در این مقاله قصد داریم شما خوانندگان عزیز را با تنظیم قرارداد پیمانکاری آشنا کنیم و نکاتی که لازم است در هنگام انعقاد قرارداد پیمانکاری را تشریح می کنیم. پیمانکاری قراردادی است که در ان انجام عمل یا فروش کالایی را با شرایط معینی در قبال مزد یا بهاء و در مدت معین به شخص یا اشخاص معلوم به نام پیمانکار واگذار می شود. نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری ممکن است درباره حمل و نقل ، خرید مصالح ، تجهیزات، ماشین آلات، تهیه و نصب تجهیزات صنعتی ، ساخت و ساز ابنیه و مستحدثات عمرانی وساختمانی از قبیل راه، سد، تونل و… می باشد.

عموماً درتعهدهای پیمانکاری بصورت فرمت و به طورکتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قرارداد می رسد. تدوین قرارداد دارای اصول خاصی می باشد که آن را از سایر قراردادها متمایز می نماید لذا در این مقاله سعی بر آن شده تا در خصوص تنظیم قرارداد پیمانکاری نکاتی که می بایست رعایت گردد، ذکر شود .

نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری و نکاتی که باید رعایت کنید؟

تنظیم قرارداد پیمانکاری

عنوان قرارداد اسمی است که برای قرارداد انتخاب می شود در صورت عدم تطبیق نام انتخابی با احکام ومفاد قرارداد،در نهایت آنچه که ملاک قضاوت و حل اختلاف قرار خواهد گرفت نوع قرارداد و آثار و احکام آن است که قصد واقعی و عملکرد طرفین را تعیین می کند نه اسمی که برای قرارداد انتخاب شده است از جمله عناوین قراردادهای پیمانکاری می توان به قراردادهای طراحی، تدارکات، ساخت (EPC)، قراردادتدارکات، ساخت (PC) قرارداد کلید در دست، قرارداد پیمان مدیریت و… اشاره نمود .

اصول تنظیم قرارداد پیمانکاری چیست ؟

طرفین قرارداد : در قرارداد دو طرف و گاهی چند طرف (کنسرسیوم) وجود دارد که بایستی برای استقرارتعهد و تشخیص مسئولیتهای قراردادی به طور دقیق تعیین و مشخص گردد. برای اشخاص حقیقی در قرارداد ذکر مشخصات شناسنامه و کارت ملی و آدرس و غیره کفایت دارد ولی برای اشخاص حقوقی در تنظیم قرارداد پیمانکاری باید نکاتی توجه شود از جمله اینکه به حکم قانون دارای شخصیت حقوقی مستقل و مجاز به عقد و امضای قرارداد و ایجاد تعهد باشد .

در خصوص سازمانهای دولتی و وزارتخانه ها و بانکها و شهرداریها بایستی طرف قرارداد به درستی تعریف و مشخص شود .

در خصوص شرکتها می بایست برای بررسی صلاحیت شرکت جهت انعقاد قرارداد اساسنامه و مراحل قانونی تشکیل آن را بررسی نمود و جهت احراز بقاء و عدم انحلال یا تعلیق شرکت، گواهی آخرین تغییرات می بایست اخذگردد. همچنین شخصی باید قرارداد را امضاء نماید که براساس اساسنامه و صورتجلسه مصوبات مجمع عمومی و آخرین تغییرات شرکت حق امضاء را دارا باشد. یکی دیگر از مواردی که باید در تنظیم قرارداد پیمانکاری رعایت شود این است که صلاحیت شرکتها از جهت احراز توانایی و امکان انجام کار توسط شرکت بررسی شود و موضوع قرارداد از موارد فعالیتهای مجاز شرکت باشد. مورد دیگر اینکه شرکت طرف قرارداد ممنوع المعامله نباشد.

قرارداد پیمانکاری چیست ؟

موضوع قرارداد : موضوع قراردادها بیشتر جنبه تخصصی دارد و متخصصین و کارشناسان مرتبط با قراردادباید خودشان دقیقاً کار را با تمام مسائل و جوانب آن شرح دهند تا باعث بروز اختلافات عمده بعدی در اجراءیا تفسیر، همچنین ادعا و انکارهای متعدد طرفین نگردد. گاهی موضوع نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری بادرج عبارات کوتاه و مختصر قابل قبول است گاهی هم دارای ابعاد فنی و تخصصی است که در این صورت جزئیات کامل تحت عنوان (شرح کار) بطور مفصل شرح داده و به عنوان جزء لاینفک قرارداد ضمیمه می گردد.

مبلغ قرارداد : توافق و تصریح قیمت و بهای کالای مورد معامله از جمله موارد مهم تنظیم قراردادپیمانکاری است تعیین مبلغ برحسب موضوع قرارداد روشهای مختلفی دارد. چنانچه موضوع قرارداد خرید وفروش کالای مورد معامله هم ترکیبی باشد بایستی قیمت به صورت تفکیکی اعلام گردد و اگر کالا دارای تعدد باشد قیمت واحد و تعدد، به تفکیک در قرارداد ذکر گردد. چنانچه قرارداد خارجی و مبلغ آن ارزی است باید صراحتاً نوع آن مشخص شود.

نحوه پرداخت مبلغ قرارداد : معمولاً ضمن انعقاد تنظیم قرارداد پیمانکاری ، مبلغی از بهای قرارداد به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار پرداخت می شود تا برای تهیه مقدمات اجرای قرارداد یا خرید وسایل و تجهیزات هزینه گردد. مبلغ پیش پرداخت در قراردادهای مشاوره یا قراردادهای مدیریت طرح و امور تحقیقاتی برای خدمات مربوط به مطالعه و طراحی و خدمات تحقیقاتی معادل  ۲۰درصد مبلغ اولیه حق الزحمه مربوطه می باشد.

برای خدمات مربوط به دوره ساخت و تحویل نیز مبلغ پیش پرداخت معادل ده درصد می باشد درقراردادها و نصب مبلغ پیش پرداخت معادل بیست درصد مبلغ اولیه پیمان است که حداقل در سه قسط پرداخت می شود.

در اکثر اوقات در قراردادها پرداخت ماهیانه صورت می گیرد و پیمانکار ماه به ماه مطابق پیشرفت کار پروژه صورت حساب می فرستد و به وی پول داده می شود.مدت و شروع قرارداد زمان شروع و اتمام کار باید در تنظیم قرارداد پیمانکاری صراحتاً قید گردد در غیر اینصورت تاریخ و امضاء قرارداد،تاریخ شروع تلقی خواهد شد، اهمیت تعیین زمان و اتمام قرارداد این است که مشخص می کند پیمانکارچه موقع کار را باید تحویل دهد و اگر این تاریخ در قرارداد معلوم نباشد کارفرما یا خریدار هیچ وقت نمی تواند ادعا کند پیمانکار تأخیر داشته است.

تضمین در تنظیم قرارداد پیمانکاری جهت انجام تعهدات از سوی پیمانکار تضمین اخذ می گردد تادر مواقعی که پیمانکار به تعهدات خویش عمل ننماید و یا نقصی در تعهدات وجود داشته باشد بتواند خسارات خویش را در مدت زمان کوتاهی از طریق تضمین اخذ نماید انواع تضمین های معتبر عبارتند از :

ضمانت نامه بانکی، ضمانت نامه صادره از سوی موسسات اعتباری غیربانکی، وجه نقد، سفته،چک، وثیقه ملکی و… موارد اخذ تضمین در قراردادها عبارتند از :

تضمین شرکت در مناقصه، تضمین انجام تعهد، تضمین پیش پرداخت، تضمین حسن انجام کار شروط قرارداد : شرط مجموعه تنظیم قرارداد پیمانکاری الزاماتی است که در ضمن عقد قرار می گیرد به عبارت دیگر تعهد، تکلیف کلی و شرط نحوه اجرای آن است، شرط به لحاظ آثار و خواص به سه نوع: باطل،مبطل و صحیح دسته بندی می شود که باید کاملاً آنها را شناخت تا با درج آن در قرارداد براساس معامله وتعهدات لطمه ای وارد نشود.

تایید و تصویب قرارداد : قانون اساسی انعقاد تنظیم قرارداد پیمانکاری برخی قراردادها یا صلح یا ارجاع آن را به داوری منوط به تصویب هیأت دولت، مجلس شورای اسلامی و یا امضای رئیس جمهور داشته است.

لذا رعایت این مورد نیز در برخی قراردادها دولتی بسیار اهمیت دارد.

الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی : رعایت برخی مقررات بخصوص مطالبات کارگران،تدابیر امنیتی و بهداشت کار، بیمه های تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی از قوانین آمره و در قراردادهابرعهده کارفرما و پیمانکار می باشد. لذا در تنظیم قرارداد پیمانکاری نباید برخلاف این قوانین توافقی به عمل آید چرا که فاقد ارزش و غیر مسموع است.

نماینده – ناظر – دستگاه نظارت : برای جلوگیری از بروز مشکلات فوق طرفین تنظیم قرارداد پیمانکاری برحسب موضوع قرارداد و نوع کار، نماینده یا نافله یا مجری قرارداد دارای تخصص متناسب با موضوع،تعیین و طی ماده جداگانه ای صراحتاً قید و وظایف و اختیار آنها را نیز به طور دقیق و روشن مشخص می نمایند.

همچنین در قراردادها دستگاه نظارت پیش بینی می شود که عبارت است از اداره یا شرکت یاموسسه ای که کارفرما به منظور نظارت بر اجرای تعهداتی که پیمانکار تقبل نموده تعیین و به پیمانکارمعرفی می شود. ناظر شخصی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت برای نظارت مستقیم دراجرای عملیات کارگاه تعیین و کتباً به پیمانکار معرفی می شود و اصولآً مقیم کارگاه خواهد بود.

مشاوره اداری تنظیم قرارداد پیمانکاری

قرارداد پیمانکاری قرارداد مهم و پرکاربردی است. این قرارداد با زندگی همه ما، مستقیم یا غیر مستقیم،مرتبط است. بگذارید یک تجربه واقعی را در مورد این قرارداد با شما در میان بگذارم و بعد از آن، مهم‌ترین نکات را در کنار هم، بررسی کنیم.

حدودا اواسط اسفند ماه بود که بعد از تمام شدن کار، نزدیک به ساعت ۸:۳۰ شب، مثل همیشه لپتاپ را خاموش کردم، آن را در سامسونت قراردادم و از شرکت بیرون رفتم.

هوا سرد بود اما از بارش باران خبری نبود. خیلی خسته بودم و یک نوشیدنی گرم یا محبت گرم یک دوست می‌توانست روی من تاثیر زیادی داشته باشد.

