به‌موجب اصل ۱۷۳ قانون اساسی، دیوان عدالت اداری به‌منظور رسیدگی به شکایات، دادخواهی‌ها و اعتراضات مردم نسبت به مأموران یا واحدها یا آیین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنها، زیر نظر قوه قضائیه تأسیس شد. رئیس دیوان عدالت اداری از سوی رئیس قوه قضائیه به این سمت منصوب می‌گردد.

اما در حال حاضر نحوه طرح شکایت در دیوان عدالت اداری تغییر کرده و به صورت آنلاین و تماما الکترونیکی انجام می شود . به همین منظور سامانه ای تحت عنوان سامانه ساجد دیوان عدالت اداری به نشانی sajed.divan-edalat.ir ایجاد شده است که از طریق این سامانه اشخاص می توانند با پرداخت هزینه شکایات خود را در سایت دیوان عدالت اداری ثبت کنند .

دیوان عدالت اداری چیست؟چه پرونده هایی به دیوان عدالت اداری ارجاع داده می شود؟

مراجع قضایی در ایران به چند دسته تقسیم می شوند مراجع قضایی که پرونده هایی از قبیل دعاوی مالی خانوادگی روابط موجر و مستاجر و غیره را قضاوت می کنند در این مراجع رای بر مجازات شخص یااشخاص صادر نمی شود و ذینفع و ذی حق پرونده مشخص می شود.مراجع قضایی به دعاویی که برابر قانون مجازات اسلامی منجر به مجازات می‌شود، رسیدگی می‌کننددعاویی از قبیل قتل، آدم ربایی، ارتشاء ،اختلاس، توهین، تهدید و … متهم در نهایت یامجرم شناخته شده یا حکم برائت وی صادر می شود.شورای حل اختلاف که به منظور تسریع در رسیدگی به دعاوی که پیچیدگی خاصی ندارد تشکیل شده است از قبیل انحصار وراثت و تحریر ترکه دعاوی مالی زیر بیست میلیون تومان و غیره در همه مراجع فوق الذکر دو طرف دعوا اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی هستند اما چنانچه شما بخواهید علیه یک اداره دولتی به دلیل تخلف از قانون طرح دعوا کنید یا به آیین نامه ها و بخشنامه های صادره آنها اعتراض کنید می‌بایست به دیوان عدالت اداری مراجعه کنید.همانگونه که از نام آن پیداست دیوان عدالت اداری مراجع قضایی است که به منظور تظلم خواهی اشخاص حقیقی یا حقوقی علیه ارگانها و نهادهای دولتی تشکیل شده است.

قانون دیوان عدالت اداری

قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری پس از کش و قوس های فراوان در سال۱۳۹۲/۰۳/۲۵ به تصویب رسید این قانون از پنج بخش تشکیل شده است که عبارتند از تشکیلات ، آیین دادرسی ،اعاده دادرسی، اجرای احکام، سایر مقررات بخش دوم شامل دو فصل است : صلاحیت و ترتیب رسیدگی این قانون ناسخ قوانین قبلی دیوان عدالت اداری و مصوب ۱۳۸۷ و ۱۳۷۹ و از ۱۲۴ ماده تشکیل شده است.

تشکیلات دیوان عدالت اداری

رئیس این دیوان از سوی قوه قضاییه انتخاب می‌شود که هم اکنون حجت‌الاسلام والمسلمین مظفری عهده‌دار این مسئولیت می باشد.

شعب دیوان عدالت اداری

بدوی: این شعب یک رئیس یا علی البدل رئیس حضور دارند که رای نهایی صادره از شعبه بدوی از طرف رئیس یا علی‌البدل رئیس( بسته به زمان حضور) می باشد.

تجدیدنظر: شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری مرکب از یک رئیس و دو مستشار است که با حضور دوعضو نیز رسمیت می یابد، رئیس شعبه تجدیدنظر و وظیفه مدیریت شعبه را عهده دار است اما چنانچه دریک پرونده دو مستشار رای مخالف با ریاست شعبه صادر کنند رای نهایی پرونده نظر اکثریت قضات می باشد.

هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

مهمترین وظیفه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری کشور که به دستور ریاست این دیوان تشکیل می‌شود رسیدگی به آرای صادره متعارض در یک موضوع یکسان صادره از شعب تجدیدنظر یا بدوی است از سوی بنابر ماده ۹۰ این قانون هر گاه در موضوع واحد حداقل ۵ رای مشابه از ۲ یا چند شعبه دیوان نیز صادر شده باشد، رئیس دیوان می تواند موضوع را در هیئت عمومی مطرح و تقاضای تسری را نسبت به موضوعات مشابه نماید.

و اگر هیئت عمومی آرا  را صحیح تشخیص دهد آن را تایید کرده که برای سایر شعب ادارات اشخاص حقیقی یا حقوقی لازم الاتباع است البته در بسیاری از موارد قبل از ارجاع موضوع به هیئت عمومی دیوان عدالت اداری موضوع در کمیسیون تخصصی ۱۵ نفر از قضات مطرح می‌شود که نظر دوسوم این کمیسیون ملاک می باشد.

آدرس و تلفن دیوان عدالت اداری

دیوان عدالت اداری در تهران واقع شده است و در قانون محل دیگری برای تشکیل جلسات رسیدگی درنظر گرفته نشده است این امر از این لحاظ مهم است که اگر حتی در اداره کار مراکز استان‌ها جلسه‌ای با عنوان دیوان عدالت اداری تشکیل شود از لحاظ قانونی معتبر نمی باشد آدرس دیوان عدالت اداری واقع درتهران، بزرگراه شهید ستاری، بلوار مخبری، نبش خیابان ایران زمین می‌باشد شماره تلفن مرکز اپراتوردیوان عدالت اداری ۵۱۲۰۲۰۲۴-۰۲۱ و ۹-۵۱۲۰۱-۰۲۱ می باشد.

