفت کاربه پیمانکار پرداخت می‌شود. سایر بخش‌ها ( شامل تعهدات کارفرما و تعهدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری ) در ادامه قرارداد نیز، به برخی از مسائل مانند نظارت بر اجرای کار، تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری و تعهدات پیمانکار در قرارداد اشاره می‌شود که از ارکان اساسی قرارداد می‌باشند.بنابراین برای تنظیم یک قرارداد کارآمد، بیان هر یک از تعهدات پیمانکار و تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری الزامی است. من در این مورد، از معین سوالات زیادی پرسیدم. چون معین یک بخش از قرارداد بود و در این مورد، انتظاراتی داشت که لازم بود در متن توافق، به صورت کامل نوشته شود. این بخش،نکات مهم قرارداد پیمانکاری را شامل می‌شود و از اهمیت خیلی زیادی برخوردار است.

لیست قراردادهای پیمانکاری ( انواع قرارداد‌های پیمانکاری )

همانطور که اشاره کردیم دامنه قرارداد‌های پیمانکاری گسترده است و تمامی موارد زیر را شامل می‌شود:

الف: قرارداد پرداخت کلی یا نمونه قرارداد lump sum

در نمونه قرارداد lump sum پیمانکار موظف است تمام کاری را که کارفرما در قرارداد تعیین کرده است انجام بدهد.به عبارت دیگر، یک یا چند کار، باید به صورت کامل و در قبال مبلغی معین و در زمان مشخص توسط شخص پیمانکار انجام شود.در قرارداد پرداخت کلی ، مبلغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود می‌تواند ثابت ( fix ) یا شناور باشد.

کاربرد نمونه قرارداد lump sum

۱: در صورتی که اطلاعات کافی در دسترس باشد.

۲: در طول زمانی که پیمانکار به اجرای برنامه می‌پردازد، تغییرات کمی مدنظر کارفرما باشد.

۳: در صورتی که کارفرما قصد داشته باشد نظارت و مدیریت همه جانبه خود را روی پروژه حفظ کند و واردجزئیات پروژه نشود.

نکته: این قرارداد در میان برخی از افراد به قرارداد پیمانکاری مقطوع نیز مشهور است.

معایب نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد پیمانکاری مقطوع

۱: افزایش هزینه مالی

ویژگی قرارداد پیمانکاری مقطوع این است که زمان نسبتا زیادی لازم دارد تا طراحی و تکمیل شود.درنتیجه، پروژه نیاز به مدت زمان بیشتری دارد و به دنبال آن ،هزینه بیشتری را نیز برای کارفرمابه دنبال دارد.

۲: عدم نظارت کارفرما بر جزئیات پروژه

در قرارداد پیمانکاری مقطوع ، کارفرما نسبت به برنامه‌هایی که پیمانکار بر اساس آن‌ها، به انجام امور می‌پردازد ، هیچ گونه نظارتی ندارد.همچنین نمی‌تواند بر روی تاثیر برنامه پیمانکار بر میزان هزینه پروژه، نظارت کند.

۳: افزایش مدت زمان، کیفیت و هزینه برنامه ریزی شده

در صورتی که طراحی‌های کارفرما با برنامه‌ها و نظرات پیمانکار مغایرت داشته باشد، امکان داردمدت زمان، میزان هزینه و کیفیتی که در متن قرارداد به آن‌ها اشاره شده بود، تغییر داده شود یابه عبارتی کوتاهی کنند.

ب: قرارداد دائمی یا continual contract

در این قرارداد، کارفرما به طور پیوسته برنامه‌های مربوط به پروژه اعم از برنامه‌های کاری و زمانی را موردتوجه قرار می‌دهد. همچنین، تنظیم این قرارداد در جهت صرفه جویی در هزینه مناقصه و افزایش سرعت در انجام پروژه نیز،کاربرد دارد. قرارداد‌ دائمی از انواعی برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

۱: قرارداد سریال یا serial contract

طبق این قرارداد، پیمانکار تعهد می‌دهد که وارد مجموعه نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد‌های پرداخت کلی شود که با اوضاع و شرایط بیان شده در قرارداد نخست و حاکم بر آن مطابقت دارند.

۲: قرارداد با قابلیت تغییر یا continuity contract

این قرارداد هنگامی میان کارفرما و پیمانکار تنظیم می‌شود که کارفرما امید دارد که در نتیجه ادامه کار باپیمانکار به سود و منفعت می‌رسد.بنابراین، از پیمانکاری که مشغول انجام پروژه است تقاضا می‌کند که میان آن‌ها، نمونه قرارداد یاپرداخت کلی تنظیم شود، با این تفاوت که امکان ایجاد تغییر در آن وجود داشته باشد.

۳: قرارداد با دوره زمانی محدود یا term contract

در نتیجه تنظیم این قرارداد پیمانکاری میان پیمانکار و کارفرما، پیمانکار موظف می‌شود تا پروژه مورد نظر کارفرما را در مقابل مبلغ مشخص شده و در مدت زمان تعیین شده -که عمدتا بین ۱۲تا ۲۴ ماه است- به کارفرما ارائه دهد.

کاربرد قرارداد پیمانکاری دائمی

این دسته از قرارداد‌ها برای کارهایی که از قیمت کمی برخوردار هستند و به طور مداوم انجام می‌شوندمانند تعمیرات ساختمانی و غیره کاربرد زیادی دارند.

مزایای قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: افزایش بهره‌وری

این قرارداد به ویژه در زمانی که شما نیاز به تعمیرات ضروری دارید یا قصد دارید به سرعت یک پیمانکار راانتخاب کنید، می‌تواند برای شما سودمند باشد و به افزایش بهره‌وری منجر شود.

۲: پیش‌بینی هزینه‌ها و پرداخت‌ها

تنظیم این قرارداد به هر یک از طرفین قرارداد، که همان کارفرما و پیمانکار می‌باشد، کمک می‌کند تاارزیابی و پیش‌بینی مطلوبی نسبت به هزینه‌ها و پرداخت‌ها داشته باشند.

۳: صرفه جویی

طرفین با تنظیم قرارداد پیمانکاری دائمی ، می‌توانند در میزان هزینه مربوط به ایجاد مقدمات پیمان واجرای مناقصه صرفه جویی کنند.

۴: اطلاع یافتن پیمانکار از سرعت و کیفیت پروژه

با توجه به آنکه، در اثر تنظیم این قرارداد، کارفرما و پیمانکار، مدت زمان زیادی را به همکاری با یکدیگرمی‌پردازند، پیمانکار نیز از سرعت و کیفیتی که در رابطه با پروژه، مد نظر کارفرما است،اطلاعات کسب می‌کند.

۵: گرایش پیمانکاران مطلع

در نتیجه اطلاع پیمانکاران از وضعیتی که بر این قرارداد حاکم است همچون احتمال زیاد سودآوری در آینده و همچنین قابلیت برنامه‌ریزی برای کار و تعیین مدت زمان مشخص، پیمانکاران مطلع و حرفه‌ای در ابتدامی‌توانند مبلغ کمتری را پیشنهاد کنند و شروع به فعالیت کنند.

معایب قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: از دست دادن پیمانکاران شایسته در نتیجه عدم اطلاع

امکان دارد پیمانکاران شایسته و مجرب، به دلیل عدم اطلاع از سود قابل توجهی که در آینده دراثر این توافق نصیب ایشان و کارفرما خواهد شد ، مبلغ بالایی را برای همکاری پیشنهاد دهند. در نتیجه این پیشنهاد نیز، کارفرما حاضر به امضای فرم خام قرارداد پیمانکاری نباشد و بنابراین،پروژه مورد نظر از اجرا و رسیدگی این پیمانکاران حرفه‌ای، محروم شود.

۲: ایجاد بی اعتمادی نسبت به پیمانکار

ممکن است نتیجه کار‌هایی که یک پیمانکار انجام می‌دهد مثبت باشد.با این حال، وجود تاخیر و سپری شدن مدت زمان زیاد ناشی از اشتغال پیمانکار به تکمیل فاز یک پروژه، می‌تواند حس بی اعتمادی نسبت به پیمانکار را در کارفرما ایجاد کند.

