نحوه تنظیم قرارداد می تواند سرنوشت افراد، شرکت ‌ها و کسب و کارها را تغییر دهد. قراردادها به دوصورت شفاهی و کتبی تنظیم می‌ شوند. علت عمده مشکلات و اختلافاتی که در حوزه کسب  و کارهاشاهد آن هستیم عدم تنظیم قرارداد به صورت کتبی است . قرارداد های کتبی نیز گاها به دلیل عدم رعایت نکات اداری و نگارشی، مشکلات زیادی را ایجاد می کنند چرا که برای تنظیم یک قرارداد استاندارد علاوه بر اطلاعات و جزئیات مربوط به قرارداد، دانش اداری نیز ضروری است .

ضرورت انعقاد قراردادکاری و نحوه تهیه و تنظیم قرارداد

انواع قراردادها

قراردادها انواع مختلفی دارند از جمله :  قرارداد استخدام ، قرارداد پیش فروش آپارتمان ، قرارداد مشارکت در ساخت ،  قرارداد مشارکت مدنی ، قرارداد اجاره ، قرارداد خرید و  فروش ، قرارداد پیمانکاری  و…

قرارداد باید کاملا متناسب با نیاز هر کسب و کار تنظیم شود، بنابراین نمونه قراردادهای آماده نمی تواندنیازهای طرفین را در هر قرارداد به طور کامل و دقیق برطرف نماید. لازم است که برای تنظیم یک قراردادحرفه ای به متخصص این حوزه مراجعه شود تا از ایجاد ضرر و زیان و صرف هزینه و زمان بیشتر در آینده جلوگیری شود .  با این حال در تنظیم قراردادها دسته ای از اصول کلی و عمومی وجود دارد که در این مقاله به آنها می پردازیم .

شرایط صحت قرارداد

مطابق با ماده ۱۹۰ قانون مدنی برای صحت قرارداد چهار شرط اساسی لازم است :

الف) قصد و رضای طرفین ؛

ب) اهلیت طرفین ؛

ج ) موضوع معین که مورد معامله باشد ؛

د) مشروعیت جهت معامله .

عنوان قرارداد

مهم‌ترین گام در تنظیم قرارداد انتخاب عنوان مناسب برای آن است ؛ با انتخاب عنوان مناسب می‌توان حدود تعهدات و مفاد قرارداد مورد نظر را تعیین نمود.

طرفین قرارداد

یک قرارداد می تواند دو یا چند طرف داشته باشد. طرفین قرارداد می‌توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند که باید مشخصات کامل آن ها در قرارداد درج شود اما درج این اطلاعات برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است .

الف) تنظیم قرارداد با اشخاص حقوقی

برای توصیف شخص حقوقی؛ نام شخص حقوقی، شناسه ملی، شماره ثبت و نشانی آن در قرارداد درج می‌شود.

اگر یکی از طرفین قرارداد، شخص حقوقی (شرکت) باشد، قرارداد تنظیم شده، برای همان شرکت محسوب می شوند، نه برای مدیران شرکت و مسئولیت اجرای تعهدات قرارداد، با خود شرکت است مگر خلاف آن در قرارداد ذکر شود.

از آنجا که بررسی صحت این اطلاعات ضروری می باشد، در مورد شخص حقوقی می بایست آگهی تاسیس شرکت، آگهی ثبتی آخرین تغییرات شرکت، اساسنامه و حق امضاداران شرکت مورد بررسی قرار گیرند.

همچنین در زمان تنظیم قرارداد با اشخاص حقوقی باید با ملاحظه اساسنامه شرکت و آگهی آخرین تغییرات آن (مندرج در روزنامه رسمی ) معلوم شود که آیا شرکت در محدوده موضوع فعالیت خود قصد انعقاد قرارداد دارد یا خیر و نیز مشخص شود چه کسانی دارای نمایندگی و حق امضای اسناد و قرارداد برای شرکت می باشند.

ب) تنظیم قرارداد برای اشخاص حقیقی

برای توصیف شخص حقیقی نام و نام خانوادگی، مشخصات هویتی و نشانی آن درج می‌شود. اگر به هر دلیل تغییراتی در اطلاعات طرفین قرارداد ایجاد شود، باید این موضوع در قرارداد درج شود اما چون نمی توان متن قراداد امضا شده را تغییر داد، این موضوع در پیوست قرارداد درج می شود. در تنظیم قرارداد با اشخاص حقیقی باید به مسأله بلوغ، عقل و ممنوع المعامله نبودن شخص توجه شود.

