شرایط سنی بازنشستگی برای زنان پنج سال از آقایان کمتر است. به این معنی که زنان با سن کمتری می‌توانند بازنشسته شوند.در مورد سابقه لازم برای بازنشستگی نیز عموما شرایط برای زنان و مردان یکسان است، ولی درچند موردبرای زنان از نظر سابقه شرایط سهل‌تری در نظر گرفته شده است . نکته سوم مربوط به وجود شرایط همزمان سن و سابقه برای بازنشستگی زنان است. به این معنا که به غیر از سه مورد (بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، بازنشستگی جانبازان وبازنشستگی با ۳۵ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه) قاعده اصلی در بازنشستگی تحقق توامان شرط سن و سابقه در احراز بازنشستگی است.
* بانوانی که سن آن‌ها به ۵۵ سال رسیده، ولی زیر ۱۰ سال سابقه دارند می‌توانند با پرداخت حق‌بیمه سنوات کسری تا ۱۰ سال سابقه، با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شوند که در این صورت نیز چنانچه حقوق آن‌ها از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار کمتر باشد، ترمیم نخواهد شد.
شرایط بازنشستگی زنان و مردان چگونه است ؟
شرایط و انواع «بازنشستگی» زنان و مردان
پرداخت مستمری به بیمه‌شدگان اصلی و تبعی از جمله مهمترین ماموریت‌های سازمان تامین اجتماعی محسوب می‌شود. بر اساس قانون تامین اجتماعی، بازنشستگی به معنای عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن و شرایط بازنشستگی است. برای احراز بازنشستگی درقانون مذکور دو معیاررسیدن به سن مقرر و داشتن سنوات پرداخت حق بیمه به میزان آنچه درقانون تامین اجتماعی تعیین شده، است.
قاعده کلی در پرداخت مستمری بازنشستگی رعایت ماده ۱۱۱ قانون تامین‌اجتماعی است. به موجب این ماده مستمری‌های پرداختی نباید از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار در سال مربوطه کمتر باشد. ولی در چند مورد این قاعده اجرا نمی‌شود.
البته موارد استثنائی باید به طور موردی و مصداقی در قانون تعیین و تصریح شود. در مواردبازنشستگی فوق‌الذکر از بند اول تا بند ۷ این قانون، قاعده یاد شده جاری است ولی برای بندهای ۸و ۹ مبنای محاسبه مستمری و پرداخت آن، میزان سنوات پرداخت حق‌بیمه یا اصطلاحا مستمری استحقاقی است. در این صورت ماده ۱۱۱ اجرا نمی‌شود و در صورتی که حقوق استحقاقی از حداقل حقوق کمتر باشد تا حداقل ارتقاء نخواهد یافت.
در تمامی موارد ذکرشده فقط بیمه‌شده می‌تواند به سازمان تامین‌اجتماعی درخواست بازنشستگی دهد و کارفرما نمی‌تواند بازنشستگی کارگر خود را تقاضا کند. صرفا در یک مورد کارفرما می‌تواند خواستار بازنشستگی کارگر خود شود و آن هم در موردی است که سن کارگر بیمه‌شده حداقل ۵ سال از زمان قانونی بازنشستگی گذشته باشد که این موضوع برای بانوان ۶۰ سالگی است. یعنی کارفرما می‌تواند از سازمان بخواهد که کارگر زن خود را که به ۶۰ سالگی رسیده بازنشسته کند.
سن بازنشستگی، بر اساس بند ۱ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵سال سن برای زنان است که در این حالت فرد بیمه شده با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌تواند بازنشسته شود. در صورتی که مستمری استحقاقی فرد بر اساس این بند کمتر از حداقل حقوق سال مربوطه باشد تا حداقل حقوق ارتقاء خواهد یافت. همچنین باید گفت که شرایط بازنشستگی برای کلیه بیمه شدگان اعم از بیمه شدگان اجباری، اختیاری و حرف و مشاغل آزادیکسان است.
شرایط و انواع بازنشستگی مردان
۱- فرد تحت پوشش با ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌تواند با حداقل حقوق پایه وبیشتر بازنشسته شود.
۲- فرد تحت پوشش با ۶۰ سال سن و زیر ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه متناسب با تعدادسال‌های پرداخت حق بیمه بازنشسته می‌شود.
۳- فرد تحت پوشش با ۶۰ سال سن و ۱۰ سال سابقه
* در شرایطی که فرد زیر ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد می‌تواند سابقه خود را باخریدحق بیمه تکمیل کرده و با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شود.
۴- فرد تحت پوشش با ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه با حقوق کامل باز نشسته می‌شود.
۵-فرد تحت پوشش بدون شرط سنی با ۳۵ سال سابقه خدمت می‌تواند بازنشسته شود.
* حداکثر سابقه برای پذیرش و محاسبه در تعیین مستمری ۳۵ سال است.
