بیمه در کار های سخت و زیان آور را داشته باشند بدون شرط سنی می توانند در خواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند . کار سخت و زیان آور به سابقه مقرر در ۱ فوق ، فرسایش جسمی و روحی و را ناشی از اشتغال به کار های سخت و زیان آور تشخیص و تأیید نمایند .در اجرای آیین نامه اجرایی بند(۵) جزء(ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲)و (۷۷) و تبصره ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱-مصوب۱۳۸۰-و استفساریه مورخ ۶/۷/۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی، متقاضیان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان آور، قبل از ارائه درخواست در کمیته های استانی موضوع ماده ۸ آیین نامه نسبت به اخذ سوابق بیمه ای خود از طریق شعب تأمین اجتماعی یا سامانه صندوق تأمین اجتماعی اقدام تا در صورت رسیدن به شرایط بازنشستگی بشرح ذیل،نسبت به ثبت نام اقدام نمائید.

بازنشستگی سخت و زیان آور

شرایط :

الف ) شرایط بازنشستگی برای مردان :

۱- داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه. {(سابقه کار سخت و زیان آور  ضرب در  یک و نیم ) + سابقه کار عادی}

۲-داشتن ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه. {(سابقه کار سخت و زیان آور  ضرب در  یک و نیم) + سابقه کارعادی}

۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

ب) شرایط بازنشستگی برای زنان :

۱-داشتن ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه. {سابقه کار سخت و زیان آور ضرب در  یک و نیم)  + سابقه کارعادی}

۲-داشتن ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه. {سابقه کار سخت و زیان آور ضرب در  یک و نیم)  + سابقه کارعادی}

۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

۴- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن، با ۲۰ روز حقوق بازنشسته می شوند.

* درعین حال شرایط قبلی آئین نامه به قوت خود باقی بوده و افرادی که دارای ۲۰ سال سابقه متوالی یا۲۵ سال سابقه متناوب در مشاغل سخت وزیان آور می باشند بدون شرط سنی می توانند تقاضای خود راارائه نمایند.

۱ –  کارهای سخت و زیان آور به چه کارهایی گفته می شود ؟

کارهای سخت و زیان آور ،کارهایی است که در آن ها عوامل فیزیکی ، شیمیایی ، مکانیکی وبیولوژیکی محیط کار ، غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر  ازظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد  که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و بتوان با به کار گیری تمهیدات فنی ، مهندسی ، بهداشتی و ایمنی و غیره ، صفت سخت وزیان آور بودن را از آن مشاغل کاهش یا حذف نمود .

 ۲- منظور از نوع الف و ب در کارهای سخت و زیان آور چیست ؟

به موجب ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره  ۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶

، مشاغل به دو گروه الف و ب تقسیم بندی می شوند .

گروه الف: مشاغلی که صفت سخت و زیان آوری با ماهیت شغل وابستگی دارد اما می توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی ، ایمنی و تدابیر مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آن ها را حذف نمود .

گروه ب : مشاغلی که ماهیتاً سخت وز یان آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی ، ایمنی وتدابیر فنی توسط کارفرما‌، صفت سخت و زیان آوری آن ها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آن هاحفظ می گردد .

۳-  شرایط بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور چیست ؟

مطابق با بخش اول بند (ب) تبصره ۲ قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان آور،داشتن حداقل بیست سال متوالی و یا بیست و پنج سال متناوب اشتغال در کارهای سخت و زیان آور که در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را نیز به صندوق تامین اجتماعی پرداخت کرده باشند بدون شرط سنی می توانند درخواست خود را به ادارات کار و امور اجتماعی استان ها جهت طرح در کمیته های استانی ارائه نمایند .

 ۴  – تعیین سخت و زیان آور بودن شغل یا مشاغل توسط چه کسی و به چه صورت مشخص می شود ؟

تعیین سخت و زیان آور بودن شغل یا مشاغل بر اساس بررسی سوابق و شرایط محیط کار و توسط کمیته کارشناسان موضوع ماده ۲ آیین نامه اجرایی و متعاقباً کمیته استانی موضوع ماده ۸ آیین نامه اجرایی مربوطه مشخص می شود.