۳: پرداخت بیش از حد هزینه

شما به عنوان یک کارفرما در صورتی که به طور مستمر و منظم به بررسی متن و محتویات قرارداد نپردازید، احتمال دارد مجبور شوید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنید یا برای انجام مجددمناقصه اقدام کنید.

ج: قرارداد‌های سنجشی یا Measurement Contracts

ویژگی این قراردادهای پیمانکاری بیشتر در تعیین میزان قیمت قرارداد خلاصه می‌شود. به عبارت دیگر، ویژگی مهم قرارداد این است که قیمتی که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود تخمینی وتقریبی است.در واقع، اینگونه قیمت گذاری تنها حدود کار را تعیین می‌کند و محاسبه قیمت نهایی در پایان کارانجام می‌شود.

کاربرد قرارداد سنجشی

معمولا هنگامی که کارفرما قصد دارد به سرعت از خدمات یک پیمانکار استفاده کند و تعیین قیمت تمام شده امکان پذیر نیست، این قرارداد تنظیم می‌شود.همچنین در صورتی که میزان قیمت در هنگام تنظیم قرارداد و قبل از انجام کار مربوط به پروژه،بسیار زیادباشد، تنظیم این قراردادهای پیمانکاری بسیار مفید است.

مبنای محاسبه قیمت اولیه

مبانی که به هنگام تعیین قیمت اولیه در قرارداد مورد توجه قرار می‌گیرد عبارت است از:

۱: قطعات و اجزا و سایر موارد مورد نیاز برای انجام پروژه

۲: برنامه‌ای که پیمانکار در قالب پیمان‌های خدماتی یا مشاوره‌ای به کارفرما ارائه می‌دهد، درتنظیم قیمت اولیه موثر است.

کاربردهای دیگر قرارداد سنجشی

۱: در صورتی که کارفرما از نیاز‌های خود به درستی مطلع نباشد یا این نیازها مشخص نباشند،استفاده از این قرارداد مفید است.

۲: همانطور که اشاره کردیم در صورتی که کارفرما نیاز داشته باشد که یک پروژه را به سرعت اجرا کند،می‌تواند قرارداد سنجشی تهیه یا تنظیم کند.

۳: در صورتی که تعیین میزان قیمت قرارداد در ابتدای کار ممکن نباشد یا قیمت مورد نظر بسیار زیاد باشد،می‌توان از این نوع از قراردادهای پیمانکاری استفاده کرد.

د: قرارداد‌ باز پرداخت هزینه یا Cost Reimbursement Contract

با توجه به عنوان این قرارداد متوجه می‌شویم که پیش از انجام پیمانکاری، کارفرما، هزینه‌های اولیه وضروری که شامل هزینه‌های مربوط به کارگران،کارگاه و مواد مصرفی می‌شود را می‌پردازد.علاوه بر این، این هزینه، سودی که به پیمانکار می‌رسد را نیز پوشش می‌دهد و هزینه‌های سربار رامدنظر قرار می‌دهد.

کاربرد قرارداد باز پرداخت هزینه

۱: ریسک پذیری کارفرما

در صورتی که شما به عنوان یک کارفرما ریسک کردن را در فعالیت‌های مختلف خود تجربه کرده باشید، واز طرف دیگر مایل باشید در انجام پروژه، در کنار پیمانکار، تاثیر گذار باشید.

۲: سرعت آغاز پروژه

در صورتی که قصد داشته باشید پروژه را به سرعت آغاز کنید و پیمانکار درخواست‌های شما رااجرا کند ودر آن وضعیت، فرصت کافی برای تعیین هزینه و کامل کردن طرح‌ها وجود نداشته باشد، این قراردادمی‌تواند برای شما کاربرد داشته باشد.

۳: نظارت کارفرما و رعایت استاندارد‌ها

هنگامی که کارفرما تمایل داشته باشد بر اعمال پیمانکار و فرآیند تکاملی پروژه نظارت کند واستاندارد‌های دقیق در پروژه رعایت شود، تنظیم این قرارداد بسیار موثر است.

۴: بالا بودن قیمت مواد مصرفی

در صورتی که در هنگام شروع کار، میزان هزینه‌هایی که مربوط به مواد مصرفی و مورد نیاز پروژه است بسیار زیاد باشد و در عین حال، حالت اضطراری بر پروژه حاکم باشد می‌توانید این قرارداد را تنظیم کنید.

۵: تغییرات احتمالی پروژه

ویژگی دیگر این قرارداد در مقایسه با سایر انواع توافق نامه در لیست قراردادهای پیمانکاری ،این است که تغییرات احتمالی پروژه را نیز پوشش می‌دهد.بنابراین به دلیل وجود احتمال زیاد تغییر در روند اجرای پروژه یا تغییر در اصل پروژه، تهیه این قرارداد برای شما بسیار با اهمیت است.

هـ: قرارداد مدیریتی یا Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قرارداد پیمانکاری مدیریتی است. این توافق نامه، هنگامی تنظیم می‌شود که شما به عنوان کارفرما، از موسسه یا شرکتی تقاضا کنید که در کنار پیمانکار، طرح‌های پروژه را بررسی کند و بر چگونگی انجام طراحی‌ها در کنار پیمانکار دیگر، نظارت کند.در صورتی که در زمان مناسب، این قرارداد را تنظیم کنید و در نتیجه آن، پیمانکاری حرفه‌ای راوارد عملیات اجرایی پروژه خود کنید، ایجاد طراحی میان دو پیمانکار تقسیم می‌شود و به مشارکت میان هردو پیمانکار منجر می‌شود.در پروژه‌های بزرگی که معمولا چندین پیمانکار مشغول اجرای آن‌ها می‌باشند، ممکن است پیمانکاری که به صورت تخصصی به فعالیت می‌پردازد، در راس قرار بگیرد.در نتیجه، او تجهیزات مورد نیاز ، خدمات مربوط به پروژه ، اطلاعات و دانش فنی را در اختیار سایر پیمانکاران خود قرار می‌دهد .بنابراین با توجه به پیچیدگی و بزرگی این دسته از فعالیت‌ها، پیمانکار اصلی باید در حوزه خاصی تخصص داشته باشد، از دانش‌های خاص در حوزه آن پروژه، اطلاع داشته باشد و از طرف دیگر،تجربه منحصر به فردی داشته باشد.

معایب قرارداد‌های مدیریتی

۱: ایجاد تاخیر در پروژه و اختلافات مربوط به قرارداد پیمانکاری

با توجه به اینکه این دسته از قرارداد‌ها از تعداد زیادی پیمانکار اعم از اصلی و فرعی برخوردارهستند،هماهنگ کردن هر کدام از آنان با یکدیگر زمان زیادی نیاز دارد.بنابراین، امکان دارد مدت اجرای پروژه افزایش پیدا کند و تاریخ تحویل آن، که در متن نمونه قراردادپیمانکاری به آن اشاره شده است، با واقعیت مطابقت نداشته باشد.همین مسائل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات قراردادی باشد.

۲: حضور پیمانکار خاص و تضعیف رقابت میان افراد

بیان کردیم که در بسیاری از پروژه‌های گسترده و پیچیده، کارفرما از یک پیمانکار تخصصی استفاده می‌کند.استفاده از این شخص که از تخصص و حرفه خاصی برخوردار است و به مراتب از سطح آگاهی بالاتری برخوردار است، سطح رقابت میان پیمانکاران را در فرایند ایجاد و ارائه پروژه کاهش می‌دهد. در نتیجه ممکن است کیفیت پروژه ساخته شده نیز با آنچه مد نظر کارفرما بوده است،منطبق نباشد.

۳: انجام کار مجدد

با توجه به شرایط مختلف حاکم بر پروژه و قرارداد، احتمال دوباره‌کاری و مجهز کردن مجدد کارگاه و انجام کار‌هایی که در ابتدا نسبت به پروژه انجام شده است؛ وجود دارد.