به انتهای خیابان که رسیدم صدایی آشنا، توجه من را به سوی خود جلب کرد. سرم را برگرداندم، دوستم معین با خودرویی که تازه خریده بود، در کنار خیابان ایستاده بود.

از من خواست که سوار ماشین او بشوم تا هم به کافی شاپ برویم و فنجانی چای بخوریم وهم در رابطه با موضوع مهمی با هم صحبت کنیم.

با خودم فکر کردم که ای کاش در آن لحظه، از خدا چیز دیگری را درخواست کرده بودم!بنابراین سوار ماشین معین شدیم و به سوی کافه حرکت کردیم.

معین یکی از دوستان نزدیک و خانوادگی من بود. مهندس معماری بود و به ساخت و ساز علاقه زیادی داشت.

بعد از گفت و گوی دوستانه و پرسیدن احوال خانواده، وقتی مشغول نوشیدن چای بودیم به یاد آوردم که معین فقط برای صرف چای، نیامده بود.

پس بیشتر کنجکاو شدم و پرسیدم: معین جان چه خبر؟ می‌خواستی در رابطه با موضوعی بامن صحبت کنی!

معین بعد از شنیدن این سوال سرش را آرام تکان داد و فنجان چای را روی میز گذاشت.

بعد کمی به من نزدیک شد انگار که می‌خواست در رابطه با موضوع محرمانه‌ای با من حرف بزند.به قرارداد پیمانکاری نیاز داشت!

هنوز از تنظیم قرارداد پیمانکاری بحثی مطرح نشده بود و بعد از صحبت از جزئیاتی در رابطه باکار، خود اوادامه داد:

علیرضا، یک نفر قصد دارد که ساختمانی را احداث کند ، درصورتی که مهندس نیست و ازساخت و سازهم اطلاعات زیادی ندارد! دیروز با من صحبت کرد و گفت که قصد دارد وظیفه ساختن ساختمان را به من واگذار کند و تمامی سرمایه را خودش پرداخت کند.

با توجه به توصیه‌های تو، پیشنهاد تنظیم قرارداد را به او دادم ولی گفت هیچ وقت قراردادی را امضاء نکرده است و از جزئیات قرارداد هم اطلاع ندارد!

از طرفی، من با وکیل آن شخص هم صحبت کردم که باید قرارداد خاصی را تنظیم کنیم اما وکیل گفت که نیازی به ایجاد قرارداد نیست و جناب مژده دهنده از هر جهت مطمئن هستند.

خواستم از تو بپرسم که چه قراردادی را لازم است که تهیه کنیم و جزئیات و تعهدات قرارداد باید به چه شکل باشد؟

درآن لحظه به یاد آوردم که خیلی از دوستان معین هم که از طریق خودش با آن‌ها آشنا شده بودم،سوالاتی مانند سوال معین داشتند.

سوالاتی در خصوص انواع‌ قرارداد پیمانکاری که من هم به آنها پاسخ داده بودم اما با توجه به کمبود وقت و مسائل مختلفی که وجود داشت، هنوز در مبنا مشاور ، نکات خاص اداری درباره آن‌ها ذکر نکرده بودم.

معین به مسائل اداری چندان علاقه‌ای نداشت و بعد از آنکه گفتم باید قرارداد پیمانکاری تهیه کنید، بعد ازشنیدن بعضی از شرایط و محتویات قرارداد، صرفا از من خواست تا این قرارداد را برای او تنظیم کنم.

تنظیم قرارداد را به‌عهده گرفتم

من قرارداد را تنظیم کردم و در اختیار معین قرار دادم و امروز تا آنجا که اطلاع دارم ساختمان در حال ساخته شدن است و مرحله بتن ریزی آن به پایان رسیده است.

اما هنوز متوجه نشدم که چرا وکیل جناب مژده دهنده ، تنظیم قرارداد را ضروری نمی‌دانست و به دلیلی غیرمنظقی، استناد کرده بود.

بعد از دو ماه، در اوایل ماه اردیبهشت، هنگامی که در شرکت، کمی مشغول استراحت بودم، با دیدن فنجان چایی که یکی از همکاران برای من آورد و بر روی میز کار من گذاشت، به یاد معین وتنظیم قرارداد برای او افتادم.

به نظرم رسید بعد از مدت‌ها تولید محتوای متفاوت، وب سایت ما، در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری، نیازبه مطالب مفیدی دارد که بسیاری از نکات اداری و تعهدات و شرایط انواع قرارداد پیمانکاری را مد نظر قرار دهد.

بالاخره امروز فرصتی پیدا کردم تا در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری، به عنوان یکی از اعضای اداری مبنا مشاور، مطلب بنویسم.

بنابراین این متن را تهیه کردیم تا شما با کلیات قراردادهای پیمانکاری آشنا شوید و از نحوه تنظیم و تهیه نمونه قرارداد پیمانکاری آگاه شوید.

قرارداد پیمانکاری چیست؟

قرارداد پیمانکاری به صورت کلی قراردادي است که میان اشخاص تنظیم می‌شود و مطابق آن، کارفرما که یکی از طرفین قرارداد است، مجموعه‌ای از امور شامل اقدامات و فعالیت‌ها را از پیمانکار، یعنی طرف دیگر قرارداد، درخواست می‌کند.

به عبارت دیگر، قرارداد پیمانکاری ، قراردادی است که روابط میان کارفرما و پیمانکار را تنظیم می‌کند، به عنوان مثال، با آوردن تعهدات و شرایط لازم و مسئولیت‌هایی که هر یک از طرفین قرارداد دارند، وظایف هریک از طرفین را مشخص می‌کند.

البته فعالیت‌هایی که از سوی کارفرما به‌عهده پیمانکار قرار داده می‌شود باید تحت شرایط خاصی انجام شود و از طرف دیگر، پیمانکار می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

همچنین دامنه قرارداد پیمانکاری گسترده است و شامل حمل و نقل، ساختمان و غیره می‌باشد.

تعریف کارفرما

همانطور که اشاره شد، در یک طرف قرارداد، کارفرما قرار می‌گیرد و به عنوان آمر، انجام عملی را در قبال پرداخت وجه معین و در زمان معین از پیمانکار درخواست می‌کند.

بنابراین کارفرما، در بندهای قرارداد، شرایط و مسائلی که پیمانکار باید آن‌ها را مد نظر قرار بدهد را، براساس اسناد و مدارک خاص، به پیمانکار ارائه می‌دهد.

تعریف پیمانکار در فرم خام قرارداد پیمانکاری

اجرا کننده اصلی مفاد قرارداد و آنچه کارفرما امر می‌کند، پیمانکار است.به عنوان مثال، تصور کنید کارفرما مدیر یک شرکت تولید محصولات گوشتی باشد که قصد داردخودرو‌هایی که به وسیله آن‌ها کالا‌ها میان مراکز فروش عرضه می‌شوند را تعمیر کند.

فرض را بر این می‌گیریم که تمامی خودرو‌ها اموال شرکت یا همان شخص حقوقی است و در رابطه با آن‌ها، نماینده شرکت یعنی شخص مدیر تصمیم گیری می‌کند.

مدیر با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکاری با شخصی که به عنوان مثال، تعمیرکار است، از او در متن قرارداد درخواست می‌کند که تمامی خودرو‌ها از لحاظ تنظیم موتور، چک شوند و قطعات کهنه تعویض شوند.

همچنین در متن قرارداد پیمانکاری ذکر می‌کند که تعمیرکار، به عنوان پیمانکار، وظیفه دارد تا خودرو‌ها را یک هفته بعد از تاریخ تنظیم قرارداد، به کارفرما تحویل دهد و در مقابل انجام آن، مبلغ مشخصی از کارفرمادریافت کند.

بنابراین توجه به اسناد و مدارکی که کارفرما ارائه می‌دهد، برای پیمانکار ضرورت دارد.

شرایط عمومی حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی همانطور که واضح به نظر می‌رسد عمومیت دارد و بر کلیه قرارداد‌های پیمانکاری ، صرف نظر از موضوع آن‌ها حاکمیت دارد.

همچنین این دسته از شرایط ، شرایط پایه و اساسی انواع قرارداد پیمانکاری هستند و هیچ قرارداد پیمانکاری نمی‌تواند بر خلاف این شرایط تنظیم شود.

به عبارت دیگر شرایط عمومی نمونه قرارداد پیمانکاری ، تغییرناپذیر هستند و در قالب یک چارچوب کلی،مسئولیت‌ها و وظایف هر یک از طرفین قرارداد و همچنین حقوق هر کدام از آن‌ها را تعیین می‌کنند.

شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری

این شرایط برخلاف شرایط عمومی ، نقش تکمیل کننده را در تنظیم قرارداد پیمانکاری دارند.

بنابراین، این شرایط با توجه به ماهیت و موضوع قرارداد پیمانکاری تنظیم می‌شوند.

به عنوان مثال شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمانی ممکن است با شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری تعمیرات اتومبیل متفاوت باشد.

اما آنچه در رابطه با شرایط خصوصی تمامی قراردادهای پیمانکاری مشابه است، عدم توانایی و قدرت آن‌ها در تغییر یا از بین بردن شرایط عمومی این دسته از قراردادها است.

نکات مهم قرارداد پیمانکاری (بخش اول)

قبل از آنکه انواع قرارداد پیمانکاری و نحوه بستن قرارداد پیمانکاری بررسی کنیم ، مجموعه نکات مهمی را مورد بررسی قرار می‌دهیم که دانستن آن‌ها، در تنظیم یک نمونه قرارداد پیمانکاری ضروری است.

نمونه قرارداد پیمانکاری معین است یا مختلط یا نامعین

قبل از آنکه بررسی کنیم که قرارداد پیمانکاری از چه نوعی است، عقود معین، نامعین و مختلط را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

عقود معین

این عقود مجموعه قرارداد‌هایی هستند که قانونگذار به صراحت، شرایط نوشتن و آثار آن را درمتن قانون بیان کرده است.

از جمله این قرارداد‌ها عبارت‌اند از بیع، اجاره، ضمان و غیره.

در این دسته از قرارداد‌ها، نیاز نیست طرفین تمامی حقوق و تکالیف مربوط به خود را در متن قرارداد ذکرکنند.

در واقع این حقوق و تکالیف از سوی قانونگذار مطرح شده است و قانونگذار آنچه را به نظرعادلانه دانسته است در قانون بیان کرده است.

بنابراین همین مقدار کافی است که طرفین عقد، با یکدیگر نسبت به ارکان اصلی عقد توافق کنند و حل ارکان فرعی را به متن قانون واگذار کنند.