۵- بررسی مشاغل برای موضوع کارهای سخت و زیان آور چگونه درخواست می گردد ؟

حسب درخواست کارگر،کارفرما،تشکل ها ، وزارت بهداشت ، رمان و آموزش پزشکی ، وزارت  کار واموراجتماعی و صندوق تامین اجتماعی، تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل در هر کارگاه بابررسی سوابق ،انجام بازدید و بررسی شرایط و با تایید کمیته های استانی انجام می گیرد .

۶ -پرداخت فوق العاده سختی کار برای کارگرانی که در کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند چگونه است ؟

در مواد ۵۲ و ۶۵ قانون کار در کارهای سخت و زیان آور مزایایی پیش بینی شده است و چنانچه کارگاه دارای طرح طبقه بندی مشاغل باشد فوق العاده سختی کار با توجه به ماهیت شغل یا محیط کار پرداخت می گردد .

۷- میزان مرخصی در مورد کارهای سخت و زیان آور به چه میزان می باشد ؟

به استناد ماده ۶۵ قانون کار مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵هفته می باشد . استفاده از این مرخصی ، حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد .

۸- در مورد مرخصی کارهای سخت و زیان آور که در سال ۵ هفته است آیا این مرخصی ، با احتساب پنج روز جمعه است یا خیر ؟

مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵ هفته می باشد.

۹- حدود ۵ سال است که در شغل سخت و زیان آور مشغول به کار می باشم آیا می توانم برای تطبیق مشاغل سخت و زیان آور این ۵ سال اقدام نمایم ؟

در صورت احراز شرایط بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی(اعم از داشتن شرایط عادی و یا سخت وزیان آور)و با توجه به استفساریه قانون مشاغل سخت و زیان آور مصوب ۹/۶/۹۰ مجلس شورای اسلامی این موردامکانپذیر است .

 ۱۰- آیا مشاغل اداری در یک کارگاه می تواند جزء مشاغل سخت و زیان آور باشد ؟

با توجه به تعریف کارهای سخت و زیان َآور چنانچه آلاینده های محیطی محل کار متقاضی موردبررسی قرار گیرد و بیش از حد مجاز باشد می تواند جزء مشاغل سخت و زیان آور محسوب گردد .

۱۱- انجام کارهای سخت و زیان آور در خصوص کارگران نوجوان چه حکمی دارد؟

با استناد به ماده ۸۳ قانون کار ،ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت وزیان آور و خطرناک و حمل بار با دست ،بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگرنوجوان(بین ۱۵ تا ۱۸ سال سن)ممنوع است.

۱۲-آیا تعطیلات هفتگی و تعطیلات رسمی به عنوان سابقه اشتغال در کارهای سخت وزیان آور محسوب  می شود ؟

به موجب جزء «الف» و« ب» بند ۱ ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی قانون بازنشستگی در کارهای سخت وزیان آور، تعطیلات هفتگی و تعطیلات رسمی به عنوان سابقه اشتغال در کارهای  سخت و زیان آور محسوب می گردد .

۱۳-برای کارهای سخت و زیان آور کارفرما چه مقدار هزینه می بایست پرداخت نماید ؟

به استناد ماده ۱۴ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶)قانون تأمین اجتماعی کارفرما مکلف است پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده مشاغل درکارگاه وی،معادل چهار درصد (۴%) میزان مستمری برقراری بیمه شده نسبت به سنوات اشتغال اودر مشاغل سخت و زیان‌آور را که توسط صندوق تأمین اجتماعی محاسبه و مطالبه می‌گردد به طوری کجا به سازمان یاد شده پرداخت نماید.

۱۴-آیا کارفرمایی که مشاغل کارگران وی سخت و زیان آور می باشد بایستی به کارگران فوق العاده  سختی کار بپردازد؟

درقانون وجهی بعنوان سختی کار وجود ندارد و در صورتی که طرح طبقه بندی مشاغل در شرکت اجراشده باشد پرداخت فوق العاده سختی کار قابل اعمال می باشد .

۱۵-آیا کارفرمایانی که کارگاه های آنان مشمول آیین نامه سخت و زیان آور می باشد بایستی حق بیمه بیشتری پرداخت نمایند ؟

در خصوص آن دسته از کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده در کارگاه وی ،میزان ۴ درصد حق بیمه سنوات اشتغال می بایست پرداخت گردد.