شرایط و انواع بازنشستگی زنان
شرایط سنی بازنشستگی برای زنان پنج سال از آقایان کمتر است. به این معنی که زنان با سن کمتری می‌توانند بازنشسته شوند. در مورد سابقه لازم برای بازنشستگی نیز عموما شرایط برای زنان ومردان یکسان است، ولی در چند مورد برای زنان از نظر سابقه شرایط سهل‌تری در نظر گرفته شده است. نکته سوم مربوط به وجود شرایط همزمان سن و سابقه برای بازنشستگی زنان است.به این معنا که به غیر از سه مورد (بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور، بازنشستگی جانبازان وبازنشستگی با ۳۵ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه) قاعده اصلی در بازنشستگی تحقق توامان شرط سن وسابقه در احراز بازنشستگی است.
۱- فرد تحت پوشش با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه می‌تواند بازنشسته شود.
۲-فرد تحت پوشش با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه می‌تاوند درخواست بازنشستگی کند.
۳-فرد تحت پوشش با ۴۲ سال سن برای مشمولین قانون کار و ۲۰ سال سابقه می‌تواند بازنشسته شود.
*در خصوص این گروه از بیمه شدگان،در صورتی که مستمری استحقاقی از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش نمی یابد.
۴- فرد تحت پوشش با داشتن ۳۵ سال سابقه بدون شرط سنی می‌تواند بازنشسته باشد.
۵- فرد تحت پوشش اگر معلول عادی باشد می‌تواند با ۴۵ سال سن و با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه تقاضای بازنشستگی کند.
۶- فرد تحت پوشش بازنشستگی با داشتن ۵۵ سال سن با حداقل۱۰ سال سابقه متناسب باسنوات پرداخت حق‌بیمه می‌تواند بازنشسته شود.
* در این حالت بیمه‌شده می‌تواند با ۱۰ سال سابقه و بیشتر تا ۲۰ سال، درخواست بازنشستگی کندکه مستمری وی به میزان سنوات پرداخت حق‌بیمه خواهد بود (بین ۱۰ تا ۲۰ روز حقوق). در این صورت ماده ۱۱۱ قابل اجرا نیست و چنانچه حقوق وی از حداقل پایین‌تر باشد، مستمری تا حداقل حقوق افزایش نمی‌یابد.
* بانوانی که سن آن‌ها به ۵۵ سال رسیده، ولی زیر ۱۰ سال سابقه دارند می‌توانند با پرداخت حق‌بیمه سنوات کسری تا ۱۰ سال سابقه، با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شوند که در این صورت نیز چنانچه حقوق آن‌ها از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار کمتر باشد، ترمیم نخواهد شد.
شرایط بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور
طبق قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور، افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامتی) اشتغال داشته اند و در هر مورد حق بیمه مذکور را به سازمان پرداخته باشند، بدون شرط سنی می توانند تقاضای بازنشستگی کنند. همچنین چنانچه کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کارهای سخت و زیان آور به سابقه مقرر (۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب برای کارهای سخت و زیان آور) فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی از اشتغال به کارهای سخت وزیان آور تشخیص دهند، فرد بیمه شده می تواند درخواست بازنشستگی کند. بر این اساس هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور ۱.۵ سال محاسبه خواهد شد..
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی برای مردان مردان برای درخواست بازنشستگی باید به سن ۶۰ سالگی و ۲۰ سال سابقة کاری برسند که در این حالت می‌توانند با توجه به ماده ۱۱۱ قوانین بازنشستگی به راحتی بازنشسته شوند.مردان نیز مانند زنان در هنگام فعالیت در مشاغل سخت می‌توانند با ۲۰ سال سابقه بدون شرایط سنی بازنشسته شوند و اگر آسیبی دیده باشند می‌توانند زودتر نیز بازنشسته شوند.اگر مردان به حالت طبیعی معلول باشند پس از ۲۰ سال سابقه کار می‌توانند در سن ۵۰ سالگی بازنشسته شوند و اگر جانباز یا آزاده باشند بدون شرایط سنی می‌توانند پس از ۲۰ سال کار بازنشسته شوند.
البته گذشته از تمام این موارد اگر مردی ۳۵ سال سابقه کار داشته باشد بدون هیچ گونه شرایط دیگری می‌تواندبازنشسته شود و از مزایای آن استفاده کند.در قوانین بازنشستگی آمده است که مردان بر طبق شرایطی می‌توانند سنوات خدمت سربازی خود را نیزبه سنوات کاری اضافه کنند. در این مواقع اگر آن‌ها قبل از سربازی و پس از سربازی سابقه پرداخت بیمه داشته‌اند به راحتی می‌توانند سنوات سربازی را اضافه کنند در غیر اینصورت باید حداقل ۲ سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشند و سنوات سربازی را نیز پرداخت کنند.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۶۰ سال سن برای تقاضای بازنشستگی مردان باید به سن ۶۰ سالگی و زنان به سن ۵۵ سالگی برسند که البته گاهی تبصره‌هایی برای این موضوع وجود دارد.اما مردان با ۶۰ سال سن اگر ۲۰ سال سابقة کاری داشته باشند می‌توانند به راحتی بازنشسته شوند وحقوق آن‌ّهابراساس ماده ۱۱۱ محاسبه می‌شود.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۲۵ سال سابقه
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۲۵ سال سابقه کاری در سال ۱۳۹۳ برای کارگران مشغول درواحد‌های صنعتی مطرح شد. در آن زمان مقرر شد تا اگر کارگری ۲۵ سال سابقة کار داشت می‌توانست ازطریق کارفرما بازنشسته شود. در این قانون کارفرما درخواست بازنشستگی کارگر را ارسال می‌کرد و قبول می‌کرد تا ۵۰ درصد از حق بیمه را تا سن بازنشستگی پرداخت کند و کارگر تا آن زمان از مزایای بازنشستگی استفاده می‌کرد.