عقود نامعین

بر خلاف عقود معین ، در این دسته از عقود ، قانون عنوان یا نام، مسئولیت‌ها، تعهدات و شرایط خاصی رادر رابطه با قرارداد تعیین نکرده است.

بنابراین این دسته از قرارداد‌ها طبق قواعد عمومی حاکم بر قرارداد‌ها و اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تنظیم می‌شوند.

عقود مختلط

طبق اصل آزادی اراده موضوع ماده ۱۰، در این دسته از قرارداد‌ها، اشخاص می‌توانند در حدود قانون، با توجه به توافقات خود، با یکدیگر تراضی کنند و هر نامی را که می‌خواهند برای آن تعیین کنند.

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد ، قرارداد پیمانکاری ، یک عقد نامعین است که با توجه به قواعد عمومی و اختیاری که ماده ۱۰ قانون مدنی به هر یک از طرفین داده است تنظیم می‌شود.

از ماده ۱۰ قانون مدنی چنین برداشت می‌شود که تمامی توافقات میان کارفرما و پیمانکار، در صورتی که بر خلاف قوانین رایج در کشور نباشند، نافذ و صحیح است.

به عبارت دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند تمامی توافقاتی که مخالف با قانون نباشد را در متن نمونه قرارداد پیمانکاری بنویسند و قانون نیز، از آن حمایت می‌کند.

نمونه قرارداد پیمانکاری لازم است یا جایز

مطابق ماده ۱۸۵ قانون مدنی، عقد لازم قراردادی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد، مگر در مواردی که قانون گذار گفته است.

همچنین، ماده ۱۸۶ قانون مدنی نیز عقد جایز را قراردادی می‌داند که هر یک از طرفین بتواند هر وقت بخواهد آن را فسخ کند.

با توجه به محتوای مواد ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی، متوجه می‌شویم که در کلیه قرارداد‌ها، اصل بر لازم بودن قرارداد است.

در نتیجه، فسخ نمونه قرارداد پیمانکاری توسط هر یک از طرفین قرارداد، تابع قوانین و استثنائات خاص صورت می‌گیرد.

بنابراین در رابطه با قراردادهای پیمانکاری دولتی ، ماده ۴۶ دفترچه شرایط عمومی پیمان، به ۱۵ شرط اشاره کرده است که درصورت وجود هر یک از این شروط، طرفین قرارداد می‌توانند قرارداد پیمانکاری را فسخ کنند.

همچنین در خصوص ماده ۴۸ این دفترچه نیز باید گفت، حق فسخ به صورت استثنا، به علت مقتضیات اداری، از سوی قانونگذار به دولت داده شده است. در نتیجه، دولت موظف است درصورتی که به کارفرماضرری برسد، آن را جبران کند.

این نکته در رابطه با اشخاص عادی حقیقی یا حقوقی نیز که نمونه قرارداد پیمانکار تنظیم می‌کنند، باید درنظر گرفته شود.

بنابراین در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد به تعهدات، مسئولیت‌ها و وظایف خود عمل نکند، بایدضرری که به طرف دیگر وارد شده است را جبران کند.

نحوه بستن قرارداد پیمانکاری (نکات مهم قرارداد پیمانکاری)

با اینکه، تنظیم هریک از اتواع نمونه قرارداد پیمانکاری شرایط خاص خود را دارد اما در اینجا به نکات مهم قرارداد پیمانکاری که شما باید در انواع قرارداد پیمانکاری مد نظر قراردهید و من هم در قرارداد دوستم معین، در نظر داشتم، اشاره می‌کنیم:

مشخصات طرفین قرارداد

هر یک از طرفین قرارداد موظف هستند مشخصات کامل خود را در متن قرارداد بنویسند. بدون شک، در صورت بروز هر گونه اختلاف میان کارفرما و پیمانکار، صدور اظهارنامه دادگاه یا مرجع حل اختلاف با توجه به مشخصات مندرج در قرارداد انجام می‌شود.

از طرف دیگر، اظهارنامه به آدرسی فرستاده می‌شود که در متن قرارداد ذکر شده است.

موضوع نمونه قرارداد پیمانکاری

در ابتدای کار باید موضوع قرارداد با توجه به محتوای آن تعیین شود.

در نتیجه، تعیین موضوع قرارداد، می‌تواند گامی برای تنظیم تخصصی یک قرارداد پیمانکاری باشد.

اسناد و مدارک مرتبط با توافق

لازم است در انواع قرارداد پیمانکاری ؛ به تمامی اسناد و مدارکی که کارفرما در اختیار پیمانکار فرار می‌دهد، توجه شود.

مبلغ قرارداد پیمانکاری

در این بخش، مبلغ توافق شده برای انجام فعالیت، بین کارفرما و پیمانکار تعیین می‌شود. کمترپیش می‌آید که مبلغ قرارداد به صورت کامل و در ابتدای قرارداد پرداخت شود. روال معمول در این مورد به این شکل است که بخشی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت و بخش دیگر مبلغ به تدریج وبا توجه به پیشرفت کاربه پیمانکار پرداخت می‌شود.

سایر بخش‌ها ( شامل تعهدات کارفرما و تعهدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری )

در ادامه قرارداد نیز، به برخی از مسائل مانند نظارت بر اجرای کار، تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری وتعهدات پیمانکار در قرارداد اشاره می‌شود که از ارکان اساسی قرارداد می‌باشند.

بنابراین برای تنظیم یک قرارداد کارآمد، بیان هر یک از تعهدات پیمانکار و تعهدات کارفرما در قراردادپیمانکاری الزامی است.

من در این مورد، از معین سوالات زیادی پرسیدم. چون معین یک بخش از قراردادبود و در این مورد، انتظاراتی داشت که لازم بود در متن توافق، به صورت کامل نوشته شود. این بخش،نکات مهم قرارداد پیمانکاری را شامل می‌شود و از اهمیت خیلی زیادی برخوردار است.

لیست قراردادهای پیمانکاری ( انواع قرارداد‌های پیمانکاری )

همانطور که اشاره کردیم دامنه قرارداد‌های پیمانکاری گسترده است و تمامی موارد زیر را شامل می‌شود:

الف: قرارداد پرداخت کلی یا نمونه قرارداد lump sum

در نمونه قرارداد lump sum پیمانکار موظف است تمام کاری را که کارفرما در قرارداد تعیین کرده است انجام بدهد.

به عبارت دیگر، یک یا چند کار، باید به صورت کامل و در قبال مبلغی معین و در زمان مشخص توسط شخص پیمانکار انجام شود.

در قرارداد پرداخت کلی ، مبلغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود می‌تواند ثابت ( fix ) یا شناور باشد.

کاربرد نمونه قرارداد lump sum

۱: در صورتی که اطلاعات کافی در دسترس باشد.

۲: در طول زمانی که پیمانکار به اجرای برنامه می‌پردازد، تغییرات کمی مدنظر کارفرما باشد.

۳: در صورتی که کارفرما قصد داشته باشد نظارت و مدیریت همه جانبه خود را روی پروژه حفظ کند و واردجزئیات پروژه نشود.

نکته: این قرارداد در میان برخی از افراد به قرارداد پیمانکاری مقطوع نیز مشهور است.

معایب نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد پیمانکاری مقطوع

۱: افزایش هزینه مالی

ویژگی قرارداد پیمانکاری مقطوع این است که زمان نسبتا زیادی لازم دارد تا طراحی و تکمیل شود. درنتیجه، پروژه نیاز به مدت زمان بیشتری دارد و به دنبال آن ،هزینه بیشتری را نیز برای کارفرما به دنبال دارد.

۲: عدم نظارت کارفرما بر جزئیات پروژه

در قرارداد پیمانکاری مقطوع ، کارفرما نسبت به برنامه‌هایی که پیمانکار بر اساس آن‌ها، به انجام امور  می‌پردازد ، هیچ گونه نظارتی ندارد.

همچنین نمی‌تواند بر روی تاثیر برنامه پیمانکار بر میزان هزینه پروژه، نظارت کند.

۳: افزایش مدت زمان، کیفیت و هزینه برنامه ریزی شده

در صورتی که طراحی‌های کارفرما با برنامه‌ها و نظرات پیمانکار مغایرت داشته باشد، امکان دارد مدت زمان، میزان هزینه و کیفیتی که در متن قرارداد به آن‌ها اشاره شده بود، تغییر داده شود یا به عبارتی کوتاهی کنند.

ب: قرارداد دائمی یا continual contract

در این قرارداد، کارفرما به طور پیوسته برنامه‌های مربوط به پروژه اعم از برنامه‌های کاری و زمانی را مورد توجه قرار می‌دهد.

همچنین، تنظیم این قرارداد در جهت صرفه جویی در هزینه مناقصه و افزایش سرعت در انجام پروژه نیز ،کاربرد دارد.

قرارداد‌ دائمی از انواعی برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

۱: قرارداد سریال یا serial contract

طبق این قرارداد، پیمانکار تعهد می‌دهد که وارد مجموعه نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد‌های پرداخت کلی شود که با اوضاع و شرایط بیان شده در قرارداد نخست و حاکم بر آن مطابقت دارند.

۲: قرارداد با قابلیت تغییر یا continuity contract

این قرارداد هنگامی میان کارفرما و پیمانکار تنظیم می‌شود که کارفرما امید دارد که در نتیجه ادامه کار با پیمانکار به سود و منفعت می‌رسد.

بنابراین، از پیمانکاری که مشغول انجام پروژه است تقاضا می‌کند که میان آن‌ها، نمونه قراردادlump sum یا پرداخت کلی تنظیم شود، با این تفاوت که امکان ایجاد تغییر در آن وجود داشته باشد.

۳: قرارداد با دوره زمانی محدود یا term contract

در نتیجه تنظیم این قرارداد پیمانکاری میان پیمانکار و کارفرما، پیمانکار موظف می‌شود تا پروژه مورد نظرکارفرما را در مقابل مبلغ مشخص شده و در مدت زمان تعیین شده -که عمدتا بین ۱۲ تا ۲۴ ماه است- به کارفرما ارائه دهد.

کاربرد قرارداد پیمانکاری دائمی

این دسته از قرارداد‌ها برای کارهایی که از قیمت کمی برخوردار هستند و به طور مداوم انجام می‌شوندمانند تعمیرات ساختمانی و غیره کاربرد زیادی دارند.

مزایای قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: افزایش بهره‌وری

این قرارداد به ویژه در زمانی که شما نیاز به تعمیرات ضروری دارید یا قصد دارید به سرعت یک پیمانکار را انتخاب کنید، می‌تواند برای شما سودمند باشد و به افزایش بهره‌وری منجر شود.