۴: احتمال عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران فرعی

ممکن است پیمانکار اصلی ، مطالباتی که مربوط به پیمانکاران فرعی است را پرداخت نکند و به تبع آن،مشکلات مختلفی به وجود بیاید.

۵: زیان کارفرما

در صورتی که پیمانکاران، مهارت‌های لازم در خصوص پروژه مورد نظر کارفرما را نداشته باشند،احتمال ورود زیان به کارفرما افزایش پیدا می‌کند.

۶: معین نبودن تعهدات مالی کارفرما

تا قبل از آنکه، پیمانکاران، اجرای پروژه را آغاز کنند، هیچ یک از تعهدات مالی کارفرما مشخص نیست.

۷: هزینه احتمالی جمع آوری کارگاه

گاهی اوقات، احتمال دارد که در اثر بی میلی پیمانکاران یک پروژه، کارفرما مجبور شود هزینه‌هایی که مربوط به جمع آوری کارگاه است را پرداخت کند.

۸: عدم تضمین برای کارفرما در قرارداد

در این دسته از قرارداد‌ها، هیچ تضمینی در برابر سوء مدیریت پیمانکار در قبال پروژه مورد نظرکارفرما وزیان‌هایی که از این موضوع ناشی می‌شود، وجود ندارد.

و: قرارداد مدیریت پروژه یا Project Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری، قرارداد مدیریت پروژه است. این قرارداد هنگامی تنظیم می‌شود که کارفرما، قصد داشته باشد پیمانکاری حرفه‌ای و با تجربه را تعیین کند.سپس، مجموعه اقدامات، شامل معین کردن کارگاه، جمع آوری تجهیزات کارگاه، مسائل مربوط به اموربازرگانی ، سرمایه گذاری در پروژه، اجرای پروژه و تاییدات مربوط به آن را به او واگذار کند.در این قرارداد، پیمانکار اصلی که این وظایف را به‌عهده دارد نقش مدیر پروژه را دارد و در مقابل میزان پیشرفت پروژه ، درصد پیمانکاری دریافت می‌کند.به عبارت دیگر، با به انجام رساندن این اقدامات و دست یافتن به نتایج تدریجی و پیشرفت پروژه،مبلغی معینی از قیمت پیمان را دریافت می‌کند.

کاربرد قرارداد مدیریت پروژه

این قرارداد به ویژه در زمانی که کارفرما قصد دارد پروژه پیچیده و بزرگی را اجرا کند بسیار موثر وکاربردی خواهد بود.

تعهدات پیمانکار در نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

در کامل‌ترین فرم خام قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه ، وظایف پیمانکار عبارت‌ است از:

۱: مسئولیت کمک به تیم پروژه

پیمانکار وظیفه دارد برای رسیدن به اهدافی که در نظر دارد، به اعضای تیمی که پروژه را اجرامی‌کنندکمک کند.

۲: نظارت، هدایت و اقدامات مشابه

پیمانکار موظف است برای پیشرفت و اجرای هر چه بهتر و دقیق‌تر پروژه، روی آن نظارت و آن راهدایت کند.همچنین، برای تمام بخش‌های پروژه مورد نظر، برنامه ریزی و هماهنگ سازی‌های لازم را انجام دهد.

مزایای نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

۱: استقلال پیمانکار و پیشرفت پروژه

کارفرما در این نوع از فرم خام قرارداد پیمانکاری ، به پیمانکار اختیارات زیادی داده است به طوری که،پیمانکار به عنوان یک مدیر مستقل فعالیت می‌کند.در نتیجه این اختیارات نیز، پیمانکار بهتر و موثر‌تر می‌تواند پروژه را هدایت کند و بر اعضای تیم، نظارت داشته باشد.همچنین در این صورت، هماهنگ کردن اعضای گروه نیز به مراتب، برای شخص پیمانکار آسان‌تر است.

۲: ایجاد اطمینان برای کارفرما

با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکار مدیریتی پروژه، این اطمینان در کارفرما شکل می‌گیرد که امورمربوط به پروژه و اجرای خواسته‌های وی با مدیریت حرفه‌ای پیمانکار به نتایج مطلوب می‌رسد.همچنین امید به پیشرفت پروژه، بیش از پیش برای کارفرما ایجاد می‌شود و همین مسئله،زمینه را برای فعالیت بیشتر و موثر پیمانکار فراهم می‌کند.

ز: قرارداد طراحی و ساخت یا Design and Build Contract

قراردادهای پیمانکاری طراحی و ساخت هنگامی تنظیم می‌شود که پیمانکار متعهد می‌شودخودش به تنهایی، به طراحی و ساخت پروژه بپردازد.در فرم خام قرارداد پیمانکاری طراحی و ساخت، جزئیات پروژه و آنچه مد نظر کارفرما است بیان می‌شود.در مقابل، پیمانکار وظیفه دارد با توجه به استاندارد‌های کیفی و مطالعه نیاز‌های کارفرما، طراحی یاساختن پروژه را انجام دهد.همانطور که اشاره کردم، سایر دوستان من به جز معین هم از من در خصوص انواع قراردادپیمانکاری مشاوره گرفته بودند.به عنوان مثال یک نمونه قرارداد پیمانکاری که یکی از دوستان تنظیم آن را به من سپرد، قراردادطراحی وساخت کابینت و اپن ام دی اف، برای آپارتمان بود.بنابراین کاربرد این قرارداد به خصوص در ساختمان سازی زیاد است.

ط: قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه است.در این قراردادهر یک از وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات پیمانکار در رابطه با بخش‌های مختلف پروژه درمتن قرارداد ذکر می‌شود.مبالغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود، به درصد پیشرفت پروژه مربوط می‌شود.باقی مانده مبالغ نیز، با توجه به میزان بهره‌وری مجریان پروژه، پرداخت می‌شود.پیش از شروع مناقصه،کارفرما برنامه ‌اجرایی مربوط به پروژه را تنظیم می‌کند و آن را در اختیار شرکت کنندگان ومتقاضیان قرار می‌دهد. این کار باعث می‌شود تا متقضایان، قبل از انجام هرکاری از وظایف و مسئولیت‌های خود در آینده اطلاع داشته باشند. ویژگی این دسته از قراردادهای پیمانکاری، این است که پیمانکار اصلی، در انتخاب پیمانکاران فرعی، به طور کامل اختیار دارد.در واقع، آنچه در این قرارداد بسیار مهم است، اجرا و به ثمر رسیدن پروژه با توجه به معیار‌هایی مانندهزینه، زمان و کیفیت می‌باشد. همچنین در این دسته از قرارداد‌ها، کارفرما حق نظارت کامل بر تیم اجرا کننده پروژه را دارد و پیمانکاراصلی، موظف است در مراحل گوناگون اجرای طرح، گزارشات اقدامات انجام شده را به کارفرما بدهد.

کاربرد انواع قرارداد پیمانکاری در استارتاپ‌ها

با توجه به توضیحات بالا و عناوین متفاوت قرارداد‌ها ممکن است تصور کنید که قرارداد پیمانکاری فقط دراموری مانند حمل و نقل، ساختمان، طراحی و غیره کاربرد دارد، در حالی که این قرارداد‌ها امروزه نقش مهمی در پیشرفت استارتاپ‌های گوناگون داشته‌اند.در واقع، در هر رابطه‌ای در صورتی که یک طرف آن کارفرما باشد و انجام کاری را از دیگری درخواست کند یا آن را به طور کامل به او واگذار کند، و در مقابل، شخص دیگر به عنوان پیمانکاروظیفه داشته باشد که به هزینه خودش آن کار را انجام دهد، نمونه فرم خام قرارداد پیمانکاری نسبت به این رابطه کاربرد خواهد داشت. البته در مهلت‌های زمانی تعیین شده، پیمانکار، مبالغی را به سبب فعالیت‌هایی که برای اجرای پروژه انجام داده است و وجوهی که از حساب شخصی و به نفع پروژه پرداخت کرده است ازکارفرما دریافت می‌کند.بنابراین لیست قراردادهای پیمانکاری در رابطه با استارتاپ‌ها نیز کاربرد دارد و استفاده می‌شود.