۱۶- وظیفه کارفرمایانی که شاغل موجود در کارگاه های آن ها سخت و زیان آور   می باشد کدام است ؟

کارفرمایان کارگاه‌های دایر از تاریخ تصویب آیین نامه تمام یا برخی از مشاغل آنها در کمیته‌های بدوی وتجدید نظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی ، ‌سخت و زیان آور شناخته شده یا می شود مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استاندارد‌های مشخص شده در قانون کار و آیین نامه‌های مربوط( مصوب شورای عالی حفاظت فنی ) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام وصفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند “الف” ماده (۱) را حذف و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی موضوع ماده (۸) این آیین نامه برای بررسی و تایید گزارش نمایند .

۱۷- چنانچه درخواست شغل یا مشاغل سخت و زیان آور افراد یا گروهی در کارگروه بررسی مشاغل سخت و زیان آور مطرح به صدور رای شود نحوه اعتراض به نظریه کارگروه به چه صورت می باشد ؟

مراتب ازناحیه کمیته تجدید نظر استان قابل پی گیری خواهد بود و در مرحله بعد در صورت اعتراض صرفاً ازناحیه دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می باشد .

۱۸- مبنای پرداخت پاداش بازنشستگی به کارگرانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته می شوند چیست ؟

مبنای پرداخت مزایای بازنشستگی موضوع ماده ۳۱ قانون کار میزان سابقه کار کارگر در کارگاه مربوط می باشد و کسانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته می شوند نیز به نسبت سابقه کاری که در کارگاه دارند از مزایای مذکور برخوردار خواهند شد .

۱۹-آیا کارگران شاغل در دستگاه های اجرایی نیز مشمول قانون بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت وزیان آور مصوب مورخ ۱۴/۷/۸۰ هستند ؟

به استناد مصوبه شماره ۱۲۴۶۱۰/ت۴۴۵۴۷ک مورخ ۶/۶/۸۹ وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی ودولت الکترونیک که در تاریخ ۱/۶/۸۹ به تایید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است .کارگران تابع قانون کاروتامین اجتماعی شاغل در دستگاههای اجرایی (وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، شهرداری‌ها،بانکها و سازمانهایی که شمول حکم بر آنها مستلزم ذکر نام است) ، در مورد بازنشستگی پیش از موعد درمشاغل سخت و زیان‌آور مشمول ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)الحاقی ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی هستند.

۲۰- شغل مشابه من در یک کارگاه دیگر به عنوان شغل سخت و زیان آور تایید شده ولی شغل من سخت و زیان آور تایید نشده آیا این کار قانونی است ؟

مستند به ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی ، سخت و زیان آوربودن مشاغل قابل تسری به دیگر واحدها نمی باشد به بطورمثال، یک عنوان شغلی دریک کارگاه خاص سخت و زیان آور شناخته می شود و همان عنوان شغلی در کارگاه دیگر سخت و زیان آورشناخته نمی شود .ملاک تطبیق و تشخیص مشاغل سخت وزیان آور ،آلاینده سنجی از محیط کارمتقاضی می باشد.

۲۱- آیا کارفرما مجاز به ارجاع کار اضافی با جلب رضایت کارگران در مشاغل سخت و  زیان آور می باشد ؟

به استناد ماده ۶۱ قانون کار ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار شبانه یا کارهای خطرناک و سخت زیان آور انجام می دهند ممنوع است .

۲۲- آیا بیمه بیکاری جزء سوابق کارهای سخت و   زیان آور محسوب می گردد ؟

به موجب بند (د) ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر این که  بیمه شده قبل از برقراری بیمه بیکاری در مشاغل سخت و زیان آور اشتغال به کار داشته و در حین مقرری بگیری و یا حداکثر تا دو ماه پس ازاتمام دوره مزبور در مشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق آیین نامه بتواند بازنشسته شود مدت مزبور فقط موجب زایل شدن توالی اشتغال در کارهای و زیان آور نمی باشد مگر اینکه بر اساس مصوبه هیئت وزیران به صورت ویژه و موردی تصمیم گیری شده باشد .