۲: پیش‌بینی هزینه‌ها و پرداخت‌ها

تنظیم این قرارداد به هر یک از طرفین قرارداد، که همان کارفرما و پیمانکار می‌باشد، کمک می‌کند تا ارزیابی و پیش‌بینی مطلوبی نسبت به هزینه‌ها و پرداخت‌ها داشته باشند.

۳: صرفه جویی

طرفین با تنظیم قرارداد پیمانکاری دائمی ، می‌توانند در میزان هزینه مربوط به ایجاد مقدمات پیمان واجرای مناقصه صرفه جویی کنند.

۴: اطلاع یافتن پیمانکار از سرعت و کیفیت پروژه

با توجه به آنکه، در اثر تنظیم این قرارداد، کارفرما و پیمانکار، مدت زمان زیادی را به همکاری بایکدیگرمی‌پردازند، پیمانکار نیز از سرعت و کیفیتی که در رابطه با پروژه، مد نظر کارفرما است، اطلاعات کسب می‌کند.

۵: گرایش پیمانکاران مطلع

در نتیجه اطلاع پیمانکاران از وضعیتی که بر این قرارداد حاکم است همچون احتمال زیاد سود آوری در آینده و همچنین قابلیت برنامه‌ریزی برای کار و تعیین مدت زمان مشخص، پیمانکاران مطلع و حرفه‌ای در ابتدا می‌توانند مبلغ کمتری را پیشنهاد کنند و شروع به فعالیت کنند.

معایب قرارداد پیمانکاری دائمی

۱: از دست دادن پیمانکاران شایسته در نتیجه عدم اطلاع

امکان دارد پیمانکاران شایسته و مجرب، به دلیل عدم اطلاع از سود قابل توجهی که در آینده در اثر این توافق نصیب ایشان و کارفرما خواهد شد ، مبلغ بالایی را برای همکاری پیشنهاد دهند.

در نتیجه این پیشنهاد نیز، کارفرما حاضر به امضای فرم خام قرارداد پیمانکاری نباشد و بنابراین، پروژه موردنظر از اجرا و رسیدگی این پیمانکاران حرفه‌ای، محروم شود.

۲: ایجاد بی اعتمادی نسبت به پیمانکار

ممکن است نتیجه کار‌هایی که یک پیمانکار انجام می‌دهد مثبت باشد. با این حال، وجود تاخیر و سپری شدن مدت زمان زیاد ناشی از اشتغال پیمانکار به تکمیل فاز یک پروژه، می‌تواند حس بی اعتمادی نسبت به پیمانکار را در کارفرما ایجاد کند.

۳: پرداخت بیش از حد هزینه

شما به عنوان یک کارفرما در صورتی که به طور مستمر و منظم به بررسی متن و محتویات قرارداد نپردازید، احتمال دارد مجبور شوید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنید یا برای انجام مجدد مناقصه اقدام کنید.

ج: قرارداد‌های سنجشی یا Measurement Contracts

ویژگی این قراردادهای پیمانکاری بیشتر در تعیین میزان قیمت قرارداد خلاصه می‌شود. به عبارت دیگر، ویژگی مهم قرارداد این است که قیمتی که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود تخمینی و تقریبی است.

در واقع، اینگونه قیمت گذاری تنها حدود کار را تعیین می‌کند و محاسبه قیمت نهایی در پایان کار انجام می‌شود.

کاربرد قرارداد سنجشی

معمولا هنگامی که کارفرما قصد دارد به سرعت از خدمات یک پیمانکار استفاده کند و تعیین قیمت تمام شده امکان پذیر نیست، این قرارداد تنظیم می‌شود.

همچنین در صورتی که میزان قیمت در هنگام تنظیم قرارداد و قبل از انجام کار مربوط به پروژه، بسیار زیادباشد، تنظیم این قراردادهای پیمانکاری بسیار مفید است.

مبنای محاسبه قیمت اولیه

مبانی که به هنگام تعیین قیمت اولیه در قرارداد مورد توجه قرار می‌گیرد عبارت است از:

۱: قطعات و اجزا و سایر موارد مورد نیاز برای انجام پروژه

۲: برنامه‌ای که پیمانکار در قالب پیمان‌های خدماتی یا مشاوره‌ای به کارفرما ارائه می‌دهد، در تنظیم قیمت اولیه موثر است.

کاربردهای دیگر قرارداد سنجشی

۱: در صورتی که کارفرما از نیاز‌های خود به درستی مطلع نباشد یا این نیازها مشخص نباشند، استفاده از این قرارداد مفید است.

۲: همانطور که اشاره کردیم در صورتی که کارفرما نیاز داشته باشد که یک پروژه را به سرعت اجرا کند،می‌تواند قرارداد سنجشی تهیه یا تنظیم کند.

۳: در صورتی که تعیین میزان قیمت قرارداد در ابتدای کار ممکن نباشد یا قیمت مورد نظر بسیار زیاد باشد،می‌توان از این نوع از قراردادهای پیمانکاری استفاده کرد.

د: قرارداد‌ باز پرداخت هزینه یا Cost Reimbursement Contract

با توجه به عنوان این قرارداد متوجه می‌شویم که پیش از انجام پیمانکاری، کارفرما، هزینه‌های اولیه وضروری که شامل هزینه‌های مربوط به کارگران،کارگاه و مواد مصرفی می‌شود را می‌پردازد.

علاوه بر این، این هزینه، سودی که به پیمانکار می‌رسد را نیز پوشش می‌دهد و هزینه‌های سربار رامدنظر قرار می‌دهد.

کاربرد قرارداد باز پرداخت هزینه

۱: ریسک پذیری کارفرما

در صورتی که شما به عنوان یک کارفرما ریسک کردن را در فعالیت‌های مختلف خود تجربه کرده باشید، واز طرف دیگر مایل باشید در انجام پروژه، در کنار پیمانکار، تاثیر گذار باشید.

۲: سرعت آغاز پروژه

در صورتی که قصد داشته باشید پروژه را به سرعت آغاز کنید و پیمانکار درخواست‌های شما را اجرا کند ودر آن وضعیت، فرصت کافی برای تعیین هزینه و کامل کردن طرح‌ها وجود نداشته باشد، این قرارداد می‌تواند برای شما کاربرد داشته باشد.

۳: نظارت کارفرما و رعایت استاندارد‌ها

هنگامی که کارفرما تمایل داشته باشد بر اعمال پیمانکار و فرآیند تکاملی پروژه نظارت کند و استاندارد‌های دقیق در پروژه رعایت شود، تنظیم این قرارداد بسیار موثر است.

۴: بالا بودن قیمت مواد مصرفی

در صورتی که در هنگام شروع کار، میزان هزینه‌هایی که مربوط به مواد مصرفی و مورد نیاز پروژه است بسیار زیاد باشد و در عین حال، حالت اضطراری بر پروژه حاکم باشد می‌توانید این قرارداد را تنظیم کنید.

۵: تغییرات احتمالی پروژه

ویژگی دیگر این قرارداد در مقایسه با سایر انواع توافق نامه در لیست قراردادهای پیمانکاری ، این است که تغییرات احتمالی پروژه را نیز پوشش می‌دهد.

بنابراین به دلیل وجود احتمال زیاد تغییر در روند اجرای پروژه یا تغییر در اصل پروژه، تهیه این قرارداد برای شما بسیار با اهمیت است.

هـ: قرارداد مدیریتی یا Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قرارداد پیمانکاری مدیریتی است. این توافق نامه، هنگامی تنظیم می‌شود که شما به عنوان کارفرما، از موسسه یا شرکتی تقاضا کنید که در کنار پیمانکار، طرح‌های پروژه را بررسی کند و بر چگونگی انجام طراحی‌ها در کنار پیمانکار دیگر، نظارت کند.در صورتی که در زمان مناسب، این قرارداد را تنظیم کنید و در نتیجه آن، پیمانکاری حرفه‌ای راوارد عملیات اجرایی پروژه خود کنید، ایجاد طراحی میان دو پیمانکار تقسیم می‌شود و به مشارکت میان هردو پیمانکار منجر می‌شود.

در پروژه‌های بزرگی که معمولا چندین پیمانکار مشغول اجرای آن‌ها می‌باشند، ممکن است پیمانکاری که به صورت تخصصی به فعالیت می‌پردازد، در راس قرار بگیرد.

در نتیجه، او تجهیزات مورد نیاز ، خدمات مربوط به پروژه ، اطلاعات و دانش فنی را در اختیار سایرپیمانکاران خود قرار می‌دهد .

بنابراین با توجه به پیچیدگی و بزرگی این دسته از فعالیت‌ها، پیمانکار اصلی باید در حوزه خاصی تخصص داشته باشد، از دانش‌های خاص در حوزه آن پروژه، اطلاع داشته باشد و از طرف دیگر،تجربه منحصر به فردی داشته باشد.

معایب قرارداد‌های مدیریتی

۱: ایجاد تاخیر در پروژه و اختلافات مربوط به قرارداد پیمانکاری

با توجه به اینکه این دسته از قرارداد‌ها از تعداد زیادی پیمانکار اعم از اصلی و فرعی برخوردار هستند ، هماهنگ کردن هر کدام از آنان با یکدیگر زمان زیادی نیاز دارد.

بنابراین، امکان دارد مدت اجرای پروژه افزایش پیدا کند و تاریخ تحویل آن، که در متن نمونه قرارداد پیمانکاری به آن اشاره شده است، با واقعیت مطابقت نداشته باشد.همین مسائل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات قراردادی باشد.

۲: حضور پیمانکار خاص و تضعیف رقابت میان افراد

بیان کردیم که در بسیاری از پروژه‌های گسترده و پیچیده، کارفرما از یک پیمانکار تخصصی استفاده می‌کند. استفاده از این شخص که از تخصص و حرفه خاصی برخوردار است و به مراتب از سطح آگاهی بالاتری برخوردار است، سطح رقابت میان پیمانکاران را در فرایند ایجاد و ارائه پروژه کاهش می‌دهد. در نتیجه ممکن است کیفیت پروژه ساخته شده نیز با آنچه مد نظر کارفرما بوده است، منطبق نباشد.

۳: انجام کار مجدد

با توجه به شرایط مختلف حاکم بر پروژه و قرارداد، احتمال دوباره‌کاری و مجهز کردن مجدد کارگاه و انجام کار‌هایی که در ابتدا نسبت به پروژه انجام شده است؛ وجود دارد.

۴: احتمال عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران فرعی

ممکن است پیمانکار اصلی ، مطالباتی که مربوط به پیمانکاران فرعی است را پرداخت نکند و به تبع آن، مشکلات مختلفی به وجود بیاید.