به عنوان مثال ممکن است شخصی به عنوان کارفرما با شخص دیگری، یکی از انواع نمونه قرارداد پیمانکاری را تنظیم کند و در متن قرارداد، وظیفه پیمانکار را اینگونه تعیین کند که یک وب سایت فروش اقلام بهداشتی بسازد.در نتیجه این قرارداد، پیمانکار که می‌تواند یک مهندس کامپیوتر باشد، متعهد می‌شود که باهزینه شخصی و با مدیریت خود، پروژه را انجام دهد و پس  از آنکه وب سایت با رعایت تمامی استاندارد‌های لازم ایجادشد، نه تنها هزینه‌های شخصی خود را از کارفرما دریافت کند، بلکه در ازای فعالیت در حوزه پروژه، حق الزحمه مناسبی دریافت کند.همچنین این قرارداد‌ها ، ایجاد اپلیکیشن‌های متفاوت مربوط به موبایل یا کامپیوتر را نیز شامل می‌شوند.

شرایط فورس ماژور حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

این شرایط، وضعیت‌هایی هستند که از اختیار طرفین قرارداد یا یکی از آن‌ها خارج است.در واقع، در صورتی که اتفاقی برای هر یک از طرفین قرارداد بیفتد، به صورتی که غیر قابل پیش بینی باشد و نتوانند مانع آن شود، طرفی که به دلیل وجود شرایط فورس ماژور، نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند، به طور موقت، از انجام این امور معاف می‌شود.البته در استفاده از شرایط فورس ماژور باید با دقت عمل کرد.در نتیجه استفاده از شرایط فورس ماژور، احتمال دارد قرارداد به طور کامل باطل شود و یا به صورت معلق باقی بماند.همچنین، استفاده از این شرایط، باعث می‌شود تا نه تنها طرفی که درگیر حوادث شده است به تعهدات خود عمل نکند بلکه طرف دیگر قرارداد پیمانکاری نیز، به وعده‌های خود عمل نکند. به عنوان مثال، اتفاقی که برای یکی از دوستان من افتاد این بود که به یک برنامه نویس وب سایت، مسئولیت داده بود تا برای او یک وب سایت فروش مواد غذایی ایجاد کند.همچنین برنامه نویس، در متن نمونه قرارداد پیمانکار ، تعهد داده بود که وب سایت را ظرف یک ماه آماده کند و به کارفرما تحویل دهد.بعد از گذشت ۲۰ روز ، به دلیل مشکلات مختلفی،اینترنت تمام کشور به مدت یک هفته قطع شد و باعث  شد که برنامه نویس، تعهدات خود رابه‌موقع انجام ندهد. در این حالت، برنامه نویس به وضعیت فورس ماژور اشاره کرد و عقب افتادن تعهدات خود را توجیه کرد.

تنظیم قرارداد پیمانکاری و صنعتی حرفه ای قابل قبول و بی عیب و نقص امری تخصصی می باشد که نیازمند تسلط بر مسائل ریز اداری و تعهدات قراردادها،وآشنایی با عرف حاکم بر امور مربوط به آن قرارداد پیمانکاری می باشد.

چه لزومی به تنظیم قرارداد در پروژه های پیمانکاری می باشد؟

امروزه شاهد پیشرفت های فنی وسیعی در پروژه های پیمانکاری هستیم. که قطعاً این پیشرفت ها در مرحله اول مدیون مطالعات و طراحی های مهندسی و پیمانکاری می باشد. اماهیچ گاه نباید از اهمیت یک قرارداد دقیق و درست غافل شد.اجرای صحیح یک پروژه پیمانکاری مرهون یک قرارداد بی نقص و ایرادی است که تمام مسائل اداری درآن رعایت شده است.تمام نیازمندیهای اجرای یک پیمان با توجه به نوع و ماهیت پروژه درآن پیش بینی شده است.پروژه های پیمانکاری بسیاری علیرغم کیفیت مطالعات مهندسی وطراحیهای عالی دچار مشکل شده است. که مهمترین دلیل آن عدم انطباق پیمان با شرایط و نیازمندیهای اجرای آن است. قرارداد،مشتمل بر موضوعات اصلی و موضوعات فرعی مرتبط  می باشد.

معمولاً موضوعات اصلی درموافقت نامه یا قرارداد و موضوعات فرعی به صورت ضمائم قرارداد تهیه می گردد.اصل کلی درنگارش قراردادپیمانکاری مقید نبودن به یک الگوی ثابت و پرهیز از استفاده از قراردادهای کلیشه ایی است.زیرایک قرارداد، تبلور توافقات طرفین است. و لذا باید کلیه توافقات طرفین در آن منعکس شود. و تهیه کننده قرارداد به جای مقید کردن خود به یک الگوی ثابت، باید تأکید بر توافقات داشته باشد.جهت تنظیم قرارداد پیمانکاری و صنعتی،مشارکت وکیل متخصص و دست اندرکاران اجرایی ضروری می باشد. وکلای که در این زمینه تخصص دارد، با جوانب فرآیندهای قراردادی آشنا میباشند و در حفاظت از حقوق موکلشان در قراردادها نقش بسزایی ایفا می نمایند.

در تنظیم قرارداد پیمانکاری چه مواردی باید مد نظر قرار گیرد؟

عموماً قرارداد پیمانکاری بصورت فرمت و به طور کتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قراردادپیمانکاری می رسد.تنظیم قرارداد پیمانکاری دارای اصول خاصی می باشد که آن را از سایرقراردادها متمایزمی نماید. لذا دراین مقاله سعی برآن شده تا درخصوص نحوه تنظیم قراردادپیمانکاری نکاتی که می بایست رعایت گردد،ذکر شود.

عنوان قرارداد

عنوان قرارداد اسمی است که برای قرارداد انتخاب می شود .درصورت عدم تطبیق نام انتخابی با مفادقرارداد،در نهایت آنچه ملاک قضاوت قرارخواهدگرفت نوع قرارداد و آثار  احکام آن است .که قصد واقعی وعملکرد طرفین را تعیین می کند، نه اسمی که برای قرارداد انتخاب شده است. ازجمله عناوین قراردادهای پیمانکاری می توان به قراردادهای طراحی،تدارکات،ساخت (EPC)،قرارداد تدارکات،ساخت (PC) قراردادکلید در دست،قراردادپیمان مدیریت و… اشاره نمود.

طرفین قرارداد

در قرارداد دو طرف و گاهی چند طرف (کنسرسیوم) وجود دارد.که بایستی برای استقرار تعهد وتشخیص مسئولیتهای قراردادی به طور دقیق و منجز تعیین و مشخص گردد. برای اشخاص حقیقی در قراردادپیمانکاری ذکر مشخصات شناسنامه و کارت ملی و آدرس و غیره کفایت دارد.ولی برای اشخاص حقوقی در قرارداد پیمانکاری باید نکاتی توجه شود. ازجمله اینکه به حکم قانون دارای شخصیت حقوقی مستقل و مجاز به عقد و امضای قرارداد و ایجاد تعهد باشد. درخصوص سازمانهای دولتی و وزارتخانه ها و بانکها و شهرداری ها بایستی طرف قرارداد به درستی تعریف و مشخص شود.

درخصوص شرکت ها می بایست برای بررسی صلاحیت شرکت جهت انعقاد قرارداد پیمانکاری،اساسنامه و مراحل قانونی تشکیل آن را بررسی نمود. و جهت احراز بقاء و عدم انحلال یا تعلیق شرکت، گواهی آخرین تغییرات می بایست اخذ گردد. همچنین شخصی باید قرارداد را امضاء نماید که براساس اساسنامه و آخرین تغییرات شرکت حق امضاء رادارا باشد. یکی دیگر از مواردی که باید در تنظیم قرارداد پیمانکاری رعایت شود. این است که صلاحیت شرکت ها از جهت احراز توانایی و امکان انجام کار توسط شرکت بررسی شود .و موضوع قرارداد از موارد فعالیتهای مجاز شرکت باشد. مورد دیگر اینکه شرکت طرف  قرارداد پیمانکاری ممنوع المعامله نباشد.