اما این قانون تا مدت زمانی مشخص تامین بودجه و اجرا شد و پس از آن دولت نتوانست این طرح را تامین بودجه کند.برای اجرایی کردن این طرح لازم بود تا کارفرما و دولت هزینه‌های بیمه را برای مدت ۵ سال تا کامل شدن ۳۰ سال پرداخت کنند.در ادامه برای اجرای طرح پیشنهاد شد که تمام هزینه‌های مربوط به بیمه یعنی ۵۰ درصد سهم کارفرما و۵۰ درصد سهم دولت را تماما کارفرما‌ها تامین کنند تا متقاضی بیمه شود.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۲۰ سال سابقه در قوانین بازنشستگی مردان و زنان پس از ۲۰ سال سابقة کاری می‌توانند در سن ۶۰ سالگی و ۵۵سالگی بازنشسته شوند. این قوانین دربارة مشاغل سخت، جانبازان، آزادگان و معلولین متفاوت است. از طرفی زنان می‌توانند با ۲۰ سال سابقه کاری در سن ۴۲ سالگی نیز بازنشسته شوند البته که در آن صورت حقوق آن‌ها براساس ۲۰ روز در ماه پرداخت می‌شود.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۱۵ سال سابقه بازنشستگی در حالت کلی با حداقل ۲۰ سال سابقة کار و ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال برای زنان امکان‌پذیراست، اما گاهی می‌توان با سابقة کمتر یا سن کمتر نیز درخواست بازنشستگی داد.در این صورت ممکن است با بازنشستگی موافقت شود فقط بعضی از مزایا یا شرایط آن تغییر می‌کند. به طور مثال وقتی شما ۱۵ سال سابقة کاری دارید پس از تایید بازنشستگی مستمری شما براساس ماده ۱۱۱ قوانین بازنشستگی محاسبه نمی‌شود و حقوق شما براساس ۱۵ روز از ماه واریز می‌شود.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با سختی کار
فعالیت در مشاغلی که سخت و آسیب‌زننده محسوب می‌شوند بسیار متفاوت است و شرایط بازنشستگی این مشاغل نیز با فعالیت‌های عادی تفاوت دارد.در مورد مشاغل با سختی کار مردان و زنان می‌توانند با ۲۰ سال سابقة کاری درخواست بازنشستگی کنند و برای آن‌ها شرایط سنی تعیین نمی‌شود.حتی اگر فردی در این مشاغل آسیب‌های جسمی یا روحی ببیند می‌تواند زودتر از ۲۰ سال تقاضای بازنشستگی کند.در این حالت کمیسیون پزشکی ابتدا باید شرایط بد جسمی و روحی فرد متقاضی را تایید کند و در صورت تایید هر سال سابقة فرد متقاضی ۵/۱ به حساب می‌آید.
شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ به نظر می‌رسد که شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ تغییراتی خواهد داشت که درادامه به آن‌ها می‌پردازیم.برطبق قوانین مقرر شده است که تمام کارکنان و کارمندان مدارس با ۳۰ و یا ۳۵ سال سابقه بازنشسته شوند؛ البته این افراد می‌توانند یکسال بیشتر نیز خدمت کنند به شرطی که آن منطقة آموزشی به او نیاز داشته باشد و خود شخص نیز درخواست بدهد.
از طرفی براساس مادة ۱۰۳ در قوانین مدیریت خدماتی کشوری مردانی که ۲۵ سال سابقة کار و ۶۰ سال سن دارند وزنان نیز با ۲۵ سال سابقه بدون شرایط سنی می‌توانند بازنشسته شوند.شرایط سنی برای ایثارگان آقا نیز تغییراتی کرده است و این افراد می‌توانند با ۵۵ سال سن بازنشسته شوند.
در شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ موارد مربوط به سنوات ارفاقی دربازنشستگان جانباز، خانواده و همسر و فرزند شهدا به تایید قطعی نرسیده است و در صورتی اجرامی‌شوند که بودجة آن تامین شود. در شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ جانبازان با سن بالاتر از ۵۰ سال نیز بازنشسته می‌شوند، اما حقوق آن‌ها درست مانند افراد عادی واریز می‌شود.
