قانون کار در کشور ما برای تنظیم روابط میان کارفرما و کارگر تدوین و تصویب شده است. یکی از موضوعات مهمی که به موجب این قانون اجرای آن الزامی است، مسئله تسویه حساب با پرسنل پس ازپایان قرارداد کار است. عدم آگاهی کافی از مفادقانونی پیرامون این موضوع دردسرهای زیادی را برای کارفرما و کارگران ایجاد می‌کندکه بعضا منجر به تشکیل پرونده‌های متعدد اداری می‌گردد. در این مقاله قصد داریم آنچه که کارفرمایان و کارگران باید درباره مسئله تسویه حساب بدانند را به طور کامل موردارزیابی قرار دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
هرآنچه باید از تسویه حساب باکارگر بدانیم
تسویه حساب از منظر قانون به چه معناست؟
قانون کار تأکید کرده است که هر گونه استفاده از نیروی کار در کسب و کارها اعم ازدائم و موقت، باید در چارچوب قرارداد مشخص بین طرفین صورت بگیرد. در همین راستا مسئله تسویه حساب ذیل قرارداد کارموضوعیت پیدا می‌کند. به‌گونه‌ای که کارفرما موظف است در زمان اتمام موعد قرارداد با پرسنل خود، کلیه حق و حقوق آن‌ها را بپردازد. به این ترتیب هیچ‌گونه تعهدی از طرف کارفرما به کارگر باقی نمی‌ماند.
نکته مهم این است که قانون کار شرایط خاصی را برای تسویه حساب بین کارفرما و کارگر در نظر نگرفته است. بلکه این موضوع را به صورت توافقی بین دو طرف واگذارکرده است. بنابراین در زمان عقد قراردادکار باید تمام شرایط مربوط به اتمام یا فسخ قرارداد از سوی کارفرما یا کارگر، مد نظر قرار بگیرد.
مواردی که در تسویه حساب باید لحاظ شود
یک کارگر فارغ از اینکه قرارداد موقتی یا دائمی دارد، دارای حقوقی است که پرداخت آن‌ها بر عهده کافرمااست. دستمزد کارگر به عنوان توافقی به شمار می‌آید که بین کارگر و کارفرما صورت می‌گیرد و یک کارگربه ازای هر روز کار در پایان ماه آن را دریافت می‌کند؛ اما حقوق کارگر به همین جا ختم نمی‌شود. بلکه او مستحق دریافت حق مسکن، بن کارگری، حق خوار و بار و حق اولاد نیز است که به صورت ماهانه دریافت می‌شود.
محاسبه عیدی و پاداش سالیانه نیروی کار نیز به عنوان بخش دیگری از حقوق آن‌ها به شمار می‌آید که باید سالانه مطابق با مصوبه وزارت کار به آن‌ها پرداخت شود. در کناراین موارد انواع مرخصی نیز در قانون کار پیش‌بینی شده است. کارگران به موجب قانون، می‌توانند از حق مرخصی خود استفاده کنند. چنانچه در پایان سال از مرخصی تعیین شده، استفاده نکنند، کارفرما موظف است با محاسبه مانده مرخصی، اقدام به خرید آن از کارگر کند. در هر سال کاری هر کارگر حداکثر می‌تواند ۹ روز از مرخصی خود را ذخیره کند. هر چند این امکان وجود دارد که باتوافق بین کارگر و کارفرما تعداد روزهای ذخیره مرخصی افزایش پیدا کند. به ازای هر یک روز مرخصی ذخیره شده نیزباید دستمزد یک روز کار به کارگر اختصاص پیدا کند.
در پایان مدت قرارداد نیز علاوه بر مواردی که در بالا برشمردیم، محاسبه سنوات خدمت کاربران نیز باید از سوی کارفرما قرار بگیرد. فارغ از اینکه مهلت قرارداد به پایان برسد یاکارگر اخراج شود، تسویه سنوات به عنوان حقوق او به شمار می‌آید. مطابق قانون کار، سنوات خدمت به ازای هر سال کار کردن معادل دو ماه حقوق به کارگر اختصاص می‌یابد و در صورتی که مدت زمان خدمت کمتر از یک سال باشد، به ازای هر ماه باید حقوق ۲.۵ روز به او پرداخت شود.
مراحل تسویه حساب با کارگر
کارفرما باید اسناد مدون و کاملی برای تسویه حساب با پرسنل خود تهیه کند. به این ترتیب در موعد مقررتسویه حساب هر کارگر در ازای دریافت حقوق خود باید این اسناد را تکمیل کند. به این ترتیب کارفرمامی‌تواند در صورت شکایت کارگر، از این اسناد برای دفاع از خود دراداره کار استفاده کند.
برای تسویه حساب مراحلی وجود دارد که حتما باید یک به یک و به دقت طی شود. این مراحل عبارت‌انداز:
۱. تسویه اداری
یک کارگر یا کارمند در یک کسب و کار با توجه به موقعیت شغلی که دارد، از امکانات وخدماتی بهره‌مندمی‌گردد. طبیعی است که در زمان اتمام قرارداد کاری، باید این امکانات و خدمات به صورت سالم به شرکت برگردانده شود. در قالب تسویه اداری، این فرآیند صورت می‌گیرد و کارگر کلیه امکاناتی که در گذشته از شرکت تحویل گرفته است را برمی‌گرداند.
۲. تسویه مالی
در ادامه نوبت به تسویه حساب مالی می‌رسد. در این فرآیند کلیه حق و حقوق کارگربه طور دقیق و با ارائه توضیحات کافی به او، محاسبه می‌شود. از جمله می‌توان به محاسبه مانده مرخصی آخر سال اشاره کرد. در نهایت واحد مالی شرکت، در قالب یک سند با ذکر جزئیات میزان حقوقی که باید به کارگر درزمان تسویه پرداخت شود راتعیین می‌کند.
در ادامه واحد حسابداری شرکت، مطالبات کارگر را پرداخت می‌کند. نکته مهم این است که تسویه حساب با نیروی کار به صورت نقدی نباید انجام گیرد و صرفا حقوق اوباید از طریق حساب بانکی به او پرداخت شود.
۳. تعیین تکلیف بیمه بیکاری
بیمه بیکاری مورد بعدی است که باید در فرآیند تسویه حساب تعیین تکلیف شود. درقراردادهای موقت کاری، چنانچه بعد از تسویه حساب کارگر به دلایل غیر ارادی واردشرایط بیکاری شود، مطابق قانون اگرحداقل ۶ ماه خدمت کرده باشد، می‌تواند ازبیمه مستمری دریافت نماید. چنانچه قرارداد کاری فرد از نوع دائمی باشد، بعد از اتمام همکاری می‌تواند با شکایت از کارفرما، بیمه بیکاری دریافت کند.
۴. رضایت از کارگر
یک کارگر بعد از پایان قرارداد کاری خود در یک مجموعه، قطعا به دنبال کار در مجموعه دیگری خواهد بود. داشتن رضایت نامه از کارفرمای قبلی می‌تواند نقش مؤثر زیادی درپیدا کردن کار برای او داشته باشد.
چنانچه کارگر در زمان تسویه حساب درخواست رضایت نامه کند، کارفرما موظف به ارائه سند رضایت نامه معتبر به او است.