مراحل طرح دعوا در دیوان عدالت اداری؛

قبل از هر اقدامی برای طرح دعوا بایستی به این نکته بسیار مهم توجه نمایید که به دعاوی مطروحه دردیوان عدالت اداری باید حتماً به طرفیت واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها سازمان ها موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری و سازمان تامین اجتماعی و غیره باشند به عبارتی ساده تر اگر خواندهدعوای شما بخش خصوصی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد دادخواست شما رد می شود.

ثبت و تقدیم دادخواست

قدم اول در طرح دعاوی در دیوان عدالت اداری ثبت و تقدیم دادخواست می باشد شما می توانید بامراجعه مستقیم به دیوان عدالت اداری یا دفاتر خدمات قضایی دادخواست خود را ثبت کنید همچنین می توانید از طریق سامانه جدید و افتتاح ساجد پس از ثبت نام مراجعه به دفاتر کل اداره کار مرکز استان هااقدام به ثبت دادخواست نمایید.

ماده ۱۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مشخصات مورد نیاز برای دادخواست را بیان کرده است که به اختصار عبارتند از مشخصات شاکی، مشخصات طرف شکایت، نام و نام خانوادگی،موضوع شکایت و خواسته، شرح شکایت ،مدارک و دلایل مورد استناد، امضا یا اثر انگشت، مدرک اثبات کننده سمت شاکی می بایست تصویر برابر با اصل شده یا سند ترجمه شده( اگر به زبانی غیر از فارسی باشد) را نیز پیوست دادخواست خود نماید.

به طور کلی راحت ترین راه طرح شکایت در دیوان عدالت اداری اقدام از طریق سامانه ساجد به نشانه ذیل می باشد. Sajed.divan-edalat.ir به این منظور ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت نام و احراز هویت کنید و بااستفاده از رمز عبور سامانه ثنا فرایند ثبت نام در سامانه ساجد را به سرانجام برسانید علاوه بر ثبت دادخواست می توانید از طریق این سامانه پرونده‌های خود در دیوان عدالت اداری را نیز پیگیری کنید( البته به صورت محدود ) مشاهده و پیگیری ابلاغیه و پرونده ها در دیوان عدالت اداری؛پس از ثبت شکایت ازطریق سامانه ساجد شما می توانید تا زمانی که پرونده در حالت ارجاع به معاونت قرار می گیرد روندپرونده را در سامانه ساجد ملاحظه بفرمایید اما پس از این مرحله پیگیری پرونده و ابلاغیه ها از سامانه ثناامکان پذیر است به همین دلیل باید قبل از هر اقدامی و برای طرح هر دعوایی حتماً نسبت به ثبت سامانه ثنا اقدام نمایید البته لازم به ذکر است که پیگیری پرونده هایی که مربوط به اعمال ماده های ۷۹ و  ۸۰قانون دیوان عدالت اداری باشد از طریق سامانه ساجد امکان پذیر است لازم است به صورت خلاصه این موارد را شرح دهیم .

ماده ۷۹: چنانچه رئیس قوه قضاییه یا رئیس دیوان عدالت اداری رای قطعی یکی از شعب دیوان را خلاف بین شرع یا قانون تشخیص دهد فقط برای یکبار با ذکر دلیل پرونده را رای رسیدگی ماهوی و صدور را ی به شعبه هم عرض ارجاع می‌دهند رای صادره قطعی است.

تبصره؛ اگر رای قطعی موضوع این ماده از شعبه بدوی صادر شده باشد، پرونده برای صدور رای به شعبه تجدید نظر ارجاع می‌گردد .
ماده ۸۰: اگر اشخاص نسبت به آیین نامه ها و مصوبات دولتی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری شکایتی داشته باشند می توانند شکایت خود را با تقدیم دادخواست از این هیئت پیگیری نمایندعلاوه بر موارد ذکر شده بالا شما می توانید با استفاده از شماره های پیام کوتاه ۳۰۰۰۹۶۹۹ یا ۵۰۰۰۲۹ نیزاز خدماتی از قبیل

1.  دریافت آخرین وضعیت پرونده با ارسال شماره پرونده و رمز شخصی

2. دریافت رمز شخصی با ارسال شماره پرونده

3. دریافت شعبه رسیدگی کننده و آدرس

4. ارائه پیشنهاد و انتقادات

بهره مند شوید.

برای دریافت نحوه استفاده از این خدمات عدد صفر را به شماره های مذکور ارسال نمایید پیگیری ومشاهده رای،بر اساس ماده ۶۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری پس از صدور و ثبت دادنامه دفترشعبه ۵ روز فرصت دارد آن را برای ابلاغ به طرفین ارسال نماید منظور از ابلاغ ، ابلاغ فیزیکی می باشد.

۵ روش برای ابلاغ در این امور در نظر گرفته شده است

1. ابلاغ رای صادره از طریق دفتر شعبه صادر کننده رای

2. اقدام به ابلاغ از طریق اداره ابلاغ دیوان و به موجب مقررات قانون آیین دادرسی مدنی

3. مبادرت به ابلاغ از طریق پست الکترونیک یا نمابر به ادارات دولتی یا شکات چنانچه تقاضای قبلی برای استفاده از این روش نموده باشندپس چنانچه طرفین این نوع ابلاغ را انتخاب نکرده باشند ابلاغ از این طریق فاقد اثر قانونی خواهد بود

4.  ابلاغ از طریق دفاتر اداری دیوان در مراکز استانی واقع در اداره کار مرکز استان

5.  ابلاغ به وسیله اداره کار محل اقامت طرفین پرونده