موضوع قرارداد

موضوع قراردادهای پیمانکاری بیشتر جنبه تخصصی دارد . متخصصین وکارشناسان مرتبط باقراردادپیمانکاری باید خودشان دقیقاً کار را با تمام مسائل و جوانب آن شرح دهند. تا باعث بروزاختلافات عمده بعدی در اجراء یا تفسیر، همچنین ادعا و انکارهای متعدد طرفین نگردد. گاهی موضوع قرارداد پیمانکاری با درج عبارات کوتاه و مختصر قابل قبول است. گاهی هم دارای ابعاد فنی و تخصصی است .که در این صورت جزئیات کامل تحت عنوان (شرح کار) بطور مفصل شرح داده می شود. و به عنوان جزء لاینفک قرارداد پیمانکاری ضمیمه می گردد.

مبلغ قرارداد

توافق و تصریح قیمت و بهای کالای مورد معامله از جمله موارد مهم قرارداد پیمانکاری است.تعیین مبلغ برحسب موضوع قرارداد روشهای مختلفی دارد. چنانچه موضوع قرارداد خرید وفروش کالایی باشد و موردمعامله هم ترکیبی باشد بایستی قیمت به صورت تفکیکی اعلام گردد .و اگر کالا دارای تعدد باشد قیمت واحد و تعدد، به تفکیک در قرارداد ذکر گردد. چنانچه قرارداد خارجی و مبلغ آن ارزی است باید صراحتاً نوع آن مشخص شود.

نحوه پرداخت مبلغ قرارداد

معمولاً ضمن انعقاد قرارداد پیمانکاری مبلغی از بهای قرارداد به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار پرداخت می شود. تا برای تهیه مقدمات اجرای قرارداد یا خرید وسایل و تجهیزات هزینه گردد.مبلغ پیش پرداخت در قراردادهای مشاوره یا قراردادهای مدیریت طرح و امور تحقیقاتی معادل۲۰درصد مبلغ اولیه حق الزحمه مربوطه می باشد. برای خدمات مربوط به دوره ساخت و تحویل نیز مبلغ پیش پرداخت معادل ده درصد می باشد. درقراردادهای پیمانکاری و نصب، مبلغ پیش پرداخت معادل بیست درصد مبلغ اولیه پیمان است .که حداقل در سه قسط پرداخت می شود. در اکثر اوقات در قراردادهای پیمانکاری پرداخت ماهیانه صورت می گیرد .و پیمانکار ماه به ماه مطابق پیشرفت کار پروژه، صورت حساب می فرستد و به وی پول داده می شود.

مدت و شروع قرارداد

زمان شروع و اتمام کار باید در قرارداد پیمانکاری صراحتاً قید گردد. در غیر اینصورت تاریخ و امضاءقرارداد، تاریخ شروع تلقی خواهد شد. اهمیت تعیین زمان و اتمام قرارداد این است که مشخص می کند پیمانکار چه موقع کار را باید تحویل دهد.چنانچه تاریخ در قرارداد پیمانکاری معلوم نباشد کارفرما یا خریدار هیچ وقت نمی تواند ادعا کند پیمانکار تأخیر داشته است.

محل و نحوه ایفای تعهد

ذکر محل تحویل کالا یا انجام تعهد بسیار ضروری است. و بی احتیاطی نسبت به آن موجب خسارات سنگین و تعقیبات اداری می گردد. در قرارداد باید دقیقاً قید شود که کالا در کجا وچگونه تحویل می شود. در قراردادهای تحقیقاتی یا ساخت و ساز چنانچه شهر یا جای مشخصی در قرارداد تعیین شده باشد بایدکار درآن محل باشد. اما چنانچه محلی برای انجام کار مشخص نشده همان محلی که قرارداد امضاء شده  به منزله محل اجرای تعهد است .و چنانچه اختلافی به وجود آید نمی توان متعهد را مجبور نمود که در جای دیگری ایفای تعهد نماید.

تضمین

در قراردادهای پیمانکاری جهت انجام تعهدات از سوی پیمانکار تضمین اخذ می گردد.چنانچه پیمانکار به تعهدات خویش عمل ننماید یا نقصی درتعهدات وجود داشته باشد می توان خسارات را درمدت زمان کوتاهی ازطریق تضمین اخذ نمود.انواع تضمین های معتبر عبارتند از : ضمانت نامه بانکی، ضمانت نامه صادره از سوی موسسات اعتباری غیربانکی، وجه نقد، سفته، چک،وثیقه ملکی و… موارد اخذ تضمین درقراردادهای پیمانکاری عبارتند از : تضمین شرکت درمناقصه، تضمین انجام تعهد،تضمین پیش پرداخت،تضمین حسن انجام کار

شروط قرارداد

شرط ،مجموعه الزاماتی است که در ضمن عقد قرار می گیرد. به عبارت دیگر تعهد، تکلیف کلی و شرط نحوه اجرای آن است. شرط به لحاظ آثار و خواص به سه نوع: باطل، مبطل و صحیح دسته بندی می شود. که باید کاملاً آنها را شناخت .تا با درج آن در قرارداد پیمانکاری براساس معامله و تعهدات لطمه ای واردنشود.

تأیید و تصویب قرارداد

قانون اساسی انعقاد برخی قراردادها یا صلح یا ارجاع آن را به داوری منوط به تصویب هیأت دولت،مجلس شورای اسلامی و یا امضای رئیس جمهور داشته است. لذا رعایت این مورد نیز دربرخی قراردادهای پیمانکاری دولتی بسیار اهمیت دارد.

الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی

رعایت برخی مقررات بخصوص مطالبات کارگران،تدابیر امنیتی و بهداشت کار،بیمه های تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی از قوانین آمره و در قراردادهای پیمانکاری برعهده کارفرما و پیمانکار می باشد. لذادرقرارداد پیمانکاری نباید برخلاف این قوانین توافقی به عمل آید چرا که فاقد ارزش و غیر مسموع است.

نماینده– دستگاه نظارت

برای جلوگیری از بروز مشکلات فوق طرفین برحسب موضوع قرارداد پیمانکاری و نوع کار،نماینده یا مجری قرارداد، معین می نمایند.نماینده باید دارای تخصص متناسب با موضوع قرارداد باشد.که درماده جداگانه ای صراحتاً قید و وظایف و اختیار آنها را نیز به طور دقیق و روشن مشخص می نمایند.همچنین در قراردادهای پیمانکاری دستگاه نظارت پیش بینی می شود.که عبارت است از اداره یاشرکت یا موسسه ای که کارفرما به منظور نظارت براجرای تعهدات پیمانکار معین میکند.و به پیمانکار معرفی می شود.ناظر شخصی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین می شود. و کتباً به پیمانکار معرفی می شود و اصولآً مقیم کارگاه خواهد بود.

عدم وجود قرارداد پیمانکاری

در برخی موارد پروژه های پیمانکاری بدون قرارداد اجرا می شود.در این صورت طرفین حقوق وجبران خسارت خود را از دست نمی دهند.در این حالت پیمانکار می تواند اجرت المثل عمل خودرا دریافت نماید.وکارفرما هم می تواند منافع ناشی از تصرف زمین یا هر خسارت وارده دیگری را  بر مبنای قانون دریافت نماید. میزان واجرت المثل و خسارات در صورت بروز اختلاف از طریق کارشناس رسمی اداره کار تعیین می شود.