۲۳- آیا حضور داوطلبانه در جبهه جزء سوابق در کارهای سخت و زیان آور محسوب می شود ؟

مطابق بند (۱) ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ والحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ ، تمام یا قسمی از خدمت نظام وظیفه در جبهه های نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه درجبهه که به تائید مراجع ذیصلاح رسیده باشد جزء سوابق کارهای سخت وزیان آور محسوب می گردد .

۲۴- آیا آراء کمیته های بدوی استانی قابل اعتراض می باشد ؟

به استناد تبصره ۵ ماده ۸ آیین نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)ماده  ۷۶قانون تامین اجتماعی ،رای کمیته بدوی ظرف پانزده روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی است در صورتی که هر یک از طرفین (کارگر و کارفرما) به رای اعتراض داشته باشنددرخواست تجدیدنظر خود را بایستی کتباً ( طی فرم شماره ۴ )به اداره کل تعاون،کار و رفاه اجتماعی محل تسلیم نمایند .

۲۵- آیا رای قطعی و لازم الاجرا کمیته های استانی در خصوص کارهای سخت و  زیان آور قابل اعتراض می باشد ؟

بلی ، دیوان عدالت اداری می تواندبه استناد بند۲ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری آراء مغایربا هدف وحکم متقن را نقض نماید .

  ۲۶- آیا نوع «الف» یا «ب » شغل تایید شده سخت و زیان آور نیز قابل اعتراض  می باشد ؟

بلی ، تعیین نوع الف یا ب جزیی از آراء کمیته های استانی می باشد لذا همانگونه که آرای کمیته های بدوی حداکثر ظرف مدت ۱۵روز اداری پس از ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی در کمیته تجدید نظر همان استان می باشد  نوع «الف» یا «ب » نیز از این امر مستثنی نیست .

۲۷- شغل من در کمیته تجدید نظر استانی سخت و زیان آور تایید نشده و به رای کمیته اعتراض دارم تکلیف چیست ؟

 مراتب صرفاً از ناحیه دیوان عدالت اداری قابل پی گیری خواهد بود .

۲۸- چه نوع مرخصی هایی جزء سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می شود ؟

به استناد جزء د،ج وه بند ۱ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)ماده (۷۶) قانون تأمین  اجتماعی، ایام استفاده از مرخصی استحقاقی،مرخصی بابت ازدواج یافوت همسر، پدر ، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار وایام استفاده ازمرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرماپرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد .

 ۲۹- آیا مرخصی بدون حقوق توالی اشتغال مشاغل سخت و زیان آور را از بین می برد ؟

به استناد جزء الف بند ۳ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره(۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هرمنظور و تحت هر عنوان علاوه بر مرخصی مندرج در بند (ی) موضوع ردیف ۲ آیین نامه اجرایی بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور توالی اشتغال را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می شود .

۳۰- آیا استفاده از مرخصی استحقاقی توالی اشتغال در سخت وز یان آور را از بین   می برد ؟

به استناد بند(ی)بخش ۲ ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، چنانچه مرخصی استحقاقی در فواصل اشتغال به کارهای سخت وزیان آور واقع شود موجب زایل شدن توالی اشتغال درکارهای سخت و زیان آور نمی گردد و به عنوان سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد .

۳۱- چنانچه در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان آور فرد از مرخصی استعلاجی استفاده نماید آیا توالی اشتغال از بین خواهد رفت ؟

به استناد جزء هـ بند ۱ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب۱۳۵۴ والحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ ، ایام استفاده از مرخصی  استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از این که حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا این که بیمه شده از غرامت دستمزدایام بیماری استفاده کرده باشد توالی را از بین نخواهد برد .

۳۲- در صورتی که در حین کار سخت و زیان آور فردی به سربازی رفته و پس از سربازی به کار قبلی بازگشته باشد آیا توالی  اشتغال از بین می رود ؟

 به استناد جزء هـ بند ۲ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی ،ایام خدمت سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر این که بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا این که در کار دیگری که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده باشد موجب زایل شدن توالی اشتغال درکارهای سخت و زیان آور نمی گردد.