۵: زیان کارفرما

در صورتی که پیمانکاران، مهارت‌های لازم در خصوص پروژه مورد نظر کارفرما را نداشته باشند، احتمال ورود زیان به کارفرما افزایش پیدا می‌کند.

۶: معین نبودن تعهدات مالی کارفرما

تا قبل از آنکه، پیمانکاران، اجرای پروژه را آغاز کنند، هیچ یک از تعهدات مالی کارفرما مشخص نیست.

۷: هزینه احتمالی جمع آوری کارگاه

گاهی اوقات، احتمال دارد که در اثر بی میلی پیمانکاران یک پروژه، کارفرما مجبور شود هزینه‌هایی که مربوط به جمع آوری کارگاه است را پرداخت کند.

۸: عدم تضمین برای کارفرما در قرارداد

در این دسته از قرارداد‌ها، هیچ تضمینی در برابر سوء مدیریت پیمانکار در قبال پروژه مورد نظر کارفرما و زیان‌هایی که از این موضوع ناشی می‌شود، وجود ندارد.

و: قرارداد مدیریت پروژه یا Project Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری، قرارداد مدیریت پروژه است. این قرارداد هنگامی تنظیم می‌شود که کارفرما، قصد داشته باشد پیمانکاری حرفه‌ای و با تجربه را تعیین کند.

سپس، مجموعه اقدامات، شامل معین کردن کارگاه، جمع آوری تجهیزات کارگاه، مسائل مربوط به امور بازرگانی ، سرمایه گذاری در پروژه، اجرای پروژه و تاییدات مربوط به آن را به او واگذار کند.

در این قرارداد، پیمانکار اصلی که این وظایف را به‌عهده دارد نقش مدیر پروژه را دارد و در مقابل میزان پیشرفت پروژه ، درصد پیمانکاری دریافت می‌کند.

به عبارت دیگر، با به انجام رساندن این اقدامات و دست یافتن به نتایج تدریجی و پیشرفت پروژه، مبلغی معینی از قیمت پیمان را دریافت می‌کند.

کاربرد قرارداد مدیریت پروژه

این قرارداد به ویژه در زمانی که کارفرما قصد دارد پروژه پیچیده و بزرگی را اجرا کند بسیار موثر و کاربردی خواهد بود.

تعهدات پیمانکار در نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه در کامل‌ترین فرم خام قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه ، وظایف پیمانکار عبارت‌ است از:

۱: مسئولیت کمک به تیم پروژه

پیمانکار وظیفه دارد برای رسیدن به اهدافی که در نظر دارد، به اعضای تیمی که پروژه را اجرا می‌کنندکمک کند.

۲: نظارت، هدایت و اقدامات مشابه

پیمانکار موظف است برای پیشرفت و اجرای هر چه بهتر و دقیق‌تر پروژه، روی آن نظارت و آن را هدایت کند.

همچنین، برای تمام بخش‌های پروژه مورد نظر، برنامه ریزی و هماهنگ سازی‌های لازم را انجام دهد.

مزایای نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

۱: استقلال پیمانکار و پیشرفت پروژه

کارفرما در این نوع از فرم خام قرارداد پیمانکاری ، به پیمانکار اختیارات زیادی داده است به طوری که، پیمانکار به عنوان یک مدیر مستقل فعالیت می‌کند.

در نتیجه این اختیارات نیز، پیمانکار بهتر و موثر‌تر می‌تواند پروژه را هدایت کند و بر اعضای تیم، نظارت داشته باشد.

همچنین در این صورت، هماهنگ کردن اعضای گروه نیز به مراتب، برای شخص پیمانکار آسان‌تر است.

۲: ایجاد اطمینان برای کارفرما

با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکار مدیریتی پروژه، این اطمینان در کارفرما شکل می‌گیرد که امور مربوط بهپروژه و اجرای خواسته‌های وی با مدیریت حرفه‌ای پیمانکار به نتایج مطلوب می‌رسد. همچنین امید به پیشرفت پروژه، بیش از پیش برای کارفرما ایجاد می‌شود و همین مسئله، زمینه را برای فعالیت بیشتر و موثر پیمانکار فراهم می‌کند.

ز: قرارداد طراحی و ساخت یا Design and Build Contract

قراردادهای پیمانکاری طراحی و ساخت هنگامی تنظیم می‌شود که پیمانکار متعهد می‌شود خودش به تنهایی، به طراحی و ساخت پروژه بپردازد.

در فرم خام قرارداد پیمانکاری طراحی و ساخت، جزئیات پروژه و آنچه مد نظر کارفرما است بیان می‌شود.در مقابل، پیمانکار وظیفه دارد با توجه به استاندارد‌های کیفی و مطالعه نیاز‌های کارفرما، طراحی یا ساختن پروژه را انجام دهد.

همانطور که اشاره کردم، سایر دوستان من به جز معین هم از من در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری مشاوره گرفته بودند.

به عنوان مثال یک نمونه قرارداد پیمانکاری که یکی از دوستان تنظیم آن را به من سپرد، قرارداد طراحی وساخت کابینت و اپن ام دی اف، برای آپارتمان بود.

بنابراین کاربرد این قرارداد به خصوص در ساختمان سازی زیاد است.

ط: قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه است. در این قرارداد هر یک از وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات پیمانکار در رابطه با بخش‌های مختلف پروژه درمتن قرارداد ذکر می‌شود.مبالغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود، به درصد پیشرفت پروژه مربوط می‌شود. باقی مانده مبالغ نیز، با توجه به میزان بهره‌وری مجریان پروژه، پرداخت می‌شود.پیش از شروع مناقصه، کارفرما برنامه ‌اجرایی مربوط به پروژه را تنظیم می‌کند و آن را در اختیار شرکت کنندگان و متقاضیان قرار می‌دهد.

این کار باعث می‌شود تا متقضایان، قبل از انجام هرکاری از وظایف و مسئولیت‌های خود در آینده اطلاع داشته باشند.

ویژگی این دسته از قراردادهای پیمانکاری، این است که پیمانکار اصلی، در انتخاب پیمانکاران فرعی، به طور کامل اختیار دارد.

در واقع، آنچه در این قرارداد بسیار مهم است، اجرا و به ثمر رسیدن پروژه با توجه به معیار‌هایی مانند هزینه، زمان و کیفیت می‌باشد.

همچنین در این دسته از قرارداد‌ها، کارفرما حق نظارت کامل بر تیم اجرا کننده پروژه را دارد و پیمانکار اصلی، موظف است در مراحل گوناگون اجرای طرح، گزارشات اقدامات انجام شده را به کارفرما بدهد.

کاربرد انواع قرارداد پیمانکاری در استارتاپ‌ها

با توجه به توضیحات بالا و عناوین متفاوت قرارداد‌ها ممکن است تصور کنید که قرارداد پیمانکاری فقط در اموری مانند حمل و نقل، ساختمان، طراحی و غیره کاربرد دارد، در حالی که این قرارداد‌ها امروزه نقش مهمی در پیشرفت استارتاپ‌های گوناگون داشته‌اند.

در واقع، در هر رابطه‌ای در صورتی که یک طرف آن کارفرما باشد و انجام کاری را از دیگری درخواست کندیا آن را به طور کامل به او واگذار کند، و در مقابل، شخص دیگر به عنوان پیمانکار وظیفه داشته باشد که به هزینه خودش آن کار را انجام دهد، نمونه فرم خام قرارداد پیمانکاری نسبت به این رابطه کاربرد خواهد داشت.

البته در مهلت‌های زمانی تعیین شده، پیمانکار، مبالغی را به سبب فعالیت‌هایی که برای اجرای پروژه انجام داده است و وجوهی که از حساب شخصی و به نفع پروژه پرداخت کرده است از کارفرما دریافت می‌کند.

بنابراین لیست قراردادهای پیمانکاری در رابطه با استارتاپ‌ها نیز کاربرد دارد و استفاده می‌شود.به عنوان مثال ممکن است شخصی به عنوان کارفرما با شخص دیگری، یکی از انواع نمونه قراردادپیمانکاری را تنظیم کند و در متن قرارداد، وظیفه پیمانکار را اینگونه تعیین کند که یک وب سایت فروش اقلام بهداشتی بسازد.

در نتیجه این قرارداد، پیمانکار که می‌تواند یک مهندس کامپیوتر باشد، متعهد می‌شود که باهزینه شخصی و با مدیریت خود، پروژه را انجام دهد و پس از آنکه وب سایت با رعایت تمامی استاندارد‌های لازم ایجادشد، نه تنها هزینه‌های شخصی خود را از کارفرما دریافت کند، بلکه درازای فعالیت در حوزه پروژه، حق الزحمه مناسبی دریافت کند. همچنین این قرارداد‌ها ، ایجاد اپلیکیشن‌های متفاوت مربوط به موبایل یا کامپیوتر را نیز شامل می‌شوند.

شرایط فورس ماژور حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

این شرایط، وضعیت‌هایی هستند که از اختیار طرفین قرارداد یا یکی از آن‌ها خارج است.در واقع، در صورتی که اتفاقی برای هر یک از طرفین قرارداد بیفتد، به صورتی که غیر قابل پیش بینی باشد و نتوانند مانع آن شود، طرفی که به دلیل وجود شرایط فورس ماژور، نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند، به طور موقت، از انجام این امور معاف می‌شود.

البته در استفاده از شرایط فورس ماژور باید با دقت عمل کرد.در نتیجه استفاده از شرایط فورس ماژور، احتمال دارد قرارداد به طور کامل باطل شود و یا به صورت معلق باقی بماند.

همچنین، استفاده از این شرایط، باعث می‌شود تا نه تنها طرفی که درگیر حوادث شده است به تعهدات خود عمل نکند بلکه طرف دیگر قرارداد پیمانکاری نیز، به وعده‌های خود عمل نکند.

به عنوان مثال، اتفاقی که برای یکی از دوستان من افتاد این بود که به یک برنامه نویس وب سایت،مسئولیت داده بود تا برای او یک وب سایت فروش مواد غذایی ایجاد کند.

همچنین برنامه نویس، در متن نمونه قرارداد پیمانکار ، تعهد داده بود که وب سایت را ظرف یک ماه آماده کند و به کارفرما تحویل دهد.بعد از گذشت ۲۰ روز ، به دلیل مشکلات مختلفی، اینترنت تمام کشور به مدت یک هفته قطع شد و باعث شد که برنامه نویس، تعهدات خود را به‌موقع انجام ندهد. در این حالت، برنامه نویس به وضعیت فورس ماژور اشاره کرد و عقب افتادن تعهدات خود را توجیه کرد.