معرفی نماینده یا وکیل برای طرفین قرارداد

هریک از طرفین قرارداد مجازند تا شخصی را به عنوان نماینده یا وکیل در قرارداد تعیین نمایند. در این صورت باید مشخصات کامل نماینده شامل نام، نام خانودگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس، کد پستی و تلفن همراه، شماره و تاریخ وکالت نامه وکیل باید در قرارداد ذکر شود.

موضوع و مدت قرارداد

موضوع قرارداد باید ارزش اقتصادی داشته و در زمان تنظیم قرارداد موجود و معلوم باشد،همچنین تسلیم مال موضوع قرارداد بایستی امکانپذیر باشد .موضوع ، محدوده قرارداد و میزان تعهدات طرفین را نشان می دهد . مدت قرارداد نیز  بسته به توافق طرفین می تواند متفاوت باشد . در این بند ، تاریخ شروع و اتمام قرارداد به صورت دقیق درج می‌شود و ممکن است تاریخ انجام کار غیر از تاریخ تنظیم قرارداد باشد.

محل تنظیم قرارداد و محل انجام تعهد

محل تنظیم قرارداد باید مشخص باشد زیرا طبق قانون آئین دادرسی مدنی محل تنظیم قرارداد در تعیین اداره کار صالح به رسیدگی به اختلاف ناشی از قرارداد نقش مهمی دارد.محل انجام تعهد نیز باید در برخی از قراردادها مشخص باشد به خصوص در قراردادهایی که موضوع آن ارائه خدمات یا تحویل کالاست .

مبلغ قرارداد

در این بند مبلغ به صورت دقیق و قطعی تعیین می‌شود. نحوه پرداخت مبلغ قرارداد بسته به توافق طرفین ممکن است به صورت نقدی یا اقساط تعیین شود.اگر نحوه پرداخت مبلغ قرارداد به صورت اقساط باشد باید نحوه پرداخت اقساط نیز به طور دقیق در قراردادذکر شود.

شروط و تعهدات طرفین قرارداد

هر قرارداد بسته به موضوع آن دارای شروط و تعهداتی‌ می باشد . این شروط و تعهدات با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود.

ضمانت نامه

برای اطمینان خاطر از حسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد می‌توان از طرف مقابل درخواست تضمین نمود.

 شرایط فسخ قرارداد

در پایان هر قرارداد از شرایط خاتمه آن سخن گفته می‌شود. این ماده بیانگر شروطی است که طرفین توافق دارند در صورت وقوع آن ادامه همکاری متوقف خواهد شد.

حل و فصل اختلافات

حل و فصل اختلافات ناشی از قرارداد می تواند از طریق مراجعه به محاکم اداری و صلاحیت‌دار و یاداوری صورت بگیرد. این روش و شرایط آن می تواند در متن قرارداد مورد توافق قرار گیرد.

ضمایم

ممکن است  اطلاعات جانبی یک قرارداد به ‌قدری زیاد باشد که نتوان آن‌ها را در متن قرارداد گنجاند لذا ترجیح بر این است که تحت عنوان ضمیمه به قرارداد اضافه شوند.

نکات مهم در تنظیم قراردادها

1. قبل از تنظیم قرارداد اهلیت و صلاحیت طرف مقابل بایستی به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و از توانایی ‌ها و پیشینه او اطمینان حاصل شود.

2. ضروری است که بر اساس موضوع قرارداد ، قبل از انعقاد آن چند جلسه مذاکره بین طرفین برگزار شود.

3. قراراداد باید جامع و کامل باشد. یعنی باید تمامی جزئیاتی که برای شما اهمیت دارد در قرارداد ذکر شود.

4. قرارداد باید ساده و خلاصه نوشته شود، توضیحات بیش ‌ازحد و طولانی بودن قرارداد علاوه بر اینکه بار روانی منفی بر روی افراد خواهد داشت ، ممکن است موجب به وجود آمدن تعهدات ناخواسته ‌ای شود که علت اصلی آن همان زیاده‌ روی در توضیح مسائل باشد. همچنین هرچه ساده‌تر به شرح مطالب پرداخته شود راه بر تفاسیر متعدد بسته خواهد شد.

5. برای آنکه از ابتدا از سوء برداشت‌ در قرارداد جلوگیری شود بایستی حتماً ماده‌ای تحت عنوان تعاریف در قرارداد وجود داشته باشد که مفاهیم کلیدی آن قرارداد را تعریف کند.

6. که اگر چه اصل بر آزادی قراردادها می باشد و قانون توافق افراد را محترم می شمارد اما توافقات قراردادی نمی‌توانند مخالف صریح قانون باشد.