۳۳- آیا اشتغال در حرف و مشاغل آزاد با پرداخت حق بیمه در مدت مذکور به صورت خویش فرما توالی اشتغال را زایل می کند ؟

به استناد جزء د بند ۳ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲)ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور ،اشتغال درحرف و مشاغل آزاد به مدت یک ماه واقع گردد . توالی اشتغال را از بین  برده و موجب تناوب اشتغال می گردد .

۳۴- انجام کارهای سخت و زیان آور به استناد ماده ۷۵ قانون کار برای زنان ممنوع است پس چرا کارپرستاران زن جزو کارهای  سخت و زیان آور اعلام شده است ؟

به استناد قانون ارتقاء بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ سی‌ام فروردین ماه هزاروسیصدوهشتادوهشت مجلس شورای‌‌اسلامی تصویب و در تاریخ ۹/۲/۱۳۸۸ به تأییدشورای نگهبان رسیده، مجلس شورای اسلامی ماده ۷۵ قانون کار را در خصوص مورد مذکور اصلاح نموده است و پرستاران از شمول ماده مذکور مستثنی شده اند.

۳۵- شغل من جزء مشاغل سخت و زیان آور تایید شده ولی در لیست بیمه عنوان کارگر برای من قید شه چگونه می توانم از  مزایای بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور استفاده نمایم ؟

مراتب از طریق بررسی پرونده فنی بیمه شده از طریق شعبات صندوق تامین اجتماعی قابل احراز  می باشد و در صورت عدم احراز مراتب از طریق دیوان عدالت اداری قابل پیگیری است .

۳۶- آیا خدمت در مناطق جنگی پس از پایان جنگ تحمیلی نیز جزء کارهای سخت و زیان آور محسوب می شود ؟

خیر ، خدمت فقط در زمان جنگ و در مناطق جنگی (جبهه) جزء مشاغل سخت و زیان آور محسوب می گردد و به استناد تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون کار،آن دسته از بیمه شدگانی که مشمول اصلاحیه تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۴/۷/۱۳۸۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند به شرط آنکه خدمت نظام وظیفه خود رادر جبهه های نبرد حق علیه باطل طی نموده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنان جزء کارهای سخت وزیان آور محسوب می شود.

۳۷- من کمتر از ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور را دارم ولی به دلیل اشتغال در کار سخت و زیان  آوردچار فرسایش جسمی شده ام آیا می توانم با قانون سخت و زیان آور بازنشسته شوم ؟

بلی  ، ‌چنانچه کمیسیونهای پزشکی موضوع ماده (۹۱) قانون تأمین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کارهای سخت و زیان‌آور به سابقه مقرر فوق، فرسایش جسمی و روحی وی راناشی از اشتغال به کارهای سخت و زیان‌آور تشخیص و تأیید نمایند می توانند از مزایای بازنشستگی قانون مذکور استفاده نمایند.

۳۸- شغل من در کمیته استانی به موجب ماده ۷۶ قانون تاین اجتماعی ،سخت و زیان آور تشخیص داده شده و درحال انجام  مراحل بازنسشتگی می باشم و تقاضای اضافه کاری ایامی که بیش از ۶ ساعت در کارگاه کار کرده ام را دارم ولی کارفرما  نمی  پذیرد ، تکلیف چیست ؟

قوانین و آیین نامه های مربوط به تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی در خصوص مزایای بازنشستگی در کارهای  سخت وزیان آور می باشد و ارتباطی به مزایای مندرج  در تبصره ماده   ۵۲قانون کارو آئین نامه آن  ندارد .

۳۹- طبق قانون مشاغل سخت و زیان آور و آیین نامه اجرایی آن کارفرما مکلف است تا ۲ سال پس از تایید مشاغل نسبت به  ایمن سازی عوامل شرایط محیط کار اقدام کند ولی تاکنون این کار انجام نشده است تکلیف چیست ؟

در صورت عدم حذف صفت سخت و زیان آوری محیط کار در مشاغل بند “الف” ظرف مهلت مقرر ،مطابق قانون کار از سوی وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی ، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ازطریق مراجع ذی صلاح اقدام لازم بعمل می آید .