چه لزومی به تنظیم قرارداد در پروژه های پیمانکاری می باشد؟

امروزه شاهد پیشرفت های فنی وسیعی در پروژه های پیمانکاری هستیم. که قطعاً این پیشرفت ها درمرحله اول مدیون مطالعات و طراحی های مهندسی و پیمانکاری می باشد. اما هیچ گاه نباید از اهمیت یک قرارداد دقیق و درست غافل شد.اجرای صحیح یک پروژه پیمانکاری مرهون یک قرارداد بی نقص و ایرادی است که تمام مسائل اداری درآن رعایت شده است.تمام نیازمندیهای اجرای یک پیمان با توجه به نوع و ماهیت پروژه درآن پیش بینی شده است.

پروژه های پیمانکاری بسیاری علیرغم کیفیت مطالعات مهندسی وطراحیهای عالی دچار مشکل  شده است. که مهمترین دلیل آن عدم انطباق پیمان با شرایط و نیازمندیهای اجرای آن است.

قرارداد، مشتمل بر موضوعات اصلی و موضوعات فرعی مرتبط  می باشد. معمولاً موضوعات اصلی در موافقت نامه یا قرارداد و موضوعات فرعی به صورت ضمائم قرارداد تهیه می گردد.اصل کلی درنگارش قراردادپیمانکاری مقید نبودن به یک الگوی ثابت و پرهیز از استفاده از قراردادهای کلیشه ایی است. زیرایک قرارداد، تبلور توافقات طرفین است. و لذا باید کلیه توافقات طرفین در آن منعکس شود. و تهیه کننده قرارداد به جای مقید کردن خود به یک الگوی ثابت، باید تأکید بر توافقات داشته باشد.

جهت تنظیم قرارداد پیمانکاری و صنعتی،مشارکت وکیل متخصص و دست اندرکاران اجرایی ضروری می باشد. وکلای که در این زمینه تخصص دارد، با جوانب فرآیندهای قراردادی آشنا می باشند و در حفاظت از حقوق موکلشان در قراردادها نقش بسزایی ایفا می نمایند.

در تنظیم قرارداد پیمانکاری چه مواردی باید مد نظر قرار گیرد؟

عموماً قرارداد پیمانکاری بصورت فرمت و به طور کتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قرارداد پیمانکاری می رسد.تنظیم قرارداد پیمانکاری دارای اصول خاصی می باشد که آن را از سایرقراردادها متمایزمی نماید. لذا دراین مقاله سعی برآن شده تا درخصوص نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری نکاتی که می بایست رعایت گردد،ذکر شود.

عنوان قرارداد

عنوان قرارداد اسمی است که برای قرارداد انتخاب می شود .درصورت عدم تطبیق نام انتخابی با مفاد قرارداد،در نهایت آنچه ملاک قضاوت قرارخواهدگرفت نوع قرارداد و آثار  احکام آن است .که قصد واقعی وعملکرد طرفین را تعیین می کند، نه اسمی که برای قرارداد انتخاب شده است. ازجمله عناوین قراردادهای پیمانکاری می توان به قراردادهای طراحی،تدارکات،ساخت (EPC)،قرارداد تدارکات،ساخت(PC) قراردادکلید در دست،قراردادپیمان مدیریت و… اشاره نمود.

طرفین قرارداد

در قرارداد دو طرف و گاهی چند طرف (کنسرسیوم) وجود دارد.که بایستی برای استقرار تعهد و تشخیص مسئولیتهای قراردادی به طور دقیق و منجز تعیین و مشخص گردد. برای اشخاص حقیقی در قرارداد پیمانکاری ذکر مشخصات شناسنامه و کارت ملی و آدرس و غیره کفایت دارد.

ولی برای اشخاص حقوقی در قرارداد پیمانکاری باید نکاتی توجه شود. ازجمله اینکه به حکم قانون دارای شخصیت حقوقی مستقل و مجاز به عقد و امضای قرارداد و ایجاد تعهد باشد. درخصوص سازمانهای دولتی و وزارتخانه ها و بانکها و شهرداری ها بایستی طرف قرارداد به درستی تعریف و مشخص شود.

درخصوص شرکت ها می بایست برای بررسی صلاحیت شرکت جهت انعقاد قرارداد پیمانکاری،اساسنامه و مراحل قانونی تشکیل آن را بررسی نمود. و جهت احراز بقاء و عدم انحلال یا تعلیق شرکت، گواهی آخرین تغییرات می بایست اخذ گردد.

همچنین شخصی باید قرارداد را امضاء نماید که براساس اساسنامه و آخرین تغییرات شرکت حق امضاء رادارا باشد. یکی دیگر از مواردی که باید در تنظیم قرارداد پیمانکاری رعایت شود. این است که صلاحیت شرکت ها از جهت احراز توانایی و امکان انجام کار توسط شرکت بررسی شود .و موضوع قرارداد از مواردفعالیتهای مجاز شرکت باشد. مورد دیگر اینکه شرکت طرف  قرارداد پیمانکاری ممنوع المعامله نباشد.

موضوع قرارداد

موضوع قراردادهای پیمانکاری بیشتر جنبه تخصصی دارد . متخصصین وکارشناسان مرتبط باقراردادپیمانکاری باید خودشان دقیقاً کار را با تمام مسائل و جوانب آن شرح دهند. تا باعث بروزاختلافات عمده بعدی در اجراء یا تفسیر، همچنین ادعا و انکارهای متعدد طرفین نگردد.

گاهی موضوع قرارداد پیمانکاری با درج عبارات کوتاه و مختصر قابل قبول است. گاهی هم دارای ابعاد فنی و تخصصی است .که در این صورت جزئیات کامل تحت عنوان (شرح کار) بطور مفصل شرح داده می شود. و به عنوان جزء لاینفک قرارداد پیمانکاری ضمیمه می گردد.

مبلغ قرارداد

توافق و تصریح قیمت و بهای کالای مورد معامله از جمله موارد مهم قرارداد پیمانکاری است .تعیین مبلغ برحسب موضوع قرارداد روشهای مختلفی دارد. چنانچه موضوع قرارداد خرید وفروش کالایی باشد و موردمعامله هم ترکیبی باشد بایستی قیمت به صورت تفکیکی اعلام گردد .و اگر کالا دارای تعدد باشد قیمت واحد و تعدد، به تفکیک در قرارداد ذکر گردد. چنانچه قرارداد خارجی و مبلغ آن ارزی است باید صراحتاً نوع آن مشخص شود.

نحوه پرداخت مبلغ قرارداد

معمولاً ضمن انعقاد قرارداد پیمانکاری مبلغی از بهای قرارداد به عنوان پیش پرداخت به پیمانکارپرداخت می شود. تا برای تهیه مقدمات اجرای قرارداد یا خرید وسایل و تجهیزات هزینه گردد. مبلغ پیش پرداخت در قراردادهای مشاوره یا قراردادهای مدیریت طرح و امور تحقیقاتی معادل۲۰درصدمبلغ اولیه حق الزحمه مربوطه می باشد.

برای خدمات مربوط به دوره ساخت و تحویل نیز مبلغ پیش پرداخت معادل ده درصد می باشد. در قراردادهای پیمانکاری و نصب، مبلغ پیش پرداخت معادل بیست درصد مبلغ اولیه پیمان است .که حداقل در سه قسط پرداخت می شود.

در اکثر اوقات در قراردادهای پیمانکاری پرداخت ماهیانه صورت می گیرد .و پیمانکار ماه به ماه مطابق پیشرفت کار پروژه، صورت حساب می فرستد و به وی پول داده می شود.

مدت و شروع قرارداد

زمان شروع و اتمام کار باید در قرارداد پیمانکاری صراحتاً قید گردد. در غیر اینصورت تاریخ و امضاءقرارداد،تاریخ شروع تلقی خواهد شد. اهمیت تعیین زمان و اتمام قرارداد این است که مشخص میکند پیمانکار چه موقع کار را باید تحویل دهد.

چنانچه تاریخ در قرارداد پیمانکاری معلوم نباشد کارفرما یا خریدار هیچ وقت نمی تواند ادعا کند پیمانکار تأخیر داشته است.

تضمین

در قراردادهای پیمانکاری جهت انجام تعهدات از سوی پیمانکار تضمین اخذ می گردد.چنانچه پیمانکار به تعهدات خویش عمل ننماید یا نقصی درتعهدات وجود داشته باشد می توان خسارات را درمدت زمان کوتاهی ازطریق تضمین اخذ نمود.

انواع تضمین های معتبر عبارتند از : ضمانت نامه بانکی، ضمانت نامه صادره از سوی موسسات اعتباری غیربانکی، وجه نقد، سفته، چک، وثیقه ملکی و…موارد اخذ تضمین درقراردادهای  پیمانکاری عبارتند از : تضمین شرکت درمناقصه، تضمین انجام تعهد،تضمین پیش پرداخت،تضمین حسن انجام کار

شروط قرارداد

شرط ،مجموعه الزاماتی است که در ضمن عقد قرار می گیرد. به عبارت دیگر تعهد، تکلیف کلی و شرط  نحوه اجرای آن است. شرط به لحاظ آثار و خواص به سه نوع: باطل، مبطل و صحیح دسته بندی می شود. که باید کاملاً آنها را شناخت .تا با درج آن در قرارداد پیمانکاری براساس معامله و تعهدات لطمه ای وارد نشود.

تأیید و تصویب قرارداد

قانون اساسی انعقاد برخی قراردادها یا صلح یا ارجاع آن را به داوری منوط به تصویب هیأت  دولت،مجلس شورای اسلامی و یا امضای رئیس جمهور داشته است. لذا رعایت این مورد نیز در برخی قراردادهای پیمانکاری دولتی بسیار اهمیت دارد.

الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی

رعایت برخی مقررات بخصوص مطالبات کارگران،تدابیر امنیتی و بهداشت کار،بیمه های تأمین اجتماعی ومسئولیت مدنی از قوانین آمره و در قراردادهای پیمانکاری برعهده کارفرما و پیمانکار می باشد. لذادرقرارداد پیمانکار نباید برخلاف این قوانین توافقی به عمل آید چرا که فاقد ارزش و غیر مسموع است.

نماینده– دستگاه نظارت

برای جلوگیری از بروز مشکلات فوق طرفین برحسب موضوع قرارداد پیمانکاری و نوع کار،نماینده  یا مجری قرارداد، معین می نمایند.نماینده باید دارای تخصص متناسب با موضوع قرارداد باشد.که درماده جداگانه ای صراحتاً قید و وظایف و اختیار آنها را نیز به طور دقیق و روشن مشخص مینمایند.

همچنین در قراردادهای پیمانکاری دستگاه نظارت پیش بینی می شود.که عبارت است از اداره یا شرکت یا موسسه ای که کارفرما به منظور نظارت براجرای تعهدات پیمانکار معین میکند.و به پیمانکار معرفی می شود.