7. اگر موضوع قرارداد به‌گونه‌ای است که بیم افشای اطلاعات مهمی از آن وجود دارد باید حتما ماده مربوط به  محرمانگی و عدم رقابت را در قرارداد وجود داشته باشد.

8. یکی دیگراز اصول قرارداد نویسی، قابل فهم بودن قرارداد نوشته شده برای سایر اشخاص (اشخاص ثالث) است. منظور از سایر اشخاص داور، کارشناس، وکیل و قاضی است. چراکه اگر اختلافاتی به وجود آید این اشخاص می توانند برای حل آن کمک کنند.

9. یک قرارداد حرفه ای، قراردادی است که در آن تمامی ریسک های احتمالی پیش بینی شود. این ریسک ها بسته به نوع قرارداد می تواند متفاوت باشد.

قرارداد کار چیست؟

خب، ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار را به این شکل تعریف می‌کند:

قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق العمل،کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.در تمام قرارداهای کاری، ۲ طرف وجود دارد. در یک طرف قرارداد کارفرما و در طرف دیگر کارگر/کارمند قراردارد.

بر اساس تعریف ماده ۲ قانون کار، کارگر شخصی حقیقی یعنی یک انسان تعریف شده که به خواست کارفرما، کاری را انجام می‌دهد و در قبال انجام این کار، مزد دریافت می‌کند. حال، دریافت این مزد می‌تواند به صورت روزانه، ماهانه یا هفتگی باشد.

در طرف مقابل این معامله، کارفرما می‌تواند شخصی حقیقی یاحقوقی باشد. در واقع، هم فرد وهم یک شرکت می‌توانند در نقش کارفرما قرار بگیرند. بر اساس قانون کار، رابطه بین کارمند و  کارفرما، با انعقاد قرارداد کار بین کارگر و کارفرما رسمیت می‌یابد.

بنابراین، با توجه به تعاریف قانون کار، این قرارداد معین محسوب می‌شود. از دیدگاه اداری ،قرارداد معین قراردادی است که شرایط و چارچوب آن در قانون تعریف شده و برخلاف برخی شرایط آن نمی‌شودتوافق کرد.

آشنایی با انواع قرارداد کار

به طور کلی قراردادهای استخدام به دو دسته کلی استخدام در ادارات دولتی و استخدام در شرکت‌های خصوصی تقسیم می‌شوند.

قراردادهای دولتی

بر اساس قانون استخدام کشوری، برای کار در دستگاه‌ها و ادارات دولتی کشور، ۳ نوع استخدام رسمی،پیمانی و خدماتی وجود دارد. کارمندان رسمی دولت مشمول قانون استخدام کشوری، قانون مدیریت خدمات کشوری و مشمول صندوق بازنشستگی کشوری هستند.

نیروهای کار پیمانی نیز برای امور تصدی‌گری در ادارات استخدام می‌شوند و مشمول آیین‌نامه استخدام پیمانی و صندوق تامین اجتماعی خواهند بود. گروه دیگری از کارکنان ادارات دولتی، امور خدماتی وپشتیبانی را بر عهده دارند.

قراردادهای شرکت‌های خصوصی

استخدام در بخش خصوصی، تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار و مشمول صندوق تامین اجتماعی نیز است. با توجه به مواد قانونی، قرارداد کار در شرکت‌های خصوصی شامل ۲ دسته قرارداد می‌شود.

• قراردادهای کار از نظر مدت قرارداد

• قراردادهای کار از نظر ساعت کار

انواع قرارداد کار از نظر مدت

قراردادهای کار از نظر مدت به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• قرارداد کار با مدت موقت

• قرارداد کار با مدت غیر موقت

• قراداد کار برای انجام کار معین

انواع قراردادهای کار از نظر ساعت کار

خب، قراردادهای کار از نظر ساعت به دو نوع تمام وقت و پاره وقت تقسیم می‌شوند.

قرارداد کار تمام وقت

قراردادی است که طی آن کارگر (یا کارمند) متعهد می‌شود، به میزان ساعات کار مقرر در قانون به کار مشغول باشد. یعنی نهایتاً کارگر در روز ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت کار می‌کند.

در واقع می‌توان گفت که منظور از ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیروی کاری خود و یا وقت خودرا به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.

در صورت تمام وقت بودن کار، کارگر از مزد و مزایای کامل قانونی برخوردار خواهد شد.

قرارداد پاره وقت

بر اساس ماده ۳۹ قانون کار، اگر میزان ساعت کار از ساعت عادی کار ۷ ساعت و بیست دقیقه در شبانه روز یا ۴۴ ساعت کار در هفته کمتر باشد، به آن قرارداد پاره وقت می‌گویند.