۴۰- دیوان عدالت اداری دستور بررسی مجدد شغل من را صادر کرده و پس از بررسی مجدد شغلم سخت و زیان آور تشخیص  داده شده ، اگر تامین اجتماعی اجرا نکند تکلیف چیست ؟

در صورتی که سایر موارد مندرج در قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیا آورتوسط متقاضی احراز شده باشد مراتب عدم تمکین تامین اجتماعی از اجرای مفاد رای صادره توسط دیوان عدالت اداری از طریق اداره کل ابلاغ و اجراییات دیوان عدالت اداری قابل پی گیری خواهد بود .

۴۱- عنوان شغلی مشابه من در کارخانجات سیمان تهران و درود سخت و زیان آور تایید شده ولی شغل  من در سیمان آبیک  سخت و زیان آور تایید نشده آیا صنایع سیمان با هم فرق دارند ؟

به موجب ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی آراء صادره در خصوص هر عنوان شغلی مختص به همان شغل و در همان کارگاه خاص می باشد و قابل تسری به سایر مشاغل و کارگاه های دیگر نیست .

۴۲- شغل من در کمیته استانی سخت و زیان آور تایید شده و سابقه مقرر را هم دارم آیا می توان ترک کار کرده و منتظر برقراری  مستمری از سوی تامین اجتماعی باشم ؟

 به استناد بند ۳ ماده ۱۳ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶)قانون تأمین اجتماعی بیمه شدگان به صرف ارائه درخواست بازنشستگی مجاز به ترک کارنبوده و می‌بایداحراز شرایط و استحقاق آنها جهت بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور رسماً از سوی صندوق تأمین اجتماعی به آنها ابلاغ و سپس ترک کار نمایند.

چنانچه بیمه شده شرایط استفاده از بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور را طبق این آیین‌نامه احراز کند صندوق تأمین اجتماعی مکلف است نسبت به برقراری مستمری وی اقدام نماید.

۴۳- بعضی از مشاغل کارگاه من توسط کمیته استانی سخت و زیان آور تشخیص داده شده و کارگرانی  که سابقه مقرر در  مشاغل تایید شده را داشته اند بازنشسته شده اند و چهاردرصد میزان مستمری برقراری بیمه شدگان را نسبت به سنوات قبل را  نیز به تامین اجتماعی پرداخت کرده ام ولی تامین اجتماعی به دلیل سخت و زیان آور بودن بعضی مشاغل ، برای سایر کارگران  که در این مشاغل مشغول به کار می باشند نیز تقاضای ۴ درصد حق بیمه اضافه را نموده است تکلیف چیست ؟

پرداخت  چهار درصد حق بیمه اضافه به تامین اجتماعی قبل از تقاضای مستمری بازنشستگی مشمولان قانون خلاف حکم قانون و جزء مواردتخلف بوده لذا بخشنامه شماره ۶ مورخ تامین اجتماعی از طریق هیات عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه  ۳۷۱-۳۷۲ مورخ ۲۳/۵/۱۳۸۶ابطال گردیده است .

۴۴- افرادی که قبلاً شغل آنان جزء تاسیسات ملی و مهم بوده و شورایعالی حفاظت فنی مشاغل آنان را چه به صورت شغل و یا  در خصوص سایر افراد تایید ننموده و در حال حاضر متقاضی می باشند آیا قابل طرح در کمیته های استانی می باشد ؟

مطابق مصوبه مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۸۹ شورای عالی حفاظت فنی به شرح ذیل قابل طرح در کمیته های استانی می باشد. درخصوص بررسی مشاغل افرادیکه قبلا مشاغل آنان بصورت گروهی  و یاانفرادی درشورایعالی حفاظت فنی  مورد بررسی قرار گرفته و شورای مذکور با توجه به آئین نامه قبلی در خصوص مشاغل آنان بدلیل ملی ومهم بودن مشاغل در موقعیت زمانی و نه ماهیت شغلی اظهار نظر نموده و بادرنظر گرفتن حذف تاسیسات ملی ومهم از آئین نامه مارالذکر، کمیته های استانی می توانند راجع به مشاغل مورد ادعای ایشان مطابق آیین‌نامه اجرایی ( جدید) بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ و اصلاحیه بعدی موضوع مصوبه شماره ۱۲۴۶۱۰/ت۴۴۵۴۷ک مورخ ۶/۶/۸۹ وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک اظهار نظر نمایند ودر صورت احراز سایرشرایط بیمه ای، صندوق تامین اجتماعی مکلف به برقراری مستمری اینگونه متقاضیان می باشد.