لزوم مشاوره با وکیل در انعقاد قراردادهای پیمانکاری چیست؟

تمرکز مطالعاتی و حرفه ای خود را به شرکتهای خصوصی اختصاص می دهند. و این ساحت از علم حقوق درکشورمان تقریباً ناشناخته باقی مانده است. و از سوی وکلا چندان رغبتی به ارائه خدمات اداری به شرکت ها و موسسات انتفاعی ، نشان نمی دهد. شرکتهای خصوصی حول محور یک ایده اولیه برای کسب سود و ایجاد درآمد ایجاد می شوند. وکلیه فعالیتها و تصمیمات خود را برمبنای کسب بیشترین سود و تحمل کمترین هزینه طراحی می کنند.

بخش عمده ای از هزینه هایی که برشرکتها تحمیل می شود ناشی از اختلافاتی است که درمسیر اجرای پروژه ها واقع می شود.حل اختلافات ناشی از قرارداد،عمدتاً بسیار وقت گیر و پرهزینه می باشد.و در صورتی که به درستی مدیریت نشود می تواند موجب زیان های جبران ناپذیری برای شرکت ها گردد.وکیل قراردادهای پیمانکاری در جریان کلیه مراحل انعقاد و اجرای قرارداد و درهنگام بروز اختلاف،مورد مراجعه قرارمی گیرد. لذا حضور وکیل متخصص درکنار شرکت ها می تواند نقش بسیار موثری درکاستن ازاختلافات و حل وفصل آنها داشته باشد وجزء کم هزینه ترین روش هااست.انعقاد یک قرارداد،معمولاً مراحل ذیل را طی می کند و حضور یک وکیل در کلیه مراحل ضروری است:

۱- مطالعات پیش قراردادی

۲- مذاکرات

۳- تنظیم پیش نویس قرارداد

۴- چک و اصلاح و نهایی کردن سند قرارداد

۵- امضا

۶- اجرای قرارداد

۷- حل و فصل اختلاف

تنظیم یک قرارداد صحیح و بی عیب و نقص ،مهارتی است که باید در طول زمان،با مطالعه اداری و تجربه مداوم ایجاد شود .و در صورتی که به خوبی تنظیم شود مانع بروز بسیاری ازاختلافات می شود.یا مسیرحل و فصل اختلافات احتمالی را هموار می کند.تجربه نشان داده است که از میان انواع شرکت ها،شرکتهای پیمانکاری بیشترین نیاز را به حضور وکیل دارند.این امر دلایل متعددی دارد. از جمله این که ارجاع کار به این شرکت ها عمدتاًاز طریق مناقصه انجام می گیرد.و عموماً کارفرمای مناقصات ، دولت یا کارفرمای نیمه دولتی است که به معنای پیچیده شدن روابط اداری است.البته ناگفته نماند که در زمینه مناقصات نیزاحتمال بروز مشکلاتی وجود دارد.چنانچه تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دعاوی مناقصات دارید،می توانید این مورد را به تفصیل در مقالات این مبحث مطالعه نمایید.

قراردادهای پیمانکاری به جهت ماهیت پیچیده ای که دارند، با مسائل اداری و مشکلات عدیده ای روبرو هستند. در قراردادهای پیمانکاری کارفرما می تواند دولتی یا بخش خصوصی باشد. لذا ماهیت این دو نوع قرارداد پیمانکاری متفاوت می باشند.

قرارداد پیمانکاری دولتی :قراردادهای پیمانکاری درصد بالایی از پروژه های صنعتی و عمرانی و ساختمانی را در برمی گیرد .که در قالب طرح های عمرانی و طرح های تملک دارایی های سرمایه ایی و طبق قانون برنامه و بودجه مصوب ۱۳۵۱ تعریف و اجرایی می شوند.در قراردادهای پیمانکاری دولتی تمام شرایط از طرف دولت تعیین شده و پیمانکاران در تعیین مفاد آن نقشی ندارند. در شرایط عمومی پیمان مفادی برای تعیین حدود حقوق و تکالیف طرفین وجود دارد.بسیاری از پیمانکاران نسبت به اینکه در شرایط عمومی پیمان حقوق و تکالیف طرفین به طور تساوی رعایت نشده است گلایه دارند. و به نوعی می توان گفت مفاد شرایط عمومی پیمان به صورت یک طرفه و به نفع کارفرما می باشد.

از جمله اینکه…

• هیچ گونه ضمانت اجرایی برای کارفرما در خصوص عدم انجام تعهدات مالی وی پیش بینی نشده است. لذا کارفرما می تواند تا هر زمان ممکن، پرداخت های پیمانکار را به تعویق بیندازد.

• مطالبات کارفرما به سهولت از محل ضمانت نامه پیمانکار قابل وصول است .اما مطالبات پیمانکار در صورت استنکاف یا تأخیر کارفرما به آسانی به حیطه وصول در نمی آید.

• همچنین طبق ماده۴۶شرایط عمومی پیمان چنانچه پیمانکار تخلفات یا تأخیراتی داشته باشد کارفرما به صورت یک طرفه می تواند قرارداد پیمانکاری را فسخ نماید. حال آنکه در شرایط عمومی پیمان حق فسخ برای پیمانکار پیش بینی نشده است .

• و حتی طبق ماده ۴۳ شرایط عمومی پیمان در صورتی که کارفرما بخواهد برای بار دوم حداکثر به مدت سه ماه اجرای موضوع پیمان را به حال تعلیق در آورد طبق ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان قرارداد پیمانکاری خاتمه می یابد. و در اینجا نیز اعمال خیار انحلال پیمان را به کارفرما داده است نه پیمانکار.

لذا در قراردادهای پیمانکاری دولتی مشاهده می شود که پیمانکاران نقشی در تعیین مفاد آن ندارند. وبالاجبار می بایست شرایط آن را پذیرفته و قبول نمایند.

قرارداد پیمانکاری خصوصی : در قرارداد پیمانکاری خصوصی ،هر دو طرف قرارداد دارای شخصیت حقوقی خصوصی هستند .و رعایت مقررات پیمان های دولتی برای آنها لازم نیست. قراردادهای پیمانکاری خصوصی، بیشتر در چارچوب ماده ۱۰ قانون مدنی می باشد. و این امکان وجود داردکه طرفین نسبت به تعیین شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری با یکدیگر مذاکره نمایند .لذا در قرارداد پیمانکاری خصوصی تعادل بیشتری برقرار است و از این جهت به نفع پیمانکاران می باشد.در اصل قرارداد پیمانکاری می بایست به صورت مکتوب بین طرفین باشد .ولی دیده می شودگاهاًپیمانکاران به صورت شفاهی و یا صرفاً از طریق دستور کار، اقدام به انجام پروژه می نمایند.

که در این صورت مشکلات فراوانی بر آنها جهت اثبات دستور کار و یا قرارداد شفاهی پیش می آید. و در نهایت برای وصول مطالبات ناشی از قرارداد پیمانکاری مجبور به طرح دعاوی اداری درمراجع قضایی می شوند. که این خود نیازمند صرف وقت طولانی و هزینه فراوان می باشد.قراردادهای پیمانکاری چه از نوع دولتی و چه از نوع خصوصی دارای مشکلات اداری فراوانی است. که اکثر این مشکلات ناشی از عدم حضور مشاور اداری و یا وکیل متخصص در قراردادپیمانکاری هنگام تنظیم قرارداد و در طول اجرای پروژه می باشد.حال آنکه در صورت بهره مندی پیمانکاران و مهندسین مشاور از وکیل قراردادهای پیمانکاری در هنگام تنظیم قرارداد پیمانکاری ودر طول اجرای پروژه جهت بررسی و تنظیم اسناد و مکاتبات می تواند راه را برای آنها هموارتر سازد.