ناظر شخصی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین می شود. و کتباً به پیمانکار معرفی می شود و اصولآً مقیم کارگاه خواهد بود.

عدم وجود قرارداد پیمانکاری

در برخی موارد پروژه های پیمانکاری بدون قرارداد اجرا می شود.در این صورت طرفین حقوق وجبران خسارت خود را از دست نمی دهند.در این حالت پیمانکار می تواند اجرت المثل عمل خود را دریافت نماید.و کارفرما هم می تواند منافع ناشی از تصرف زمین یا هر خسارت وارده دیگری را  بر مبنای قانون دریافت نماید.

لزوم مشاوره با وکیل در انعقاد قراردادهای پیمانکاری چیست؟

تعداد کمی از وکلای اداره کار در ایران،تمرکز مطالعاتی و حرفه ای خود را به شرکتهای خصوصی اختصاص می دهند. و این ساحت از علم حقوق درکشورمان تقریباً ناشناخته باقی مانده است.

و از سوی وکلا چندان رغبتی به ارائه خدمات اداری به شرکت ها و موسسات انتفاعی ، نشان نمی دهد.

شرکتهای خصوصی حول محور یک ایده اولیه برای کسب سود و ایجاد درآمد ایجاد می شوند. و کلیه فعالیتها و تصمیمات خود را برمبنای کسب بیشترین سود و تحمل کمترین هزینه طراحی می کنند.بخش عمده ای از هزینه هایی که برشرکتها تحمیل می شود ناشی از اختلافاتی است که درمسیر اجرای پروژه ها واقع می شود.حل اختلافات ناشی از قرارداد،عمدتاً بسیار وقت گیر و پرهزینه می باشد.و در صورتی که به درستی مدیریت نشود می تواند موجب زیان های جبران ناپذیری برای شرکت ها گردد.

وکیل قراردادهای پیمانکاری در جریان کلیه مراحل انعقاد و اجرای قرارداد و درهنگام بروز اختلاف،مورد مراجعه قرارمی گیرد. لذا حضور وکیل متخصص درکنار شرکت ها می تواند نقش بسیار موثری درکاستن ازاختلافات و حل وفصل آنها داشته باشد وجزء کم هزینه ترین روش ها است.

انعقاد یک قرارداد،معمولاً مراحل ذیل را طی می کند و حضور یک وکیل در کلیه مراحل ضروری است:

۱- مطالعات پیش قراردادی

۲- مذاکرات

۳- تنظیم پیش نویس قرارداد

۴- چک و اصلاح و نهایی کردن سند قرارداد

۵- امضا

۶- اجرای قرارداد

۷- حل و فصل اختلاف

تنظیم یک قرارداد صحیح و بی عیب و نقص ،مهارتی است که باید در طول زمان،با مطالعه حقوقی و تجربه مداوم ایجاد شود .و در صورتی که به خوبی تنظیم شود مانع بروز بسیاری از اختلافات می شود.یا مسیرحل و فصل اختلافات احتمالی را هموار می کند.

تجربه نشان داده است که از میان انواع شرکت ها،شرکتهای پیمانکاری بیشترین نیاز را به حضور وکیل دارند.این امر دلایل متعددی دارد. از جمله این که ارجاع کار به این شرکت ها عمدتاً از طریق مناقصه انجام می گیرد.و عموماً کارفرمای مناقصات ، دولت یا کارفرمای نیمه دولتی است که به معنای پیچیده شدن روابط اداری است.البته ناگفته نماند که در زمینه مناقصات نیزاحتمال بروز مشکلاتی وجود دارد.

چنانچه تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دعاوی مناقصات دارید،می توانید این مورد را به تفصیل در مقالات این مبحث مطالعه نمایید.

مشکلات رایج اداری که در قراردادهای پیمانکاری رخ می دهد

قراردادهای پیمانکاری به جهت ماهیت پیچیده ای که دارند، با مسائل اداری و مشکلات عدیده ای روبرو هستند. در قراردادهای پیمانکاری کارفرما می تواند دولتی یا بخش خصوصی باشد. لذا ماهیت این دو نوع قرارداد پیمانکاری متفاوت می باشند.

قرارداد پیمانکاری دولتی :قراردادهای پیمانکاری درصد بالایی از پروژه های صنعتی و عمرانی وساختمانی را در برمی گیرد .که در قالب طرح های عمرانی و طرح های تملک دارایی های سرمایه ایی و طبق قانون برنامه و بودجه مصوب ۱۳۵۱ تعریف و اجرایی می شوند.

در قراردادهای پیمانکاری دولتی تمام شرایط از طرف دولت تعیین شده و پیمانکاران در تعیین مفاد آن نقشی ندارند. در شرایط عمومی پیمان مفادی برای تعیین حدود حقوق و تکالیف طرفین وجود دارد.

بسیاری از پیمانکاران نسبت به اینکه در شرایط عمومی پیمان حقوق و تکالیف طرفین به طور تساوی رعایت نشده است گلایه دارند. و به نوعی می توان گفت مفاد شرایط عمومی پیمان به  صورت یک طرفه و به نفع کارفرما می باشد.

از جمله اینکه…

• هیچ گونه ضمانت اجرایی برای کارفرما در خصوص عدم انجام تعهدات مالی وی پیش بینی نشده است. لذا کارفرما می تواند تا هر زمان ممکن، پرداخت های پیمانکار را به تعویق بیندازد.

• مطالبات کارفرما به سهولت از محل ضمانت نامه پیمانکار قابل وصول است .اما مطالبات پیمانکار در صورت استنکاف یا تأخیر کارفرما به آسانی به حیطه وصول در نمی آید.

• همچنین طبق ماده۴۶شرایط عمومی پیمان چنانچه پیمانکار تخلفات یا تأخیراتی داشته باشد کارفرما به صورت یکطرفه می تواند قرارداد پیمانکاری را فسخ نماید. حال آنکه در شرایط عمومی پیمان حق فسخ برای پیمانکار پیش بینی نشده است .

• و حتی طبق ماده ۴۳ شرایط عمومی پیمان در صورتی که کارفرما بخواهد برای بار دوم حداکثر به مدت سه ماه اجرای موضوع پیمان را به حال تعلیق در آورد طبق ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان قرارداد پیمانکاری خاتمه می یابد. و در اینجا نیز اعمال خیار انحلال پیمان را به کارفرما داده است نه پیمانکار.

لذا در قراردادهای پیمانکاری دولتی مشاهده می شود که پیمانکاران نقشی در تعیین مفاد آن ندارند. و بالاجبار می بایست شرایط آن را پذیرفته و قبول نمایند.

قرارداد پیمانکاری خصوصی : در قرارداد پیمانکاری خصوصی ،هر دو طرف قرارداد دارای شخصیت حقوقی خصوصی هستند .و رعایت مقررات پیمان های دولتی برای آنها لازم نیست. قراردادهای پیمانکاری خصوصی، بیشتر در چارچوب ماده ۱۰ قانون مدنی می باشد. و این امکان وجود دارد که طرفین نسبت به تعیین شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری با یکدیگر مذاکره نمایند .لذا در قرارداد پیمانکاری خصوصی تعادل بیشتری برقرار است و از این جهت به نفع پیمانکاران می باشد.

در اصل قرارداد پیمانکاری می بایست به صورت مکتوب بین طرفین باشد .ولی دیده می شود گاهاًپیمانکاران به صورت شفاهی و یا صرفاً از طریق دستور کار، اقدام به انجام پروژه می نمایند. که در این صورت مشکلات فراوانی بر آنها جهت اثبات دستور کار و یا قرارداد شفاهی پیش می آید. و در نهایت برای وصول مطالبات ناشی از قرارداد پیمانکاری مجبور به طرح دعاوی حقوقی در مراجع قضایی می شوند. که این خود نیازمند صرف وقت طولانی و هزینه فراوان می باشد.

قراردادهای پیمانکاری چه از نوع دولتی و چه از نوع خصوصی دارای مشکلات اداری فراوانی است. که اکثر این مشکلات ناشی از عدم حضور مشاور اداری و یا وکیل متخصص در قرارداد پیمانکاری هنگام تنظیم قرارداد و در طول اجرای پروژه می باشد.حال آنکه در صورت بهره مندی پیمانکاران و مهندسین مشاور از وکیل قراردادهای پیمانکاری در هنگام تنظیم قرارداد پیمانکاری و در طول اجرای پروژه جهت بررسی و تنظیم اسناد و مکاتبات می تواند راه را برای آنها هموارتر سازد.

پاره ای از مهمترین خدمات قراردادی گروه وکلای مبنا مشاور

• تنظیم انواع قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و الحاقات و ضمائم مربوطه به زبان های انگلیسی، عربی و فارسی

• تنظیم و تدوین قراردادهای پیمانکاری و مهندسی براساس شرایط مناقصه و مقادیر و شرح کار و استانداردهای لازم

• تنظیم و تدوین قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و بین المللی دو جانبه و چند جانبه بر اساس ضوابط و مقررات حاکم بر حقوق قراردادهای داخلی و بین المللی

• استاندارد و تیپ سازی و طبقه بندی قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و اسناد مربوطه آن ها

• اعلام نظر اداری راجع به پیش نویس قراردادهای پیمانکاری و صنعتی و مدنظر قرار دادن منافع و صلاح شرکت

• حضور در جلسات پیش مذاکرات و مذاکرات نهایی جهت تنظیم قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• همکاری و همراهی با مدیران دستگاه کارفرما، مجریان طرح، پیمانکاران و مشاوران در تمام مراحل انعقاد قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• مدیریت و نظارت جلسات قراردادی پیمانکاری و مهندسی جهت مذاکرات با کارفرمایان، پیمانکاران، مشاوران و سازندگان

• ارائه مشاوره و پیشنهادات در مورد روش ها و متدهای قراردادی از لحاظ اداری و اصلاح روش های قراردادی

• شرکت در جلسات کمیته مشترک مدیریت (JMC)

• تفسیر قراردادها با لحاظ عرف و رویه های خاص حرفه ایی، قوانین و مقررات ملی و بین المللی، استانداردها و آئین نامه های اجرایی

• تعیین قانون حاکم در قراردادهای بین المللی و مهارت در شناسایی حقوق قانونی طرفین قرارداد

• مدیریت اداری قراردادهای پیمانکاری و عمرانی از مناقصات تا ختم و تحویل پروژه و پایان دوره بهره برداری

• نظارت بر اجرای قراردادهای پیمانکاری و صنعتی از زمان تنظیم و انعقاد، تجدید، حسن اجرا، فسخ، ابطال و خاتمه