 ۴۵- شورایعالی حفاظت فنی در سنوات قبل در رابطه با مشاغل افرادی اظهارنظر نموده است و منجر به عدم تایید مشاغل آن  افراد شده آیا این احکام در خصوص سایر افراد متقاضی مشاغل مذکور قابل تسریع  است . و در غیر این صورت آیا کمیته های  استانی می توانند اظهارنظر نمایند ؟

بلی،آراء شورا صرفاً به جهت نظر کمیته ها در صدور آراء می باشد بدیهی است با توجه به استقلال رای کمیته های استانی ، در خصوص متقاضیان جدید صرفاً با بررسی در کمیته ها نسبت به احراز یا عدم احراز سخت و زیان آوری آن مشاغل اقدام می نمایند .

۴۶- کارفرما در لیست های پرداخت بیمه ، عنوان کارگر را برای بنده که در مشاغل سخت و زیان  آور مشغول به کار می باشم درج نموده حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور را پرداخت ننموده است ، تکلیف چیست ؟

تا قبل از احراز شرایط بازنشستگی نیاز به پرداخت حق بیمه به صورت مشاغل سخت و زیان اور الزامی نیست .

۴۷- اگر وسایل اندازه گیری آلاینده در مشاغل سخت و زیان آور موجود نباشد ، مثلاً وسیله سنجش  میزان گازها و بخارات آلاینده در پمپ بنزین ها ، چگونه می توان درخواست متقاضی را بررسی نمود ،  آیا شغل  وی را جزو مشاغل سخت و زیان آور به حساب نیاوریم ؟

اتخاذ تصمیم قطعی درکمیته ها مستلزم اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار وگزارش نهایی کارشناسان موضوع ماده ۲ آیین نامه و تبصره آن می باشد.

۴۸ – ۲۵سال سابقه کار دارم ، کارفرما پیشنهاد بازنشستگی را با استفاده از قانون نوسازی صنایع را نموده ، اما تعدادی از  همکارانم ب استفاده از قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور  بازنشسته  شده اند ، کدام یک به نفع من می باشد ؟

سنوات ارفاقی جهت بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور هر سال سابقه پرداخت حق بیمه یک و نیم سال محاسبه خواهد شد و در قانون نوسازی صنایع با ۵ سال سنوات ارفاقی مزد بازنشسته خواهد شد .

بدین معنی که چنانچه سوابق کاری متقاضی در کارهای سخت و زیان آور ۲۵ سال باشد با ۳۵ روز حقوق دریافتی و در قانون نوسازی صنایع ۳۰ روز فرد بازنشسته خواهند شد.لذا درصورتیکه کار شما سخت وزیان آور باشد استفاده از قانون سخت و زیان آور به نفع شما خواهد بود.

چه مشاغلی جزء مشاغل سخت هستند؟

تعریف مشاغل سخت و زیان آور: کار‌های سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن‌ها عوامل فیزیکی،شیمیایی،مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده که در اثر اشتغال کارگر (بیمه شده) تنشی به مراتب بالاتر ازظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن می‌باشد.

لیست مشاغل سخت و زیان آور چگونه تهیه می‌شود؟  

تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل بر حسب درخواست کارگر، کارفرما، تشکل ها، وزارت بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون-کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در هر کارگاه بابررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و با تایید توسط کمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع این آیین نامه انجام می‌گیرد؛بنابراین برای تعیین اینکه یک شغل جزء مشاغل است یا خیر نیاز به رای کمیته ذکر شده است.

کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می‌نماید کارگران در تونل‌ها و راهرو‌های سرپوشیده به استخراج بپردازند.

کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار،اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هر گونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگردر تونل ها، راهرو‌ها یامیله‌های معدن انجام وظیفه نماید، می‌باشد.

حفر قنوات و چاه‌ها و فاضلاب‌ها و تونل‌های زیر زمینی و کار در مخازن سر بسته تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر درمعرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان آور متصاعد از کوره باشد.

کارگرانی که ‎مستقیماً و مستمراً در امرتولید درکارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارند و کارمستمر در گندابروها، جمع آوری، حمل و دفن زباله شهری.