پاره ای از مهمترین خدمات قراردادی گروه وکلای مبنا مشاور

• تنظیم انواع قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و الحاقات و ضمائم مربوطه به زبان های انگلیسی، عربی و فارسی

• تنظیم و تدوین قراردادهای پیمانکاری و مهندسی براساس شرایط مناقصه و مقادیر و شرح کار و استانداردهای لازم

• تنظیم و تدوین قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و بین المللی دو جانبه و چند جانبه بر اساس ضوابط و مقررات حاکم بر حقوق قراردادهای داخلی و بین المللی

• استاندارد و تیپ سازی و طبقه بندی قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و اسناد مربوطه آن ها

• اعلام نظر اداری راجع به پیش نویس قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و مدنظر قرار دادن منافع و صلاح شرکت

• حضور در جلسات پیش مذاکرات و مذاکرات نهایی جهت تنظیم قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• همکاری و همراهی با مدیران دستگاه کارفرما، مجریان طرح، پیمانکاران و مشاوران در تمام مراحل انعقاد قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• مدیریت و نظارت جلسات قراردادی پیمانکاری و مهندسی جهت مذاکرات با کارفرمایان، پیمانکاران، مشاوران و سازندگان

• ارائه مشاوره و پیشنهادات در مورد روش ها و متدهای قراردادی از لحاظ حقوقی و اصلاح روش های قراردادی

• شرکت در جلسات کمیته مشترک مدیریت (JMC)

• تفسیر قراردادها با لحاظ عرف و رویه های خاص حرفه ایی، قوانین و مقررات ملی و بین المللی، استانداردها و آئین نامه های اجرایی

• تعیین قانون حاکم در قراردادهای بین المللی و مهارت در شناسایی حقوق قانونی طرفین قرارداد

• مدیریت اداری قراردادهای پیمانکاری و عمرانی از مناقصات تا ختم و تحویل پروژه و پایان دوره بهره برداری

• نظارت بر اجرای قراردادهای پیمانکاری و صنعتی از زمان تنظیم و انعقاد، تجدید، حسن اجرا، فسخ، ابطال و خاتمه

• مشاوره اداری و وکالت دعاوی در مراحل پیش قراردادی، انعقاد، استمرار و فسخ قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• مشاوره اداری و وکالت دعاوی پیرامون تضمین قراردادهای پیمانکاری و امکان تعدیل یا تعیین نوع و نحوه اجرای آن

• تنظیم نهایی قراردادهای پیمانکاری، مهندسی، تجاری، مدنی، مشارکتی، عاملیت، بانکی، اعتباری، سرمایه گذاری و نظارت تخصصی بر اجرای آنها

• مشاوره اداری در قراردادهای سرمایه گذاری، تأمین منابع مالی، گشایش اعتبارات اسنادی و سایر قراردادهای اعتباری

• مشاوره اداری در قراردادهای پیمانکاری، صنعتی و مهندسی، پیمانکاری فرعی، پروژه های کلید در دست

• مشاوره اداری در قراردادهای طراحی، ساخت، نصب، راه اندازی، بازسازی، نوسازی، تعمیرات و نگهداری و احیاء صنایع، کارخانجات ماشین آلات، تأسیسات زیربنایی، جاده سازی

• مشاوره اداری در قراردادهای حمل و نقل زمینی و دریایی، لجستیک و انبار داری

• مشاوره اداری در قراردادهای لیسانس (علامت تجاری، حق اختراع، دانش فنی، کپی رایت)، انتقال تکنولوژی، امنتقال خط تولید، مهندسی معکوس، تحقیق و توسعه (R&D)، ساخت اجزای اصلی (OEM)، طراحی اجزای اصلی (ODM)، محرمانه نگه داشتن اطلاعات، همکاری فنی

• مشاوره اداری در قراردادهای همکاری های تجاری اعم از نمایندگی، عاملیت، فرانشیز، توزیع، بیع متقابل (buyback)، کنسرسیوم، سرمایه گذاری مشترک (JV)، مشارکت مدنی، ساخت و بهره برداری، واگذاری، سرمایه گذاری خارجی، تهیه اسناد قراردادی، تأمین سرمایه

وکیل قرارداد پیمانکاری | تعریف قرارداد پیمانکاری

وکیل قرارداد پیمانکاری بیان می دارد: ماده ۱۸۳ قانون مدنی قرارداد را بدین شکل بیان نموده که عقدعبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به انجام امری نمایند که مورد توافق آنهاباشد.قرارداد پیمانکاری نیز به عنوان یک قرارداد، توافق کارفرما با پیمانکار تحت شرایط خاصی می باشد. که به موجب آن پیمانکار تعهد می نماید انجام کاری را با شرایط معین و در زمان معینی باپرداخت وجه معین به کارفرما تحویل نماید.

تعریف موضوع قرارداد پیمانکاری:

همانطور که پیش تر بیان شده است پیمان یک عقد است که در ماده ۱۸۳ قانون مدنی تعریف آن بیان شده است. در تعریف مذکور منظور از کلمه امری که مورد توافق طرفین قرار می گیرد درواقع همان موضوع عقد است. حال سوالی که در لاین زمینه مطرح می شود این است که چه چیزی می تواند موضوع عقد واقع گردد؟ ماده ۲۱۴ قانون مدنی بیان داشته است که مورد معامله می تواند مال باشد یا عمل.

وکیل قرارداد پیمانکاری | قسمت اول | موضوع قرارداد

موضوع قرارداد پیمانکاری چیست؟ مال یا عمل؟

در سند پیمان تعریفی از موضوع قراردادهای پیمانکاری به چشم نمی خورد اما با مداقه در سایرمواد سند شرایط عمومی پیمان می توان گفت موضوع پیمان در واقع تعهداتی است که با انتقال کالا از سوی کارفرما و انجام تعهد از سوی پیمانکار به مرور زمان عینیت پیدا می کند. حال با عنایت به تعریف پیش گفته می توان گفت موضوع قرارداد های پیمانکاری هم شامل انتقال مال می شود که از سوی کارفرما مطابق با بند ب ماده ۲۰ شرایط عمومی پیمان می بایست انجام گیرد و هم شامل انجام عمل از سوی پیمانکار که می بایست مطابق با ماده ۱۸شرایط عمومی پیمان صورت گیرد.

وکیل متخصص قرارداد پیمانکاری

وکیل متخصص در تنظیم قرارداد های پیمانکاری، با عنایت به حساسیت امر و مرتبط بودن مقوله تنظیم قرارداد پیمانکاری با قوانین متعدد می بایست ابتدائا خواسته های طرفین قرارداد راشناسایی نماید و بااصطلاحا قانونی کردن این خواسته ها و اشراف کامل بر قوانین مرتبط وهمچنین با استفاده از تجربیات مشابه در تنظیم قرارداد های پیمانکاری آینده نگری نموده و بادرج کلمات دارای قابلیت اجرا در محاکم اقدام به تهیه قراردادی جامع و مانع نماید.

انواع موضوع قرارداد پیمانکاری

به موجب آیین نامه تشخیص صلاحیت پیمانکاران، کارهای موضوع قرارداد پیمانکاری به دو دسته تقسیم می شوند:

۱- کارهای عمومی قرارداد پیمانکاری که به شرح ذیل می باشند:

• کارهای عمومی راهسازی

• کارهای آبیاری و زهکشی

• تاسیسات شهری

• ابنیه

• تاسیسات و تجهیزات ابنیه

• توزیع و انتقال نیرو

۲- کارهای اختصاصی قرارداد پیمانکاری:

کارهای اختصاصی به کارهایی گفته می شود که جزو کارهای عمومی پیش گفته نمی باشد ویا علی رغم درج در کارهای پیش گفته به لحاظ شرایط خاص حاکم بر امر (با تشخیص سازمان برنامه و دستگاه های اجرایی مربوط) باید به طور اختصاصی انجام شود. این شرایط خاص سبب می گردد این کارها جزو کارهای اختصاصی محسوب گردد.

بیشتر بدانید:  تنظیم قرارداد پیمانکاری | قسمت دوم | اسناد و مدارک پیمان

شرایط قانونی موضوع قراردادهای پیمانکاری:

مطابق با قانون مدنی می توان گفت که موضوع معامله باید دارای شرایط ذیل باشد:

۱- مالیت داشتن موضوع قرارداد:

بدین معنا که مصالح و تجهیزات ارائه شده توسط کارفرما و کارهای انجام شده توسط پیمانکار دارای مالیت باشند.