• مشاوره اداری و وکالت دعاوی در مراحل پیش قراردادی، انعقاد، استمرار و فسخ قراردادهای پیمانکاری و صنعتی

• مشاوره اداری و وکالت دعاوی پیرامون تضمین قراردادهای پیمانکاری و امکان تعدیل یا تعیین نوع و نحوه اجرای آن

• تنظیم نهایی قراردادهای پیمانکاری، مهندسی، تجاری، مدنی، مشارکتی، عاملیت، بانکی، اعتباری، سرمایه گذاری و نظارت تخصصی بر اجرای آنها

• مشاوره اداری در قراردادهای سرمایه گذاری، تأمین منابع مالی، گشایش اعتبارات اسنادی و سایر قراردادهای اعتباری

• مشاوره اداری در قراردادهای پیمانکاری، صنعتی و مهندسی، پیمانکاری فرعی، پروژه های کلید در دست

• مشاوره اداری در قراردادهای طراحی، ساخت، نصب، راه اندازی، بازسازی، نوسازی، تعمیرات و نگهداری و احیاء صنایع، کارخانجات ماشین آلات، تأسیسات زیربنایی، جاده سازی

• مشاوره اداری در قراردادهای حمل و نقل زمینی و دریایی، لجستیک و انبار داری

• مشاوره اداری در قراردادهای لیسانس (علامت تجاری، حق اختراع، دانش فنی، کپی رایت)، انتقال تکنولوژی، امنتقال خط تولید، مهندسی معکوس، تحقیق و توسعه (R&D)، ساخت اجزای اصلی (OEM)، طراحی اجزای اصلی (ODM)، محرمانه نگه داشتن اطلاعات، همکاری فنی

• مشاوره اداری در قراردادهای همکاری های تجاری اعم از نمایندگی، عاملیت، فرانشیز، توزیع، بیع متقابل (buyback)، کنسرسیوم، سرمایه گذاری مشترک (JV)، مشارکت مدنی، ساخت و بهره برداری، واگذاری، سرمایه گذاری خارجی، تهیه اسناد قراردادی، تأمین سرمایه

پیمانکاری، در تاریخ اداری و مالی ایران پیشینه‌ای طولانی دارد و معانی و کاربردهای مختلفی از آن ارائهشده‌ است؛ اما در تعریفی ساده می‌توان آن را به معنای قبول انجام کاری توسط شخصی پس از تعیین مزد دانست. قانون مالیات بر درآمد مصوب ۱۳۳۴، از اولین منابع رسمی اداری است که به مفهوم این رابطه اشاره کرده‌است.

به عبارت دیگر قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما، انجام عملی با شرایط معین ودر برابر وجه معین، در مدت مشخص را به شخص حقیقی یا حقوقی به نام پیمانکار (مقاطعه کار) واگذار می‌کند که موضوع قرارداد پیمانکاری ممکن است ایجاد ساختمان، حمل و نقل و یا تهیه و تدارک کالا باشد.

ما در این مطلب قصد داریم ۷ نکته مهم که باید هنگام امضای قرارداد پیمانکاری از وجود آن باخبر باشید راتوضیح دهیم.

قرارداد پیمانکاری

قرارداد پیمانکاری از حیث لزوم و جواز مستنبط از مادهٔ ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی اصل، لزوم قراردادهای پیمانکاری است. دستورالعمل شرایط عمومی پیمان نیز که بر کلیه قراردادهای پیمانکاری دولتی حاکم است و موارد فسخ قرارداد را در مادهٔ ۴۶ تصریح نموده، آن را به پانزده مورد محدود نموده است. بدین ترتیب، هیچ‌یک از طرفین در غیر موارد مذکور، حق فسخ پیمان را نخواهند داشت که این امر موید اصلی است که در بالا ذکر شد.

قرارداد پیمانکاری از حیث نحوه انعقاد به لحاظ ساده یا تشریفاتی بودن عقود و قراردادها از حیث نحوه انعقاد به دو دسته تشریفاتی و ساده تقسیم می‌شوند. قرارداد تشریفاتی قراردادی است که علاوه برشرایط اساسی و اختصاصی انعقاد آن مستلزم تشریفاتی است تا قرارداد را منعقد شده بدانیم. درخصوص قراردادهای پیمانکاری به لحاظ آنکه تحقق آنها متوقف بر رعایت تشریفات معینی متناسب باموضوع پیمانکاری می‌باشد پس می‌بایست قراردادهای موصوف را ملحق به قراردادهای تشریفاتی دانست.

۷ نکته مهم که باید قبل از امضای قرارداد پیمانکاری درنظر گرفت!

در حقیقت قرارداد مخلوق اراده طرفین است و ما می‌توانیم با توافق خود قرارداد را به شکل دلخواه خلق کنیم اما نکاتی که پیش از امضای قرارداد پیمانکاری باید بدان توجه داشت عبارتنداز:

۱- الفاظ به کار رفته در قرارداد کاشف از قصد مشترک و توافق طرفین هستند؛ پس در کاربرد الفاظ دقت  نماییم.

۲- از ذکر عبارات مبهم و تفسیرپذیر در قرارداد پرهیز نماییم.

۳- در توافقات باید قواعد آمره حقوق در نظر گرفته شوند.

۴- هرچند دانستیم که قرارداد مخلوق اراده طرفین آن است اما این اختیار از جمله محدود به

قواعد آمره حقوق است:

مقصود از قواعد آمره قواعدی هستند که هدف آن‌ها حفظ نظم عمومی است و طرفین نمی‌توانند بر خلاف آن توافق کنند. مثلاً قرارداد در خصوص وارد کردن کالایی که ورود آن به کشور قاچاق محسوب می‌شودباطل بوده و فاقد اثر اداری است. همچنین اگر در قرارداد برای یکی از طرفین حق فسخ در نظر گرفته شود لازم است مهلت استفاده از این حق نیز قید گردد.

مانند اینکه “فروشنده تا دو ماه حق فسخ خواهد داشت”. چنانچه این مهلت ذکر نشود هم شرط و هم خود قرارداد باطل محسوب می‌گردد.

۵- توجه به سمت و اختیارات طرف مقابل در قرارداد با شرکت‌ها ضروری است.

۶-توجه و مطالعهٔ قرارداد پیمانکاری از حیث لازم یا جایز بودن.

مستفاد از مادهٔ ۱۰ و ۲۱۹ قانون مدنی اصل، لزوم قراردادهای پیمانکاری است. دفترچهٔ شرایط عمومی پیمان نیز که بر کلیهٔ قراردادهای پیمانکاری دولتی حاکم است و موارد فسخ قرارداد را در مادهٔ ۴۶ تصریح نموده، آن را به پانزده مورد محدود نموده است. بدین ترتیب، هیچ‌یک از طرفین در غیر موارد مذکور، حق فسخ پیمان را نخواهند داشت و این امر چیزی جز لزوم پیمان نیست.

سؤالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که آیا بین فسخ پیمان به علت مقتضیات اداری (موضوع مادهٔ ۴۸ شرایط عمومی پیمان)

و لزوم این قراردادها منافاتی وجود ندارد، زیرا همان‌طور که در دکترین نیز تأکید شده این اختیاردولت هیچ تعارضی با اصل لزوم قراردادها ندارد، و دولت در صورت اعمال این اختیار موظف به  جبران خسارت پیمانکاراست و حق ندارد که پیمانکار را به حال خود رها کند. در قراردادهای عادی نیز که بین افراد منعقد می‌شودیک چنین وضعیتی حاکم است. یعنی چنانکه یکی ازطرفین قرارداد بدون علت قانونی از اجرای تعهدات قراردادی خود استنکاف ورزد موظف به جبران خسارت طرف دیگر است که این در واقع از آثار حکومت اصل لزوم است.

۷- دقت و مطالعهٔ قرارداد پیمانکاری از حیث نحوهٔ انعقاد (ساده یا تشریفاتی بودن) قراردادها از حیث نحوهٔ انعقاد به دو دستهٔ تشریفاتی و ساده تقسیم می‌شوند. قراردادتشریفاتی پیمانی است که علاوه بر شرایط اساسی و اختصاصی برای تأیید ارادهٔ ابرازشده در تشکیل عقد، امر یا اموری که تشریفات نامیده شده لازم است. در خصوص قراردادها پیمانکاری ساده یا تشریفاتی بودن آن باید گفت:

نظر به این که این قرارداد در زمرهٔ اعمال تشریفاتی است، لذا قراردادهای پیمانکاری را نیز باید ملحق به این دسته از عقود دانست.

ضوابط و شرایط مخصوصی که در زمینهٔ طرز انعقاد پیمان‌ها و حقوق و تعهدات طرفین، توسط سازمان‌های ذی‌ربط وضع شده و به کارفرمایان ابلاغ می‌شود، نمونهٔ فرم موافقتنامهٔ پیمانکار، فرم ضمانتنامه و غیره همه نشانهٔ تشریفاتی بودن این قراردادهاست.

همچنین پیش از امضا می‌بایست به اطلاعات درج شده در بخش‌هایی چون: طرفین قرارداد،موضوع قرارداد، مبلغ قرارداد ، نحوه پرداخت مبلغ قرارداد، محل و نحوه ایفای تعهد، شروط قرارداد، تصویب قرارداد، الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی، نماینده – ناظر – دستگاه نظارت را درنظر داشت و به آن ها توجه نمود.

لازم به ذکر است که قراردادهای پیمانکاری، از قراردادهای حساس و پر چالش در نظام اداری ایران محسوب می‌شود و بایستی در نهایت دقت تنظیم شوند. چنانچه شما نیاز به این قرارداد دارید می‌توانیددرخواست تنظیم قرارداد پیمانکاری خدمات را ثبت کنید تا کارشناسان اداری امور قراردادها ، قراردادی اصولی را برای شما تنظیم کنند.

قبل از امضای قرارداد پیمانکاری حتما از یک مشاور راهنمایی بگیرید.

این نکات اگرچه تعریفی نسبتا واضح و روشن دارد، اما تعیین مصادیق آن در قراردادهای اداری از جمله قرارداد پیمانکاری خدمات به سادگی صورت نمی‌­گیرد پیشنهاد می­‌شود که ابتدا با مشاور یا وکیل متخصص امور قراردادها مشورت کنید.

ما در مبنا مشاور با بهره­‌مندی از متخصصین اداری ، آماده‌­ایم تا در خصوص تدوین قرارداد پیمانکاری خدمات و در نظر گرفتن مهم‌ترین بندها قبل از امضای قرارداد پیمانکاری خدمات شما و و بررسی امکان استناد به آن، شما را راهنمایی کنیم.