کار کارگرانی که مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحد‌های دامداری و طیور اشتغال دارند.

کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت هاکار مداوم برروی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی عملیات جوشکاری در داخل مخازن.

کار‌هایی که استمرار آن‌ها موجبات ابتلا به بیماری‌ها حاصل از اشعه را فراهم می‌آورد، نظیر کار با موادرادیواکتیو و قرارگرفتن در معرض پرتو‌های یونساز به تشخیص مراجع ذی صلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بیستم فروردین ماه ۶۸ مجلس شورای اسلامی کار در محل‌های با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.

کار مستمر در محیط‌هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری‌های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری درزمان سمپاشی کار کارگرانی که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش‌ها اشتغال دارند در زمان انجام کار کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.  ۱۱ آیین نامه اجرایی تبصره (۲) الحاقی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، موضوع تصویب نامه هیات وزیران در سال ۸۶،شغل خبرنگاری صراحتاً به عنوان مشاغل سخت و زیان آور عنوان شده است و مصادیق آن طی مصوبات هیات وزیران در سال ۸۳ تصریح شده است.

طبق اصلاحیه مجلس شورای اسلامی، رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون و بین شهری، راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌های کشور مشمول مشاغل سخت و زیان آور می‌شوند. طبق این مصوبه، قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری مصوب ۱۳۷۹ اصلاح گردید. توجه شود که مشمولان این قانون مکلف به پرداخت چهار درصد سهم کارفرما به صورت نقد و اقساط هستند.

در صورتیکه شغل کارگر جزء مشاغل سخت باشد، چه شرایط دیگری باید احراز شود؟

شرط ذیل به منظور ارائه درخواست متقاضی جهت بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور الزامی است:

بیمه شدگانی که حداقل ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کار‌های سخت و زیان آور را دارا باشند، بدون شرط سنی می‌توانند درخواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند.

منظور از توالی و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور چیست؟

۱- ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال در کار‌های سخت و زیان آور محسوب می‌گردد:

تعطیلات هفتگی

تعطیلات رسمی

ایام استفاده از مرخصی استحقاقی

ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزددر موردمشمولان قانون کارایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یااینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد.

۲- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود موجب زایل شدن توالی اشتغال وی در کار‌های سخت و زیان آور نمی‌گردد:

ایام خدمت وظیفه سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا اینکه در کار دیگری که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده باشد و همچنین ایام آماده به خدمت دوران توقیف بیمه شده در صورتی که منتهی به محکومیت وی نگردد و یا اینکه کارفرما بر اساس تکلیف قانونی حقوق دوران مزبور را به بیمه شده پرداخت نمایدایام حالت تعلیق که به واسطه عوامل قهریه طبیعی و یا حوادث و مخاطرات اجتماعی (مانند سیل،زلزله، جنگ و آتش سوزی) که خارج از اراده کارفرما و بیمه شده بوده و در نتیجه آن کارگاه به طور موقت تعطیل می‌گردد ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر اینکه بیمه شده قبل از اتمام و یا بلافاصله پس از اتمام دوره مزبور درمشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق این آیین نامه بتواند بازنشسته شود.

ایام خدمت در جبهه که به تایید مراجع ذی صلاح رسیده باشددوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده براساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشدایام بلاتکلیفی بیمه شده که مستند به آرای صادره از سوی هیات‌های حل اختلاف و یا سایر مراجع قانونی منجر به پرداخت حقوق ایام مزبور شده باشدایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیماری که در فاصله زمانی ۱۳۵۴.۱۰.۵ تا ۱۳۵۹.۴.۱ واقع شده باشد غیبت غیرموجه حداکثر به مدت ۱۰ روز در سال در مورد کارگاه‌های مشمول قانون کار یا براساس مقررات انضباطی،تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاه‌های غیرمشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.

۳- ایام و موارد ذیل چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود توالی اشتغال او را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می‌گردد:

• استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هر عنوان اخراج، استعفاء، انفصال و بازخریدی

• اشتغال در کار‌ها و مشاغل عادی

• اشتغال در حرف و مشاغل آزاد

• بیمه اختیاری

• بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری

• سایر موارد مشابه