۲- منفعت عقلایی داشتن موضوع قرارداد:

طرح های موضوع قراردادهای پیمانکاری می بایست دارای منفعت عقلایی باشد چرا که به لحاظ امری بودن ماده ۲۱۵ قانون مدنی آن پیمان باطل و فاقد آثار قانونی است.

۳- مشروع بودن منفعت موضوع قرارداد:

عدم مشروعیت موضوع قرارداد بدین معناست که موضوع پیمان بر خلاف اخلاق حسنه و یا نظم عمومی یاقانون است، که تحقق این امر موجب بطلان پیمان است.

۴- قابلیت تسلیم موضوع قرارداد:

در قرارداد های پیمانکاری مقدور بودن تسلیم هم شامل تعهد پیمانکار است و هم شامل تعهدکارفرما چراکه کارفرما می بایست مصالح و تجهیزات مورد نیاز پیمانکار را فراهم آورد و همچنین پیمانکار نیز می بایست قابلیت انجام کار و تحویل موضوع را داشته باشد. و عدم قابلیت تسلیم از سوی هر یک از طرفین موجب بطلان پیمان می گردد.

۵- مبهم نبودن موضوع قرارداد:

به استناد ماده ۱۹۰ قانون مدنی یکی از شرایط اساسی صحت معامله معین بودن موضوع پیمان است، لذا در قرارداد پیمان نیز می بایست موضوع پیمان مشخص باشد در غیر اینصورت پیمان باطل می باشد.

۶- معین بودن موضوع قرارداد:

تفاوت بین معین بودن موضوع تعهد با مبهم نبودن آن در این است که مبهم بودن موضوع درحالتی است که کار مورد قرارداد پیمانکاری که می بایست توسط پیمانکار انجام گردد مبهم باشد مثلا درست کردن یک مکان اما نقشه آن تهیه نشده باشد. اما معین نبودن موضوع پیمان بدان معناست که موضوع پیمان مردد بین دو طرح باشد و این مورد نیز از موجبات بطلان پیمان است.

با توجه به اینکه قرارداد پیمانکاری از عقود معین نمی باشد و مشمول ماده ۱۰ قانون مدنی است نمی توان تمامی شرایط پیش گفته را بر آن باز کرد و همچنین به جهت اینکه قرارداد های پیمان از طرفی دارای شرایط خاصی هستند که در شرایط عمومی پیمان در نظر گرفته شده است لذا قرارداد های پیمان علاوه بر قانون تابع شرایط عمومی پیمان نیز می باشند. شرایط قانونی موضوع قرارداد که پیش تر بیان شده است اما شرایط ویژه قرارداد پیمانکاری را به شرح ذیل بیان نمود:

۱- کار دائم
۲- مصالح و تجهیزات
۳- کارگاه

با توجه به شرایط عمومی پیمان شرایط پیش گفته را می توان تحت عناوین ذیل بیان نمود.

بیشتر بدانید:  شرایط عمومی و خصوصی پیمان همراه با جدیدترین اصلاحات ۱۴۰۱

۱- اجرای مطلوب موضوع قرارداد پیمانکاری

به استناد ماده ۱۸ شرایط عمومی پیمان اجرای مطلوب کار بر عهده پیمانکار می باشد. حال سوال این است که شرایط مطلوب چیست؟ اجرای مطلوب با توجه به شرایط عمومی پیمان انجام کار مطابق باقانون و شرایط عمومی پیمان می باشد.

۲- اجرای به موقع موضوع قرارداد پیمانکاری

زمان در عملیات های پیمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما اینکه یک طرح در زمان مقرربه پایان برسد منوط به رعایت زمانبندی تعیین شده در قرارداد از سوی طرفین قرارداد است چرا که هم کارفرما می بایست تجهیزات لازم را در زمان مقرر تحویل پیمانکار دهد و هم پیمانکارموظف است که موضوع را درزمان تعیین شده تحویل دهد.

۳- حفاظت از موضوع قرارداد پیمانکاری

با توجه به ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان حفاظت از موضوع قرارداد به عهده پیمانکار می باشد وپیمانکار موظف است موضوع پیمان را در موسسه ای که مورد تایید کارفرما باشد بیمه نماید، درغیر اینصورت کارفرما می تواند شخص موضوع پیمان را بیمه نماید و هزینه های آن را از پیمانکار دریافت نماید.

۴- مشخص بودن محدوده عملیات موضوع قرارداد پیمانکاری

محدوده اجرای عملیات موضوع قرارداد را کارگاه می نامند و این محدوده می بایست مشخص باشد. نحوه تعیین این محدوده نیز بدین شکل است که ابتدائا پیمانکار نقشه مبدا را با نقشه هاتطبیق می دهد و درصورتی که مغایرت در این زمینه وجود داشته باشد آن را به مهندس ناظر وکارفرما اطلاع می دهد. چرا که مطابق با ماده ۱۹ شرایط عمومی پیمان پس از شروع عملیات هیچگونه اعتراضی در این خصوص از پیمانکار پذیرفته نمی باشد.

۵- مرغوب بودن مصالح و تجهیزات موضوع قرارداد پیمانکاری

به جهت اینکه مرغوب بودن مصالح و تجهیزات امری بسیار مهم است که رعایت نکردن آن می تواند درآینده موجب خسارت های فراوانی شود به همین جهت مرغوبیت مصالح و تجهیزات ازشرایط موضوع قرارداد های پیمانکاری در نظر گرفته شده است. و مسئولیت تهیه تجهیزات مرغوب بر عهده پیمانکار می باشد. تعیین منابع تهیه مصالح و تجهیزات در قرارداد نیز ازمسئولیت پیمانکار نمی کاهد و پیمانکار می بایست با تحقیق و بررسی منابع مختلف ضمن تایید کارفرما و مهندس مشاور اقدام به تهیه تجهیزات نماید.

۶- کارگاه نباید معارض داشته باشد

به جهت اینکه محل اجرای موضوع قرارداد پیمانکاری کارگاه می باشد به همین جهت اصلی ترین نیاز های پیمانکار کارگاه است. ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان عنوان می دارد کارفرما می بایست کارگاه را بدون معارض تحویل پیمانکار دهد و در صورتی که کارگاه دارای معارض باشدمسئولیت آن متوجه کارفرما بوده و مطابق با ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان رفتار گردد.

وکیل متخصص قراردادهای پیمانکاری در تهران

وکیل خوب قرارداد پیمانکاری

وکیل خوب قرارداد پیمانکاری کیست؟ وکیل متخصص در قرارداد های پیمانکاری وکیلی است که۱- تسلط کامل بر قوانین مرتبط داشته ۲- تجربه تنظیم قراردادهای مشابه را داشته باشد ۳-آینده نگری مناسبی نسبت به اختلافات احتمالی آینده داشته باشد ۴- الفاظ اداری را به دقت به کار ببرد ۵- رویه حاضر در محاکم را شناخته و از الفاظی که دارای قابلیت اجرایی در محاکم می باشند استفاده کند بهترین وکیل تنظیم قراردادهای پیمانکاری با دارا بودن شاخصه های فوق می تواند قرارداد پیمانکاری جامع و مانع را برای شما تنظیم نماید.

وکیل قرارداد پیمانکاری در تهران

با عنایت به رواج انجام عملیات های پیمانکاری در سطح جامعه و پیچیدگی های اداری قراردادهاشایسته است در جهت حفظ حقوق خویش و جلوگیری از بروز اختلاف، جهت تنظیم قراردادهای پیمانکاری از راهنمایی وکیل اداره کار در زمینه تنظیم قرارداد بهره جویید. لذاموسسه اداری مبنا مشاوردر تهران با کادری مجرب از وکلای اداره کار متخصص درتنظیم قرارداد ها آماده ارائه خدمات به شما هموطنان می باشد. جهت مشاوره با وکیل قراردادپیمانکاری در تهران با ما تماس بگیرید .