فرصت استثنایی برای کارفرمایان

در کمپین جذب استعدادها، کلیه فرایندهای استخدام شامل غربال رزومه‌ها، ارزیابی تخصصی وعمومی ومصاحبه HR را برای سازمان شما انجام می‌دهیم.نکته مهم اینجاست که کارکنان پاره وقت یا نیمه وقت هم از هر نظر مشمول قانون کار هستند.

بستن قرارداد دقیق بین کارمند و کارفرما چه مزایایی دارد؟

بستن قرارداد کار دقیق و تخصصی بین کارگر و کارفرما می‌تواند مزایای زیادی را برای طرفی قرارداد به  دنبال داشته باشد:

• جلوگیری از دعوا و مجادله

• پیشگیری از باخت در دعوا

• جلوگیری از طولانی مدت شدن دعوا

• جلوگیری از اتلاف هزینه‌های مالی

آیا عقد قرارداد کار برای کارفرمایان مهم است؟

برخی کارفرمایان با نبستن قرارداد کار با کارکنان خود یا امضای قرارداد سفید این تصور را دارند که در این معامله سود برده‌اند، در حالی که این فکر کاملاً اشتباه است. زیرا در صورتی که کارمند قرارداد نداشته باشد یا قراداد سفید امضا داشته باشد، هرگونه پرداختی کارفرما به کارمند می‌تواند محل شکایت کارمند قرار بگیرد.

برای مثال، اگر کارفرما تمام حقوق، مزایا، اضافه کار، بن و… کارگر یا کارمند را به صورت یکجا،بدون ثبت درقرارداد مشخص به حساب او واریز کند، کارمند یا کارگر می‌تواند این ادعا را داشته باشد که تمام واریزی‌های او، تنها حقوق پایه بوده و در خصوص سایر مزایا از کارفرما شکایت کند.

این موضوع تنها بخش کوچکی از عواقب عدم عقد قرارداد بین کارفرما و کارکنان است. مشکلات عدیده بسیاری در این بین پدید خواهند آمد که در مقالات بعدی مفصلاً درباره آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

شروط اساسی در بستن قرارداد کار

شکی نیست که طی انعقاد قرارداد کار، شرایط اساسی و نکات اداری صحت عقد باید رعایت گردد.در این خصوص، قانون مدنی و قانون کار در مجموع دارای وجوه مشترکی مانند رعایت قواعد عمومی قرارداد‌ها و بعضاً وجوه متفاوتی مانند اختلاف در سن قانونی هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم :

1. قصد و رضایت طرفین قرارداد کار

2. اهلیت طرفین قرارداد کار

3. مشروعیت جهت عقد قرارداد

4. معین بودن موضوع قرارداد کار

سایر بندها و تبصره های موجود در قرارداد کار

هر دو طرفین قرارداد کار موظف هستند در هنگام نگارش و عقد قراردادهای اداری ، نکات مهم قراردادکار‌ی را مد نظر داشته باشند.

نکات مهمی که هنگام بستن قرارداد کاری باید به آن‌ها اشاره شود؟

قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق کارفرما و کارمند باید شامل موارد زیر باشد:

• نام طرفین (نام کارفرما و کارمند/ کارگر و یا نام مدیر و داوطلب)

• تاریخ استخدام و انعقاد قرارداد

• مدت قرارداد

• میزان حقوق و دستمزد و یا نحوه محاسبه حقوق و مزایا

• نحوه پرداخت حقوق و شرایط پرداختی حقوق یا مزد

• قوانین و شرایط مربوط به ساعات کار

• قوانین مرخصی

• قوانین و شرایط مربوط به تعطیلات، از جمله تعطیلات رسمی و حقوق مرخصی و روزهای تعطیل رسمی

• سِمت شغلی و شرح وظایف به صورت کلی

• محل انجام کار

• تعریف شرایط محرمانگی و عدم افشای اطلاعات

• تمدید قرارداد

• قوانین شرکت

• تسویه حساب

• موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب نماید

• قوانین و شرایط مربوط به ناتوانی در انجام کار به دلیل جراحت و یا مریضی

• قوانین و شرایط مربوط به بازنشستگی

• شرایط فسخ قرارداد

• ذکر حقوقی که کارمند/ کارگر مربوطه در طی این ماموریت های کاری دریافت می کند

• روش پرداخت دستمزد

• مشخص کردن دائمی یا موقت بودن قرارداد

• بیمه

• اخراج و سنوات